۳ مرحله برای یک قهرمان

جنین‌شناسان، دوره بارداری را به ۳ مرحله تقسیم می‌کنند. در این ۳ مرحله، عملیات بسیار پیچیده و آشکاری در زندگی جنین روی می‌دهد.
این ۳ مرحله به‌ترتیب عبارتند از:
۱) مرحله نطفه‌ای،
۲) شبه‌جنینی یا رویانی
۳) جنینی.
اولین مرحله یعنی مرحله نطفه‌ای از لحاظ انعقاد نطفه تا پایان هفته دوم طول می‌کشد. از ویژگی‌های این مرحله، رشد تخم بارور‌شده و ایجاد ارتباط بین او و مادر است. چند ساعت بعد از انعقاد نطفه، رشد از طریق تقسیم سلولی آغاز می‌شود و تخم بارور‌شده به حرکت ۴ روزه خود در طول لوله رحم و به‌طرف رحم ادامه می‌دهد. در حدود ۲ یا ۳ روز تخم بارورشده در داخل حفره رحم رهاست و پس از ۶ یا ۷ روز با پرده جنین تماس پیدا می‌کند و پرده جنین به رحم می‌چسبد. پرده جنین چاق‌تر شده و در نتیجه تغذیه خونی بهتر انجام می‌شود. این کار به جنین امکان می‌دهد که جا باز کرده و به‌تدریج و به‌طور کامل زیر پوشش پرده قرار گیرد. کم‌کم شبه‌جنین در دیواره رحم رشد می‌کند. مستقر‌شدن تخم در دیوار رحم پایان مرحله نطفه‌ای است. در این مرحله بزرگی تخم به اندازه سر سوزن است. دومین مرحله بارداری، مرحله شبه‌جنینی یا مرحله رویانی است و از پایان هفته دوم تا پایان هفته هشتم طول می‌کشد. ویژگی این دوره، رشد سریع، برقراری رابطه جفتی با مادر و ظهور ساخت‌های اولیه همه اعضای اصلی است. در طول این مرحله، شبه‌جنین دوره رشد استثنایی را پشت‌سر می‌گذارد.
در طول این مرحله اعضای مختلف شکل می‌گیرند. این مرحله از رشد، شبه‌جنین را بیشتر از هر لحظه دوره بارداری به آثار عوامل خارجی حساس می‌کند، بنابراین دوره سرنوشت‌سازی است. علاوه بر اعضای مختلفی که در این مرحله شکل می‌گیرند، کیسه جنین، بند ناف و جفت هم رشد می‌کنند. جفت ارتباط بین شبه‌جنین و مادر را ممکن می‌کند. مواد غذایی، اکسیژن و هورمون‌ها به داخل جنین می‌روند و گاز کربنیک و مواد زاید از آن خارج می‌شوند. جفت از پرده‌ای تشکیل می‌شود که نفوذپذیری خاصی دارد و اجازه نمی‌دهد سلول‌های خونی بین دو ارگانیسم جریان پیدا کند و خون مادر با خون جنین مخلوط شود. اگر این حالت پیش آید، بدن مادر به همان صورت که یک جسم خارجی را رد می‌کند، جنین را نیز رد خواهد کرد. در پایان هشتمین هفته، شبه‌جنین کاملاً به انسان شباهت پیدا می‌کند.
بدن او کامل می‌شود، چهره، بازوها، پاها، انگشت‌ها، گوش‌ها، تنه اولیه و اعضای درونی این موجود از این لحظه به بعد جنین نامیده می‌شود. آخرین مرحله زندگی درون رحمی یعنی مرحله جنینی، از نهمین هفته بارداری شروع می‌شود و با زایمان پایان پیدا می‌کند. در این دوره، دستگاه‌ها و اعضای اصلی به شکل‌گیری خود ادامه می‌دهند و نقش خود را ایفا می‌کنند. هرچند که در مرحله جنینی، میزان رشد به اندازه مرحله شبه‌جنینی خارق‌العاده نیست اما دگرگونی‌های مهمی رخ می‌دهد. پس از ۱۰ هفته، چهره جنین حالت چهره انسان کامل را به خود می‌گیرد. در طول سومین ماه، ساخت‌های استخوانی و عصبی رشد می‌کند و موجب حرکات خودبه‌خودی بازوها، پاها و انگشتان می‌شود. در چهارمین ماه، تحریک سطوح بدنی جنین، حرکات بازتابی متفاوتی ایجاد می‌کند. نزدیک به آغاز ماه پنجم، جنین حرکات خودبه‌خودی انجام می‌دهد و این حرکات به‌وسیله مادر احساس می‌شود.
در ۶ ماهگی، ابروها و مژه‌ها به‌خوبی ترسیم می‌شود. بدن کوچک است اما تناسب‌های بدن انسان کامل را دارد. در ماه هفتم، جنین تقریبا یک کیلوگرم وزن و ۳۸ سانتی‌متر طول دارد. پوست او سرخ، چین‌خورده و پوشیده از روغن است. از این لحظه به بعد، اگر کودک نارس هم به‌دنیا بیاید، می‌تواند زنده بماند. در ۸ ماهگی، بافت چربی زیر پوست را می‌پوشاند. جنین یک کیلوگرم دیگر افزایش وزن پیدا می‌کند و فعالیت عصبی ـ ماهیچه‌ای او بیشتر می‌شود. در ۹ ماهگی، پوست سرخ می‌شود، اعضا گرد می‌شوند و ناخن‌های انگشتان پا و دست به‌خوبی شکل می‌گیرند. در پایان بارداری، حوالی سی‌وهشتمین هفته، بدن تپل شده است و همه اعضای لازم برای زندگی مستقل، به کار خود مشغول است. حالا دیگر جنین آماده است تا پا به دنیای خاکی بگذارد.

شهرزاد عبدیه

منبع : روزنامه تهران امروز