اوپک غلات، ایده جدید روس‌ها

هنوز چند ماهی از ایده روس‌ها برای تشکیل اوپک گازی نگذشته است که کرملین پیشنهاد تشکیل اوپک غلات را مطرح کرده است و افزایش شدید و بی‌سابقهء قیمت انواع غلات در بازارهای جهانی، روسیه را بر آن داشته است تا پیشنهاد تشکیل اوپک غلات را مطرح کند. روسیه که یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان و صادرکنندگان غلات جهان به شمار می‌رود، خواستار تشکیل سازمان کشورهای صادرکنندهء غلات شده است.
آرکادی زلوچفسکی رییس اتحادیهء غلات روسیه در این باره می‌گوید: «اوپک نفت بیش‌تر به فکر حفظ منافع کشورهای تولیدکننده است ولی اوپک غلات بیش‌تر منافع مصرف‌کنندگان را مدنظر خواهد داشت.
اگرچه طبق پیش‌‌بینی سازمان خوار و بار جهانی، میزان تولیدات غلات در سطح جهانی طی سال ۲۰۰۷ با ۸/۴ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۶ به ۶۲۶ میلیون تن خواهد رسید اما طی ماه‌های اخیر وقوع سیل و توفان در استرالیا، آمریکای شمالی و مشکلات حمل‌ونقل در اروپا موجب رشد فزایندهء قیمت غلات شده است. بیش‌تر کشورهای صادرکنندهء غلات در جهان برنامه‌‌های بسیار گسترده و منسجمی ‌برای افزایش سطح تولیدات و بالا بردن توان صادراتی خود طی سال ۲۰۰۶ در نظر گرفته‌‌اند که بی‌‌شک زمینه را برای افزایش پنج درصدی بازده تولیدات غلات در سال‌جاری فراهم خواهد کرد.در گزارش سازمان خواروبار جهانی ( FAO ) آمده است; طی سال ۲۰۰۷ میزان تولیدات برنج در سطح جهان با سه میلیون تن افزایش نسبت به سال ۲۰۰۶ به ۴۲۳ میلیون تن خواهد رسید. با توجه به کاهش شدید ذخایر جهانی غله، تولید کنونی به هیچ وجه جوابگوی تقاضا نخواهد بود زیرا میزان ذخایر جهانی غلات هم‌اکنون به پایین‌ترین میزان خود طی دو دههء اخیر رسیده است.
براساس این گزارش، قیمت جهانی انواع غلات طی سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ به شدت افزایش داشته است و این روند طی سال ۲۰۰۸ نیز ادامه خواهد داشت. فائو همچنین نسبت به کمبود مواد غذایی به ویژه غلات در ۳۳ کشور جهان و وقوع قحطی در این کشورها هشدار داده است. هوای بسیار گرم و خشک ۴۰ کشور جهان را با بحران غذایی مواجه کرده است. هوای بسیار گرم و خشک تاثیر زیادی بر تولید گندم در استرالیا، آرژانتین و برزیل داشته است و هوای خشک‌تر از معمول در بخش‌هایی از جنوب آسیا نیز نگرانی‌ها در خصوص تولید این محصول را افزایش داده است. فائو سال قبل مجبور شد پیش‌بینی قبلی خود برای تولید جهانی غلات را هشت میلیون تن کاهش داده و به دو هزار و ۱۳ میلیون تن برساند که ۱/۶ درصد کم‌تر از سال ۲۰۰۵ بود. بنا بر اعلام این سازمان در حال حاضر ۲۴ کشور آفریقایی به کمک فوری احتیاج دارند، زیرا بحران‌های اقتصادی، درگیری‌های مسلحانه و شرایط آب و هوایی بد وضعیت معیشتی آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است و مردم در فقر شدید به سر می‌برند. در کشورهایی هم چون اتیوپی، سومالی، کنیا و جیبوتی باران‌های اخیر وضعیت مناطق زیر کشت را بهبود بخشیده اما هم چنان قریب به هشت میلیون نفر از تاثیرات خشکسالی در رنج هستند. شمار افرادی که در خطر فقر قرار دارند در حال رسیدن به مرز ۱۶ میلیون نفر است. در آسیا کشورهایی همچون مغولستان و تیمور شرقی به کمک فوری احتیاج دارند و تولید غلات در کره، نپال، بنگلادش، عراق و افغانستان کاهش زیادی خواهد داشت.
● تولید جهانی گندم
بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تولید جهانی گندم با افزایش ۱۱ درصدی نسبت به سال گذشته میلادی از ۶۷۰ میلیون تن تا سال ۲۰۱۶ فراتر می‌رود. تولید جهانی غلات درشت با رشدی سریع نسبت به تولید جهانی گندم با افزایش ۲۲ درصدی نسبت به سال،۲۰۰۶ به ۲/۱ میلیارد تن در سال ۲۰۱۶ می‌رسد. در راستای پیش‌بینی‌های انجام شده، تجارت کلی گندم با افزایش ۲۰ میلیون تنی نسبت به سال ۲۰۰۶ به ۱۲۸ میلیون تن تا سال ۲۰۱۶ خواهد رسید. تقریبا نیمی‌از این رشد از جهشی بزرگ در صادرات استرالیا ناشی می‌شود بر این اساس صادرات گندم این کشور در سال ۲۰۱۶ از ۱۹ میلیون تن خواهد گذشت. صادرات گندم در برخی کشورهای بزرگ تولیدکنندهء این محصول مهم از قبیل کشورهای اروپایی، روسیه، اکراین و آرژانتین روندی صعودی طی خواهد کرد. در سال‌های آینده در کنار چین، برزیل، مصر، نیجریه و پاکستان، کشور هند تحت عنوان یک واردکنندهء بزرگ در سطح جهان باقی می‌ماند. تجارت کلی در زمینهء غلات با ۱۲ میلیون تن افزایش نسبت به سال گذشته میلادی به ۱۲۴ میلیون تن تا سال ۲۰۱۶ خواهد رسید. اکراین با رشد ۸/۲ میلیون تنی صادرات خود، این میزان را تا پایان مدت زمان اجرای پروژه به ۱/۹ میلیون تن افزایش خواهد داد. کشورهای آرژانتین و برزیل اقدام به گسترش صادرات غلات درشت خود، به ترتیب تا ۶/۳ و سه میلیون تن کرده‌اند.
یک سوم از رشد تجاری کنونی از افزایش واردات در چین ناشی می‌شود. در این راستا این کشور تصمیم به تبدیل به یک شبکهء واردکنندهء غلات درشت گرفته است. بر این اساس واردات غلات درشت چین تا سال ۲۰۱۶ به بیش از هفت میلیون تن خواهد رسید.افزایش شدید قیمت‌ها در بازار جهانی غلات و دانه‌های روغنی در طی ماه گذشته تا حدی که این قیمت‌ها به سطح قیمت‌های سال ۱۹۹۵۵۹۶ رساند، منعکس‌کنندهء افزایش نگرانی‌های جهانی در ارتباط با عرضهء جهانی این محصولات خصوصا محصول گندم است. محرکهء اصلی افزایش قیمت گندم و سایر غلات در بازار جهانی وخیم شدن وضعیت محصول گندم در کشور استرالیا بود که دچار بدترین خشکسالی طی ۱۰۰ سال اخیر شده است و البته زمینه دیگر این نوسان‌ها در بازار، کاهش پیش بینی‌های انجام شده در ارتباط با میزان ذخایر گندم در جهان بوده است.
در حالی که افزایش قیمت‌ها احتمالا به دلیل تقاضای جیره‌بندی خصوصا در بخش محصولات خوراک دام بوده است عرضهء بازار فورا به دلیل آهسته شدن تحویل محصول کشاورزان که خود به دلیل ترس از خطرات بازار است، محدود شده است.قیمت‌های صادراتی گندم در این ماه بین ۲۰ تا ۳۰ دلار افزایش داشته است که پاسخ و نتیجهء تمام نگرانی‌ها در ارتباط با عرضهء جهانی این محصول به دلیل وضعیت وخیم ایجاد شده در استرالیا بوده است. در این مسیر سخت‌‌گیری‌های اعمال شده از طرف بعضی کشورها نیز مزید بر علت شده است.
برخی کشورها در بازار داخلی خود قوانینی را اعمال نکرده‌اند که از ان جمله می‌توان به افزایش قیمت داخلی و ایجاد محدودیت‌های صادراتی اشاره کرد که نمونه بارز ان کشور اکراین در اعمال سهمیه‌بندی در صادرات گندم است. همچنین برخی از کشورهای وارد کننده نیز به منظور تامین مطمئن ذخیرهء غذایی و عرضهء غلات اقدام به خرید‌های سنگین از بازار جهانی کرده‌اند که این مساله نیز در افزایش قیمت‌ها تاثیر بسزایی داشته است. از جمله این کشورها کشور مصر را می‌توان نام برد.
● تولید سوخت‌های سازگار با محیط زیست از غلات
نکتهء قابل ملاحظه دیگر در تولید جهانی غلات استفاده از آن در تولید سوخت‌های سازگار با محیط‌زیست است. ایالات متحدهء آمریکا با رشد دو برابری بهره‌برداری از غلات برای تولید سوخت‌های زیستی این کشور در مقایسه با میزان آن در سال ۲۰۰۶ به بزرگ‌ترین تولیدکنندهء اتانول ساخته شده از غلات در سطح جهان تبدیل شد. اتحادیهء اروپا نیز به افزایش بهره‌برداری از گندم برای تولید سوخت‌های زیستی این منطقه از ۴/۱ میلیون تن در سال ۲۰۰۶ به ۱۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ خواهد پرداخت. روند استفاده از سوخت دیزلی زیستی و اتانول در اتحادیهء اروپا روبه افزایش است. بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، سهم استفاده از سوخت زیستی در مصرف کلی سوخت مورد استفاده در حمل‌ونقل از ۳/۳ درصد در واحد انرژی (پایین‌تر از پیش‌بینی ۷۵/۵ درصدی اتحادیهء اروپا تا سال ۲۰۱۰) فراتر نخواهد رفت.
تولید سوخت دیزلی زیستی به علت سودآوری پایین ناشی از هزینه‌های بالای بورس مواد غذایی ( Feedstock ) محدود باقی می‌ماند.در راستای توسعهء تولید اتانول در آمریکا و استفادهء همزمان از ذرت ۱۱۰ میلیون تن یا ۳۲ درصد تولید ذرت سال ۲۰۱۶ خواهد بود. این در حالی است که تا سال،۲۰۱۲ ۵/۷ میلیارد گالن یا_ ۴/۲۸ میلیارد لیتر اتانول تولید خواهد شد که ۶/۴ درصد از کل تقاضای مصرف بنزین را تشکیل می‌دهد. همچنین تا سال ۲۰۲۰ میلادی، تحت سیاست انرژی برای کشورهای اروپایی ۲۷۷- EU )، اتحادیهء اروپا متعهد به افزایش انرژی قابل بازیافت تا ۲۰ درصد از منابع انرژی اولیه شده است در این راستا این اتحادیه عهده‌دار گسترش بازدهی انرژی تا ۲۰ درصد و افزایش راندمان سوخت دیزلی در بین سوخت‌های حمل‌ونقل به شیوه‌ای مستمر تا۱۰ درصد شده است.

ترجمه: نیلوفر انسان

منبع : روزنامه سرمایه