ملانوم

ملانوم جدی ترین نوع از انواع سرطان پوست می باشد . سالیانه حدود ۵۳۶۰۰ نفر در ایالات متحده آمریکا متوجه درگیری با این نوع سرطان می شوند . در بعضی از مناطق ، بخصوص مناطق و کشورهای غربی ، ملانوم هر سال شایعتر می شود . بعنوان مثال ، در ایالات متحده درصد ابتلا به ملانوم در طی سی سال گذشته حدوداً دو برابر شده است . ملانوم در واقع نوعی سرطان پوست می باشد که از سلولهایی در پوست بنام ملانوسیت منشاء می گیرد و به سایر نواحی بدن و عمدتاً گره های لنفاوی ، کبد ، ریه ها و دستگاه عصبی مرکزی گسترش می یابد .
همانطور که می دانیم پوست بزرگترین عضو بدن است و سایر اعضای بدن را در مقابل گرما ، نور ،‌ جراحت و عفونت محافظت می نماید و به کنترل دمای بدن کمک می نماید ، آب و چربی را ذخیره می نماید و ویتامین دی تولید می نماید .
پوست دارای دو لایه اصلی می باشد :
۱) لایه خارجی ( اپیدرم )
۲) لایه داخلی (‌درم )‌ .
سلولهای ملانوسیت در قسمت داخلی لایه اپیدرم قرار گرفته اند و البته سلولهای اصلی تشکیل دهنده رنگدانه های پوست و خال ها می باشند . در واقع ملانوسیتها رنگدانه ملانین را تولید می کنند که رنگ طبیعی را به پوست می دهند . زمانیکه پوست در معرض نور خورشید قرار می گیرد ملانوسیتها رنگدانه بیشتری تولید می کنند و پوست برنزه یا تیره می شود .
ملانوما در هر سنی دیده می شود اما با افزایش سن احتمال ابتلا به آن افزایش می یابد . در هر نقطه ای از بدن نیز ممکن است دیده شود . در مردان ، ملانوما بیشتر در تنه دیده می شود و همچنین در سر و گردن نیز دیده می شود ، لیکن در زنان بیشتر در قسمتهایی از ساق دیده می شود . ملانوم در افراد سیاهپوست کمتر دیده می شود . در سیاهپوستان در زیر ناخنهای دست و پا ، کف دست یا پا دیده می شوند .
● علائم شایع :
گاهی اولین علامت تغییر در اندازه ، شکل و یا رنگ یک خال موجود می باشد . اکثریت ملانومها تیره یا آبی تیره هستند . لبه های ضایعه اغلب نامنظم بوده و ممکنست خونریزی داشته باشد . ضمنآً در داخل ضایعه تقارنی وجود ندارد و شکل یک نیمه یا نیمه دیگر متفاوت است .
خارش و پوسته ریزی ممکنست از دیگر علائم یک ملانوم تازه تشکیل شده باشند . لیکن در ملانومای پیشرفته بافت تغییر می یابد . بعنوان مثال سخت یا برجسته می شود . با پیشرفت بیشتر ، ملانومها ممکن است دچار خارش شدید و خونریزی شوند . البته ملانومها معمولاً منجر به درد نمی شوند .
معاینه پوست همواره بعنوان یکی از ارکان اصلی معاینات پزشکان بحساب می آید . البته هرشخصی می تواند تغییرات پوستی خود را بعنوان اولین فرد مورد ارزیابی و معاینه قرار دهد . تغییرات پوستی بخصوص تغییر در مشخصات یک خال باید هر چه سریعتر به یک پزشک گزارش شود .
یک ملانوم در مراحل اولیه تشخیص کاملاً قابل درمان می باشد . اگر چه ، یک ملانوم در صورتیکه در مراحل ابتدایی تشخیص تحت درمان قرار نگیرد به سمت داخل پوست تهاجم نموده و بافتهای ساده را نیز درگیر می کند . زمانیکه ملانوم ضخیم و عیمق شد ممکن است به بافتهای دیگر گسترش یابد و کنترل آن دیگر دشوار خواهد بود .
کسانیکه دچار یک ملانوم شوند احتمال عود بالایی دارند لذا باید پوست خود را بطور منظم تحت بررسی و معاینه توسط افراد ذیصلاح قرار دهند .
● علل و عوامل افزایش دهنده خطر :
دلایل اصلی ملانوم کاملاً مشخص نیستند .
اما عوامل زیر بعنوان افزایش دهنده خطر بحساب می آیند :
▪ تعداد فراوان خالهای پوست ( بیش از ۵۰ عدد )
▪ افراد سفید پوست بور : شاید بدلیل اینکه پوست این افراد تحت تأثیر نور آفتاب مورد تخریب قرار می گیرند .
▪ سابقه شخصی ملانوم قبلی یا سایر سرطانهای پوست
▪ سابقه خانوادگی ملانوم
▪ آفتاب سوختگی شدید در طی سنین کودکی و نوجوانی
اشعه درمانی با نورماوراء بنفش
▪ مشاغل یا فعالیتهایی که با تماس زیاد با آفتاب در ارتباطند .
● پیشگیری :
▪ از تماس بیش از حد با آفتاب اجتناب کنید : بخصوص آفتاب میانه روز ( ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر )
▪ از ترکیبات ضدآفتاب باحداکثر قدرت حفاظتی بر روی پوست نواحی در معرض آفتاب استفاده کنید . ( بخصوص در سنین نوجوانی )
▪ از نورهای ماوراء بنفش منعکس شده از آب ، برف و ... خود را محافظت نمائید .
▪ از عینکهای آفتابی با لنزهای مناسب جذاب اشعه ماوراء بنفش استفاده نمائید . . عینک های آفتابی چشمها و پوست اطراف چشمها را محافظت می نمایند .
▪ در مورد هر گونه تغییر پوستی به ویژه در نواحی قهوه ای یا سیاه به صورت چند رنگه شدن ، نامنظم شدن لبه ها یا سطح ضایعه ، خونریزی از ضایعه یا هرگونه تغییر دیگر با پزشک مشورت کنید .
● تشخیص :
در صورت شک به ملانوما ، باید بلافاصله ضایعه بیوپسی شده و جهت تشخیص صحیح به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال شود . تنها راه دقیق تشخیص راه فوق می باشد .
● درمان :
▪ درمان ملانوم به وسعت ضایعه ، سن بیمار و سایر فاکتورها ارتباط دارد .
بهرحال مهمترین قسمت درمان برداشتن ضایعه و غدد لنفاوی مجاور ( در صورت گسترس تومور به آنها ) می باشد .
▪ در درمان می توان در صورت صلاحدید پزشک از رادیوتراپی و شیمی درمانی استفاده نمود .
▪ بهرحال بیماران مبتلا به ملانوم باید حتی پس از درمان تحت معاینات منظم قرار گیرند چرا که احتمال عود ملانوم بسیار بالاست .

منبع : واحد مرکزی خبر