میدونی انگشتم چه مزه‌ای میده؟

مکیدن انگشت به علت ناکامل بودن حرکات لب یا ناکافی بودن عمل مکیدن یا مدت شیر خوردن است، بدون توجه به اینکه کودک با چه وسیله‌ای شیر می‌خورد. قطع شیر دادن به‌خصوص با شتاب و اجبار موقعی که کودک با ولع شیر می‌خورد و یا تغییر مکرر ساعات شیر دادن علل اصلی مکیدن انگشت است. گرسنگی برای کودک همیشه همراه با اضطراب و بی‌قراری است، در حالی که در موقع شیر خوردن به تدریج کودک آرام شده و به خواب می‌رود. اگر پیش از آنکه طفل بخوابد و سیر شود، شیر دادن به او قطع شود، آن‌قدر انگشت خود را می‌مکد تا بخوابد و این عمل کم‌کم برایش عادت می‌شود. درمان معمولا در ۲ تا ۳ سال اول لازم نیست و در مرحله اول، درمان اضطراب و وسواس والدین مورد توجه قرار می‌گیرد.
این عادت معمولا تا سن ۵ سالگی از بین می‌رود، ولی بعضی از بچه‌ها این عادت را ترک نمی‌کنند و دچار مشکلاتی در دندان‌های دائمی و شیری خود می‌شوند. این مشکلات متنوع است و بستگی به نحوه مکیدن انگشت و شدت این عادت دارد. بعضی از این اختلالات ممکن است با ترک عادت انگشت مکیدن خود به خود اصلاح شوند، ولی بسیاری از آنها نیاز به درمان اردتودنسی دارند.
غریزه مکیدن برای حیات نوزاد ضروری است و مکیدن انگشت در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر پیش می‌آید. در واقع زندگی در دنیای صنعتی امروز که در آن نوزادان، کمتر از شیر مادر بهره می‌برند، یکی از دلایل مهم مکیدن انگشت است.
دلبستگی به مکیدن در نوزادان برای تکامل سیستم عصبی مرکزی، لازم است و مکیدن شست می‌تواند به نوزادان کمک کند که با دنیای جدید خود هماهنگ شوند. اما اگر این عادت بعد از سن ۵ سالگی هم ادامه داشته باشد می‌باید مورد توجه قرار بگیرد و برای درمان آن اقدام شود.
ساز و کاری در سلول‌های عصبی مغز وجود دارد که وقتی این سلول‌ها تحریک می‌شوند یا در معرض عوامل اضطرابی قرار می‌گیرند، کودک به طور طبیعی شروع می‌کند به مکیدن انگشتانش، از طرفی سلول‌های مغز توانایی ترشح موادی مثل «آنکفالین» و «اندورفین» را دارند که انتقال عصبی را کاهش داده، موجب آرامش و حس خوشحالی در کودکان می‌شود. خوردن غذاهای لذیذ مثل شیر مادر در نوزادان و حرکات ورزشی مثل آهسته دویدن در کودکان از جمله مواردی است که موجب ترشح این دو ماده می‌شود لذا کودکانی که به موقع با شیر مادر تغذیه شوند و حرکات ورزشی انجام دهند به مکیدن انگشت روی نمی‌آورند. از ناهنجاری‌های دندانی که با مکیدن انگشت ایجاد می‌شود باز ماندن دهان، جویدن لب‌ها و ناخن‌ها، دندان قروچه، فاصله افتادن میان فک بالا و پایین، بیرون زدن فک بالا و باقی ماندن بلع نوزادی در افراد است. از دیگر عوارض این عادت اختلالات گفتاری مثل لکنت زبان است به طوری که فرد در بزرگسالی نمی‌تواند بعضی از حروف مثل س و ش و ل و چ را درست تلفظ کند.
بهترین زمان برای ترک عادات و مشکلات رفتاری کودکان (و از جمله مکیدن انگشت) هنگامی است که خانواده تغییر و تحولی در پیش‌رو نداشته باشند و در آرامش خاطر به سر برند. مثلا قصد تغییر منزل، تغییر مهد (یا مدرسه کودک)، تولد نوزاد جدید، مسافرت، متارکه و ... را نداشته باشند.
اولین گام برای درمان این عادت دهانی درک تکامل احساسی کودک است.
پس از آن ایجاد محیطی طبیعی، امن و آرام برای کودک و داشتن برنامه غذایی صحیح، از عوامل موثر بر ترک این عادت است. سن جادویی برای درمان این عادت در کودکان ۵ سالگی است زیرا در این سن کودک می‌تواند درک کافی از محیط داشته باشد و مشکلات آتی آن را بفهمد.
در مرحله بعد باید علت اصلی این رفتار را پیدا کرد و آنگاه با از بین بردن آن در صدد بهبودی کودک برآمد. در موارد بسیاری، مکیدن انگشتان ناشی از نیاز کودک به آرامش و امنیت است.
▪ هیچ‌گاه سعی نکنید برای ترک عادت کودک بر او فشار آورید زیرا ممکن است موجب تقویت و تشدید عادت در او شود.
▪ به کودک کمک کنید تا روش‌های مقابله با تنش‌ها و فشارهای روانی را یاد بگیرد، مثلا با شما صحبت کند، به ورزش بپردازد، با دوستش صحبت کند و...
▪ سعی کنید دست‌های کودک را به‌نوعی مشغول نگه دارید. (نقاشی بکشد، کاردستی بسازد، مجسمه‌های سفالی درست کند و...)
▪ شنیدن داستانی شیرین، ماجرای افسانه‌ای و خاطره‌ای از دوران کودکی، موجب تسلی و آرامش خاطر کودک هنگام خواب می‌شود.
▪ تماس بدنی (مثل نوازش‌کردن) موجب آرامش، امنیت و آسودگی کودک می‌شود و او را از اضطراب و نگرانی رها می‌سازد.
▪ سعی کنید عواملی را که موجب آزار روحی کودک می‌شود، از بین ببرید.
▪ زمانی که کودک انگشتش را می‌مکد، با او بازی نکنید، او را بغل نگیرید و به او توجه نکنید اما زمانی که انگشتش را از دهانش درآورد، به او توجه کنید و او را نوازش کنید.
▪ انگشت‌مکیدن، رفتاری ناخودآگاه است. پدر و مادر می‌توانند با اشاره‌ای کوچک، کودک را نسبت به این حرکت خود آگاه کنند.
▪ زمانی که کودک انگشتش را می‌مکد، او را جلوی آینه ببرید.
▪ روش‌های آرام‌سازی عضلانی را با کودک تمرین کنید: تمرین‌های یوگا، تمرین آرام‌سازی، تنفس‌های عمیق و تمرین‌های رهاسازی عضلات.
● سه‌راه متفاوت برای مکیدن انگشت
۱) درمان یادآوری
در این روش یک باند و یا نوار ضد آب برای یادآوری روی انگشت کودک گذاشته می‌شود و تا ترک عادت این باند و نوار روی انگشت باید باقی بماند. در طول شب نیز دست‌های کودک را با دستکش تمیز می‌پوشانند تا مانع از مکیدن انگشت توسط کودک شوند. ریختن فلفل روی انگشتان و انجام کارهای تنبیهی در این روش نتیجه‌بخش نیست.
۲) سیستم پاداش
در این روش بین کودک و والدین و دندانپزشک قراردادی بسته می‌شود که طبق آن کودک اگر زمان مکیدن انگشت را کاهش دهد، جایزه می‌گیرد و این پاداش به تدریج افزایش می‌یابد تا زمانی که عادت به طور کامل ترک بشود. سپس نموداری از پیشرفت کودک تهیه کنند و به وسیله چسباندن عکس‌های عروسکی، ستاره‌ها و کارت‌های آفرین روی آن، روند بهبودی کودک را به خودش نشان دهند. خوب است که این نمودار روی دیواری در دسترس کودک قرار گیرد و والدین از خود او برای چسباندن برچسب‌ها کمک بگیرند.
۳) بهره‌گیری از دستگاه‌های ارتودنسی
در این روش دستگاه‌های مخصوص ارتودنسی توسط دندانپزشک روی دندان نصب می‌شود که هم بلع نوزادی را تصحیح می‌کند و هم از مکیدن انگشت جلوگیری می‌کند.

منبع : روزنامه تهران امروز