بررسی قطر عرضی بطن سوم مغز در تصویرهای توموگرافی کامپیوتری بیماران مبتلا به اختلال افسردگی عمده

هدف از این مطالعه بررسی حداکثر قطر عرضی بطن سوم مغز در تصویرهای توموگرافی کامپیوتری بیماران مبتلا به اختلال افسردگی عمده و مقایسه آن با افراد سالم (گروه شاهد) بوده است. بدین منظور درمانگاه‌ها و بخش‌های روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران و بخش رادیولوژی بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) جهت بررسی انتخاب شدند.
در ابتدا طی یک مطالعه مقدماتی، پایایی شخصی و گروهی مجری طرح برای تعیین متغیرهای مطالعه از تصویرهای توموگرافی کامپیوتری انجام شد سپس برای بیماران مراجعه کننده به درمانگاه‌های روان‌پزشکی که مبتلا به اختلال افسردگی عمده بودند و معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، پس از گرفتن رضایت‌نامه آگاهانه توموگرافی کامپیوتری مغز صورت گرفت. افراد گروه شاهد از بین مراجعه‌کنندگان به واحد سی‌تی‌اسکن بیمارستان حضرت رسول (ص) که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، انتخاب شدند.
در این مطالعه تصویرهای کامپیوتری مغز ۳۰ بیمار و ۳۰ نفر شاهد که با بیماران از نظر سن و جنس هم‌سان شده بودند، توسط رایانه دستگاه مورد بررسی قرار گرفت و پس از اندازه‌گیری‌های خطی، نسبت بطن به مغز با پلانیمتری و دانسیومتری محاسبه شد. داده‌های مطالعه با استفاده از آزمون t دو دامنه با داده‌های مستقل و ضریب هم‌بستگی پیرسون بررسی گردید. مقایسه میانگین حداکثر پهنای بطن سوم بین بیماران و افراد گروه شاهد، تفاوت معناداری را در تمام زیرگروه‌های سنی و جنسی نشان داد (P<۰.۵). در مقایسه افراد بیمار و شاهد جوان‌تر از ۴۰ سال، تفاوت معنا‌داری در رابطه با اندازه‌گیری‌های خطی مربوط به لوب فرونتال و نیز عدد هوکمن و نسبت بطن به مغز مشاهده شد (در تمام موارد P<۰.۵ بود) اما این تفاوت بین افراد بیمار و شاهد ۴۰ ساله و مسن‌تر وجود نداشت.
بررسی هم‌بستگی‌ها نشان داد که هر چه بیماری در سن پایین‌تری شروع شود و مدت بیماری بیش‌تر باشد، قطر عرضی بطن سوم (به ترتیب r=-۰.۳۷ وr=۰.۳۷) و شیار بین نیمکره‌ای (به ترتیب r=-۰.۳۹ و r=۰.۳۹) اندازه بزرگ‌تری خواهد داشت. از سوی دیگر با افزایش تعداد حملات بیماری نسبت بطن به مغز و قطر عرضی بطن سوم افزایش می‌یافت (به ترتیب r=۰.۵ و r=۰.۵۲) با توجه به نتایج مطالعه حاضر این فرضیه مطرح می‌شود که اختلال افسردگی عمده با بزرگی بطن سوم مغز همراه بوده و ابتلا به این اختلال، روند کاهش حجم بافت مغزی ناشی از افزایش سن را در لوب فرونتال تسریع می‌کند اما سبب افزایش آن نمی‌گردد.

داریوش ساعدی
مجتبی یکرنگ صفاکار
کیقباد فریداراکی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی