اختراع دستگاه جداکننده انگلهای خارجی بدن زنبور عسل بالغ

●موارد استفاده: جدا سازی انگلهای خارجی بدن زنبور عسل (علی‌آلخصوص كنه واروآ) بدون ایجاد آسیب به زنبور عسل و به منظور تحقیقات آزمایشگاهی روی انگلهای مذكور _ این وسیله صرفاً جنبه كاربرد تحقیقاتی دارد.
●ضرورت اختراع
كنه واروآ(Vrroa destructor) یكی از جدی‌ترین آفات زنبور عسل اروپائی (Apis mellifera) می‌باشد كه عمدتاً به واسطه تغذیه از همولنف لاروها و شفیره‌های زنبور خسارت خود را وارد می‌سازد. این آفت خطرناك قسمتی از زندگی خود را در حجره‌های لاروهای زنبور عسل و بخشی از آنرا روی بدن زنبوران بالغ سپری می‌كند. زمانیكه این كنه روی بدن زنبور كامل می‌رود میتوان آنرا با چشم غیر مسلح مشاهده كرد. اندازه كنه به طور متوسط ۱/۱ میلی متر طول و ۷/۱ میلی متر عرض میباشد. این كنه بواسطه داشتن پاهای بادكش‌دار به شدت به بدن زنبور چسبیده و به راحتی میتواند همراه آن جابجا شده و زندگی كند. در صورت عدم مبارزه قاطع با این آفت كلونی زنبور آلوده طی مدت ۲ تا ۳ سال از میان خواهد رفت.
به منظور مبارزه با این آفت راهكارهای مختلفی دنبال میشود از جمله آنها استفاده از سموم مختلف و انتخاب نژادهای مقاوم زنبور عسل به كنه میباشد. در آزمایشات سم شناسی كه در آن تعیین میزان تأثیر سم جدید بر روی موجود هدف است؛ به منظور كاهش هزینه، جلوگیری از تلفات موجودات غیر هدف و نهایتاً كاهش آلودگی محیط زیست آزمایشاتی تحت عنوان Bioassay (زیست سنجی) در مقیاس كوچك در آزمایشگاه صورت میگیرد و سپس براساس محاسبات ریاضی میزان مرگ آوری مواد جدید برآورد میشود و از میان موارد قابل قبول تعدادی انتخاب و در شرایط كنه واروآ تعدادی از حجره‌های لاروی را انتخاب كرده، كنه‌های سالم و زنده را داخل آنها ریخته و آنگاه رفتار زنبور عسل را در قبال پاكسازی حجره‌های لاروی آلوده در مقایسه با حجره‌های عاری از كنه بررسی می‌كنند. در آزمایشات تاكسونومی برای بررسی مورفولوژیكی یا مولكولی (استخراج پروتئین یا DNA) نیاز به نمونه‌های تازه و كافی می‌باشد.
بدین لحاظ استفاده از وسیله و روشی كه طی آن بتوان بدون آسیب به زنبورها كنه‌های سالم و زنده را بطور انبوه از روی بدن آنها جدا كرد، میتواند در ارزیابی و سنجش آزمایشگاهی كمك مؤثر و قابل توجهی نماید.
۱- محقق بخش پژوهشهای زنبور عسل مؤسسه تحقیقات علوم دامی كشور
۲- استاد دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان
۳- دانشیار پژوهشی و رئیس بخش پژوهشهای زنبور عسل مؤسسه تحقیقات علوم دامی كشور
● توصیف اختراع:
دستگاه مذكور شامل دو استوانه درب دار داخلی و خارجی است. استوانه داخلی به طول ۵۰ سانتی متر و به قطر ۱۲ سانتی متر از جنس توری فلزی محكم با سوراخهایی در اندازه ۸ مش (با سوراخهای مربعی شكل به ابعاد ۳۶/۲ میلی متر میباشد). فضای درونی استوانه داخلی توسط یك صفحه مستطیلی شكل با همان مشخصات (توری فلزی ۸ مش) به دو قسمت طولی تقسیم شده است. استوانه داخلی یاد شده در درون استوانه دیگری به طول ۵۰ سانتیمتر و قطر ۱۵ سانتی متر قرار میگیرد. استوانه خارجی از جنس پلاستیك محكم (Plexiglas) و درب دار می‌باشد كه روی درب آن سوراخی به قط ۵ میلی متر وجود دارد كه در محل سوراخ لوله فلزی به طول ۵ سانتی متر متصل شده است. به منظور ثابت نگه‌داشتن استوانه داخلی در درون استوانه خارجی قطعاتی مكعبی شكل چوبی یا پلاستیكی كه اضلاع هر یك ۳/۱ سانتیمتر می‌باشد در قسمتهای جانبی بالائی و پائین استوانه داخلی در طرف خارج آن متصل گردیده است. این دستگاه از طریق یك لوله رابط و با اتصال به لوله فلزی موجود بر درب استوانه خارجی به مخزن دی اكسید كربن مجهز به یك فشار سنج و یك جریان سنج متصل میگردد. فشار سنج نشان دهنده حجم گاز خروجی میباشد.
●نحوه كاربرد:
تعداد ۱۵۰۰-۱۰۰۰ زنبور (معادل یك قاب) را از كندوی آلوده به انگل انتخاب كرده و آنها را توسط قیف به درون استوانه خارجی قرار داده درب آنرا نیز بسته و از طریق لوله فلزی كه به شیلنگ مخزن گاز كربنیك مجهز به فشار سنج اتصال دارد، گاز كربنیك وارد دستگاه می‌شود. خروجی گاز را به نحوی تنظیم می‌كنیم كه مقدار آن ۵ لیتر در دقیقه باشد. پس از مدت ۵ دقیقه جریان گاز را قطع نموده، استوانه داخلی را سریعاً خارج كرده و آنرا روی یك صفحه كاغذ یا مقوای سفید چند مرتبه تكان می‌دهیم. در اثر وجود گاز كربنیك، زنبور و انگل‌های خارجی چسبیده به آن بیهوش می‌شوند و چون اندازه انگلها كوچكتر از ابعاد سوراخها میباشد از سوراخهای استوانه بیرون ریخته اما زنبوران عسل به علت درشتر بودن جثه بدن عبور نمی‌كنند. پس از آن زنبوران را می‌توان به كلنی خود بازگرداند. پس از حدود یك ربع ساعت اثرات بیهوشی از بین رفته و می‌توانند فعالیت خود را بدون هیچ مشكلی از سربگیرند. كنه‌ها از روی صفحه سفید بوسیله آسپیراتور جمع‌آوری و در ظروف مخصوص نگهداری می‌شوند. از كنه‌ها و انگل‌های جدا شده روی صفحه سفید می‌توان برای انجام آزمایشات مختلف از جمله آزمایشات سم‌شناسی یا رفتار شناسی زنبور عسل استفاده كرد

اردشیر آریانا
رحیم عبادی
غلامحسین طهماسبی

منبع : پارس بیولوژی