چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
مجله ویستا
مردی که اتم را برای صلح می خواست
نگرانی مطرح شده ترس مردم، دانشمندان و شخصیت‌های سیاسی جهان از دامنه گسترش استفاده از این نیرو در آینده به عنوان سلاحی مخرب و نابودکننده و وسیله‌یی برای ارعاب ملتها در عرصه سیاسی و اقتصادی جهان بود. همان ترسی که هنوز هم سایه تردید و وحشت را بر جوامع بشری گسترده است و حضور این ترس با نگرانی‌های مطرح شده در مقالات، کتب و سخنرانی‌ها در میان روشنفکران و ظهور فیلم‌هایی نظیر «روز بعد» در میان ملتها نمایان می‌گردد.
اما سوال مطرح شده از سوی کسانی که با اعتقاد به تلاش در جهت تداوم حضور مسالمت‌آمیز بشر در عرصه جهان، این پدیده را وسیله‌یی برای پیشبرد اهداف انسانی می‌خواستند، نحوه به کارگیری آن در خدمت به علم و پیشرفت و توسعه در عرصه‌های صنعت بود.
این گروه با این باور که باید از هر رویدادی در جهت مثبت استفاده و صرفا جنبه‌های منفی هر پدیده را ملاک ارزشیابی آن قرار نداد، معتقد بودند انرژی اتمی نیز همانگونه که اینشتین می‌خواست، می‌تواند در خدمت صلح و امنیت قرار گیرد و از امکانات نهفته و بی‌پایان آن در عرصه‌های مختلف علمی استفاده شود. بازتاب جهانی این تفکر تشکیل کمیته استفاده صلح‌جویانه از انرژی اتمی تحت نظارت سازمان ملل بود.
در کشورهای مختلف هم اندیشمندان و بزرگان علم و فرهنگ، بنابر اعتقاد و نگرش خود، انجام امر را پیگیری میکردند. در ایران، کسی که با نگرش مثبت در فکر ایجاد مرکزی برای مطالعات بر روی این پدیده جدید بر تاسیس یک مرکز اتمی پافشاری می‌کرد، حسابی بود. وی در این زمینه با پیگیری‌های مکرر و حضور در کمیته‌ها و کمیسیون‌های تصمیم‌گیری، فعالیت خود را با تاسیس مرکزی برای آزمایش انرژی اتمی در دانشگاه تهران از اوایل دهه سی هجری شمسی آغاز کرد که همراه با یک سلسله فعالیتهای بین‌المللی، از قبیل شرکت در کنفرانس‌های «استفاده صلح‌جویانه از انرژی اتمی» در ژنو و بازدید از مراکز تحقیقاتی انرژی اتمی کشورهای پیشرفته چون شوروی و انگلستان منجر به تاسیس سازمان‌های انرژی اتمی و حرکت ایران در عرصه علوم اتمی گردید.
او که با اندوخته‌یی از دانش روز و کسب مدارج عالی تحصیلی و علمی در چندین رشته مهندسی و مطالعات جامع علوم پایه به عنوان اولین فردی که در ایران دارای دکترای فیزیک بود به کشور بازگشت، برای نخستین‌بار موضوع پیشرفت‌های اتمی جهان را در ایران مطرح و توجه افراد را به این مهم جلب کرد که ایران نباید در این رشته علمی که ترقی آینده جهان بدان وابسته است، از سایر کشورها عقب بماند.
او زمانی از انرژی اتمی در کشور صحبت کرد که در ایران کمتر کسی درباره اتم یا انرژی اتمی اطلاعات یا معلوماتی حتی عادی داشت . در آن ایام، دانشجویان دارالمعلمین عالی که از شاگردان اولیه استاد بودند، نقل میکردند: استاد در حین تدریس رشته‌های مختلف علوم جدید بویژه فیزیک، در مورد اتم و انرژی نکات علمی جالب کم سابقه‌یی را مطرح می‌کرد. این مباحث برای دانشجویان بسیار تازه و جذاب بود و علی‌رغم اینکه تشریح مسائل علمی مربوط به اتم بسیار پیچیده بود، استاد آن را به زبان ساده برای دانشجویان شرح می‌داد و فواید و اهمیت شناخت اتم و تاثیر و تحول ناشی از آن را در علم و زندگی بشر بیان می‌کرد.
علاوه بر این، در همان ایام برای روشن شدن اذهان عمومی چند مقاله نیز از او در مطبوعات آن زمان و بولتن‌های گسترده از سوی دانشگاه تهران درج شده که تا آن زمان سابقه نداشت و بی‌تردید می‌توان گفت این پژوهش‌ها، نخستین مقالاتی است که درباره اتم در کشور ما نوشته شده است.
در واقع، فکر و اندیشه تاسیس مرکز انرژی اتمی برای ایران در اوایل سال ۱۳۳۱ به صورت یک ایده مهم توسط دکتر حسابی شکل گرفت و در این ایام بود که تلاش دکتر برای شناساندن اهمیت انرژی اتمی به قشر تحصیلکرده و مسئولان آغاز شد.
او که بخش عمده‌یی از مطالعات و پژوهش‌های خود را در زمینه انرژی اتمی گذرانده بود، فکر تاسیس مرکز اتمی را در میان دانشگاهیان ایجاد و بتدریج با اقدامات اساسی‌تری این امر را پیگیری کرد.
براساس اسناد و مدارک موجود، در همه مراحل اولیه اقدامات، یعنی از طرح مساله و نامه‌نگاری به مسئولان برای ایجاد مرکز انرژی اتمی، دکتر حسابی حضور داشت و موارد را پیگیری کرد تا بتدریج منجر به تشکیل انرژی اتمی در دانشگاه تهران و بعد سایر مراکز گردید.
نخستین گام اجرایی برای تاسیس مرکز انرژی اتمی ایران توسط او در سال ۱۳۳۲ برداشته شد.
در آن ایام، حسابی که کرسی فیزیک در دانشگاه تهران را داشت از مسئولان می‌خواهد تا نسبت به فراهم ساختن مقدمات ایجاد یک مرکز اتمی در دانشگاه تهران اقدام کنند.
براساس پیشنهادهای دکتر، در سال ۱۳۳۳ مبلغ یک میلیون تومان در بودجه دپارتمان فیزیک دانشگاه تهران جهت تهیه وسایل و سفارش برخی از اسباب‌های آزمایشگاه اتمی به کشورهای خارجی منظور می‌شود و استاد نسبت به سفارش اقلام موردنیاز اقدام می‌کند.
در سال ۱۳۳۴ پیرو پافشاری او جهت راه‌اندازی مرکز مطالعه انرژی اتمی در دانشگاه تهران و در پاسخ به دعوت آکادمی علوم شوروی، دکتر حسابی به کنفرانس مذکور اعزام شد.
یکی از اسناد مهمی که به پیشینه چگونگی تاسیس مرکز انرژی اتمی در کشور ما مربوط می‌شود و نقش اساسی استاد را در این زمینه آشکار می‌سازد، گزارشی است که در هفدهم بهمن‌ماه ۱۳۳۴ از طرف یک کمیسیون سه نفری، که برای رسیدگی به این پیشنهاد تشکیل شده بود، برای رییس وقت دانشگاه تهران نوشته شده است. به این ترتیب، نخستین کمیسیون انرژی اتمی ایران متولد و مقر آن دانشگاه تهران تعیین می‌شود. سپس در تاریخ دوم اردیبهشت ۱۳۴۶ هیات وزیران طی تصویب نامه‌یی مسئولیت اجرای امور اتمی کشور را به سازمان برنامه محول و پیرو این امر «دفتر انرژی اتمی» در سازمان مذکور ایجاد و سازمان برنامه کمیته‌یی به نام «کمیته مشورتی انرژی اتمی» تشکیل می‌دهد.
در نامه‌یی به تاریخ بیست و چهارم اردیبهشت همان سال، سازمان برنامه ضمن اعلام موارد فوق به پروفسور حسابی، از او برای پذیرش عضویت در این کمیته دعوت می‌کند.
در سال ۱۳۴۷ شورای مرکزی اتمی دانشگاه تاسیس و دکتر جهانشاه صالح، رییس دانشگاه تهران، از دکتر حسابی برای شرکت در جلسات شورای مذکور دعوت می‌کند. در همان سال، به پیشنهاد دکتر ریاست مرکز اتمی دانشگاه برعهده شاگردش، دکتر علی اصغر آزاد، گذاشته می‌شود. پروفسور حسابی در جلسات شورای مرکزی اتمی دانشگاه حضور یافته و به عنوان پیشکسوت راهنمایی‌های لازم را ارایه می‌دهد.
احسان حسینی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست