ولکامریانا پایه ای مناسب برای تولید نهالهای پیوندی لیموترش

پرورش مركبات به صورت درختان بذری تا اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی متداول بوده است. شیوع بیماری پوسیدگی طوقه(فیتوفترا)، منجر به انجام تحقیقاتی در زمینه استفاده از پایه های مختلف در مركبات گردید و از آن به بعد تكثیر پیوندی مركبات عملاً رایج شد (رادنیا، ۱۳۷۵). به طور كلی در استفاده از پایه برای یك رقم پیوندی بایستی به اثرات پایه بر خصوصیات پیوندك توجه نمود. نوع پایه فرم و اندازه درخت پیوندی را تحت تأثیر قرار داده و باعث كوتاهی و یا بلند شدن ارتفاع درخت می شود (خوشخوی، ۱۳۶۸).
در مركبات نیز پایه اثرات متفاوتی بر میزان رشد رویشی، میزان كلروفیل و تركیبات معدنی پیوندك دارد. لیموآب یكی از ارقام تجاری مركبات در كشور ماست كه در مناطق جنوبی كشور با سازگاری مناسب با خصوصیات خاكهای آهكی، سطح زیر كشت زیادی را به خود اختصاص داده است.
یكی از مصارف میوهٔ لیموآب، تهیهٔ آبلیمو از آن است و به همین دلیل بذر آن به مقدار زیاد و ارزان در دسترس می باشد.
بذرها دارای خاصیت چند جنینی بوده و بیش از ۷۵ درصد از جنین ها نوسلار(شبیه به اصل) هستند (رادنیا، ۱۳۷۵). بر همین اساس، ازدیاد لیموآب در جنوب كشور از گذشته های دور به صورت بذری بوده و علاوه بر كاشت نهال بذری جهت تولید میوه، از نهال های لیموآب به عنوان پایه جهت تولید سایر ارقام پیوندی مركبات نیز استفاده می شود. طولانی بودن دوره نونهالی، خاردار بودن، تفرقه صفات و عدم یكنواختی درصدی از نهال ها، از مشكلات موجود در باغهای لیموآب است.
یكی از راههای حل مشكل فوق، توسعه روش ازدیاد پیوندی این گیاه است. در این راستا بررسی تأثیر نوع پایه بر خصوصیات رشدی و تركیبات معدنی پیوندك لیموآب ضروری به نظر می رسد. علیرغم آنكه معمولاً در ایجاد پایه ها، كارایی آنها در باغ مورد تأكید است، لیكن معمولاً هیچ پایه ای بدون آنكه در خزانه مورد قبول واقع شود، نمی تواند ارزش تكثیر تجاری به خود بگیرد. بر این اساس تأثیر نوع پایه بر خصوصیات رشدی و تركیبات معدنی پیوندك لیموآب در شرایط خاك آهكی جهرم مورد بررسی قرار گرفت.
در این پژوهش به منظور تأثیر نوع پایه بر رشد رویشی و تركیبات معدنی پیوندك لیموآب ۱۰ پایه شامل لیموشیرین، لیموآب، لیمو لیسبون، پرتقال محلی، نارنگی كلمانتین، گریپ فروت، نارنگی كارا(نارنگی ساتسوما * نارنگی كینگ)، بكرایی(نارنگی * لیموشیرین)، ولكامریانا(نارنج * لیمو لیسبون) و نارنج مورد بررسی قرار گرفت.
۵/۷ ماه پس از كاشت بذر پایه های مذكور، نهال ها با استفاده از پیوندك لیموآب به روش كوپیوند سپری پیوند شدند. در پایان آزمایش كه حدود ۴ ماه از عمر پیوندك ها می‌گذشت، فاكتورهایی نظیر طول، قطر و كلروفیل پیوندك و عناصر پرمصرف و كم‌مصرف در آنها اندازه گیری شد.
با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت كه در بین پایه های مورد آزمایش، ولكامریانا(هیبرید بین نارنج و لیمو لیسبون) به خوبی قادر به جذب و تأمین عناصر پرمصرف مورد نیاز پیوندك است. به طور كلی نتایج این پژوهش حاكی از تأثیر بسزای نوع پایه بر روند رشد رویشی و تركیبات معدنی پیوندك می باشد.
با توجه به نتایج به دست آمده، در یك جمع بندی كلی، می‌توان به ترتیب پایه های ولكامریانا، بكرایی، لیموشیرین، لیمو لیسبون، لیموآب و تا حدودی نارنج را تحت شرایط این آزمایش برای پیوندك لیموآب، مناسب تشخیص داد. لیكن تشخیص قطعی بهترین پایه برای پیوندك لیموآب، تحت شرایط خاك آهكی، نیاز به آزمایشات مزرعه ای چندساله داشته تا طی آن خصوصیات كمی و كیفی میوه و سازگاری نوع پایه با شرایط خاك، در دراز مدت نیز مشخص شود.

منابع:
۱- حسن زاده خانكهدانی، ح. ۱۳۸۳. تأثیر پایه های مختلف بر میزان رشد رویشی، ماده خشك و تركیبات معدنی پیوندك لیموآب. پایان نامه كارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم. ۸۵ صفحه.
۲- خوشخوی، م. ۱۳۶۸. گیاه افزایی، مبانی وروشها، جلد دوم. انتشارات دانشگاه شیراز. ۸۸۹ صفحه.
۳- رادنیا، حسین. ۱۳۷۵. پایه های درختان میوه(ترجمه). چاپ اول. نشر آموزش كشاورزی. ۶۳۷ صفحه.
حامد حسن زاده خانكهدانی

منبع : کشاورز تنها