بهداشت سرویس‌های بهداشتی

برای زندگی در یك محیط تمیز و پاك رعایت كلیه موارد بهداشتی از قبیل بهداشت فردی، بهداشت آب، بهداشت توالت، بهداشت خانگی، بهداشت مواد غذایی و بهداشت محیط اطراف خانه ضروری است.
از آنجا كه ۸۰ درصد از كل بیماری‌های موجود در كشورهای در حال توسعه ناشی از بیماری‌های مرتبط با آب و مدفوع است، بنابراین آموزش بهداشت در این زمینه نقش مهمی را ایفا می‌كند. حمام‌ها و سرویس‌های بهداشتی از جمله مهم‌ترین قسمت‌های یك خانه به حساب می‌آیند كه در حفظ بهداشت و نظافت آنها باید بیشترین دقت را كرد زیرا آلودگی این مكان‌ها، باعث انتشار و انتقال انواع آلودگی‌های میكروبی به سایر نقاط خانه شده و موجب بیماری افراد خانواده می‌شود. ا‌صولا در بررسی یك حمام و توالت چند موضوع مهم ‌باید مورد توجه قرار گیرد.
مهم‌ترین موضوع در این مورد پوشش سطوح حمام و توالت است. این پوشش شامل دیوارها و كف بوده و از آنجا كه بیشترین میزان مصرف آب در ساختمان‌، در محیط‌های حمام و دستشویی‌ انجام می‌شود، عایق بودن سطوح این فضاها در برابر نفوذ آب، مهم‌ترین ویژگی‌ لازم برای دیوارپوش‌ها و كفپوش‌ها است.
● توالت
برای توالت عده‌ای حالت نشسته و عده‌ای دیگر حالت چمباتمه را ترجیح می‌دهند. افرادی كه حالت نشسته را ترجیح می‌دهند باید از توالت پایه‌دار و آنها كه حالت چمباتمه را ترجیح می‌دهند از كاسه توالت استفاده كنند كه در هر دو صورت باید از رنگ‌های روشن استفاده كرد تا آلودگی‌ها و جرم‌ها در آن به خوبی نمایان بوده و بتوان به موقع آنها را نظافت كرد. بعضی‌ از جوامع و افراد از آب و بعضی دیگر از دستمال كاغذی یا سایر مواد جاذب برای نظافت استفاده می‌كنند كه البته روش شست‌وشو با آب مقبولیت بیشتری دارد.
در جاهایی كه تامین آب به طریق حمل با دست (مثلا از شیر عمومی یا از چاه آب) می‌باشد، بهتر است یك مخزن ذخیره آب كافی در توالت و یا نزدیك آن تعبیه شود. به خانواده‌ها توصیه می‌شود بعد از طهارت و شست‌وشو، خود را با دستمال كاغذی كه در دستشویی تعبیه شده است، خشك كنند. این كار به افراد كمك می‌كند كه از رشد میكروب‌ها و قارچ‌ها كه در رطوبت به فعالیت می‌پردازند، جلوگیری كرده و به بیماری‌های دستگاه ادراری مبتلا نشوند. وجود یك ظرف زباله در توالت برای دستمال‌های استفاده شده، الزامی است.
همچنین توصیه می‌شود بعد از هر بار اجابت مزاج و استفاده از توالت، جهت دفع كامل مدفوع سیفون را كشیده و یا مقداری آب در كاسه توالت بریزید. برای استفاده از آب به مقدار كافی جهت شست‌وشو و طهارت، از شلنگ‌های مخصوص دستشویی و یا شلنگ‌های پلاستیكی كه به شیر اصلی آب وصل شده‌اند، استفاده كنید. نكته بهداشتی و مهم در این مورد آن است كه نباید شلنگ‌ها به هیچ‌وجه روی زمین بیفتند زیرا در این صورت موجب آلوده شدن سرشلنگ به انواع آلودگی‌ها شده و موجب انتقال این آلودگی‌‌ها به افراد می‌‌شوند. ضدعفونی كردن بهترین راه برای جلوگیری از این انتقال است.
توصیه می‌شود حداقل هر دو هفته یك‌بار كف حمام و توالت را با استفاده از مواد پاك‌كننده و ضدعفونی‌كننده بشویید.‌‌
▪ آموزش به بچه‌ها:
بچه‌ها به خاطر احتمال ابتلا به بیماری‌هایی با منشأ مدفوعی به شدت در معرض خطر و نیازمند دریافت آموزش بهداشت هستند. البته بعضی از اطلاعات را از والدین یا كودكان بزرگ‌تر و همچنین در مدرسه دریافت می‌كنند. به همین دلیل هم توالت‌های مدرسه باید با دقت و وسواس زیادی تمیز نگه داشته شوند كه البته متاسفانه در اغلب موارد چنین وضعیتی ندارند.
طریقه شستن دست‌ها را به بچه‌ها آموزش دهید. اگر قد كودكتان كوتاه است یك چهارپایه برای او تهیه كنید تا روی آن ایستاده و راحت‌تر دست‌هایش را بشوید. می‌توانید از پوستر‌ها و عكس‌ها برای تشویق بچه‌ها به شستن دست استفاده كنید.
▪ شست‌وشوی دست‌ها:
شستن دست‌ها با صابون (ترجیحا صابون مایع) پس از هر بار استفاده از توالت، بعد از تمیز كردن نوزاد و بچه‌ها در مواقعی كه دفع مدفوع داشته‌اند و قبل از تهیه و پخت غذا مهم‌ترین اقدام محسوب می‌شود. مطالعات متعدد نشان داده است كه شستن دست‌ها در قطع انتقال عوامل بیماری‌‌زای عفونی اهمیت بسیاری دارد.
این نكته را هم بدانید كه اگر زمانی صابون در اختیار نداشتید، می‌توانید از خاكستر استفاده كنید. تاثیر خاكستر در شستن دست‌ها به همان حد تاثیر صابون است.
نشستن دست‌ها با صابون‌ یا خاكستر به معنای جدا نشدن عوامل بیماری‌زای عفونی دفعی است كه خود موجب بیماری‌های خطرناكی خواهد بود
▪ جامسواكی:
جا مسواكی تعبیه شده در كنار دستشویی‌ها نباید به صورت لیوانی باشد و باید از قسمت‌های مجزا برای آویزان كردن مسواك‌ها برخوردار باشد. در این صورت امكان برخورد و اتصال مسواك‌ها به هم كم شده و در نتیجه انتقال میكروب‌ها صورت نمی‌گیرد.
در ضمن باید جریان هوا به صورتی باشد كه مسواك‌های خیس خشك شوند و جا مسواكی باید در قسمتی‌ از دستشویی تعبیه شود كه در معرض آب شست‌وشو نباشد و خیس نشودود * حوله: بهتر است در كنار دستشویی منازل از حوله و در دستشویی اماكن عمومی از خشك‌كن یا دستمال‌ كاغذی برای خشك كردن دست‌ها استفاده كرد. حوله‌ها باید هر چند روز یك بار شسته شده و در هوای آزاد و ترجیحا با نور آفتاب خشك شوند.
● حمام
با توجه به اینكه حمام‌ها از رطوبت زیادی برخوردارند محل مناسبی برای رشد انواع میكروب‌ها و خصوصا قارچ‌ها هستند. بعد از هر بار استفاده از حمام، در و پنجره و هواكش‌ آن را باز كنید تا هوا جریان داشته و سطوح حمام خشك شود. لیف‌ها را بعد از هر بار حمام كاملا شسته و در هوای آزاد و ترجیحا در آفتاب خشك كنید. در داخل حمام نیز یك سطل زباله قرار داده تا زباله‌های مربوطه را در آن بریزید.
یك ظرف مخصوص لباس‌های چرك در گوشه‌ای از حمام و دور از جریان آب قرار دهید و لباس‌های چرك را در آن ریخته و پس از حمام بلافاصله آنها را از حمام خارج و یا سریعا بشویید.از گذاشتن جا مسواكی در حمام به دلیل رطوبت خودداری كنید. هر فرد باید یك دستگاه خودتراش مخصوص به خود داشته باشد و از این دستگاه به صورت عمومی استفاده نشود.
از قرار دادن دستگاه‌های الكتریكی مخصوص اصلاح سر و صورت در حمام خودداری كنید زیرا رطوبت موجود در حمام موجب آسیب دیدن این دستگاه‌ها خواهد شد.
از قرار دادن هر گونه دارو مخصوصا انواع قرص‌ها و شربت‌ها و همچنین وسایل بانداژ در حمام اكیدا خودداری كنید زیرا رطوبت موجب فساد آنها می‌شود. از گذاشتن صابون روی زمین و یا جاهای خیس خودداری كنید. بعد از هر بار استحمام و استفاده از حوله، آنها را در هوای آزاد و با نور خورشید خشك كنید.
از ادرار و یا مدفوع كردن در سطح حمام جدا خودداری كنید زیرا این كار موجب گسترش عفونت‌ها در سطح حمام و در نتیجه انتقال آن به افراد شده و سبب بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.

مریم منصوری

منبع : روزنامه سلامت