داروهای ضد پیری، موثر یا بی‌اثر؟

● آشنایی با آثار و عوارض داروهای ضد پیری
بسیاری از افراد به حدی از عوارض ناشی از افزایش سن در رنج و ناراحتی قرار می‌گیرند كه مجبور به استفاده از موادی می‌شوند كه در بازار به عنوان داروهای ضد پیری تبلیغ می‌شوند، اما آیا این داروها واقعا تاثیرگذار هستند؟
و با استفاده از این داروها می‌توان بر عوارض پیری غلبه و علائم ناشی از آن را برطرف كرد؟ پژوهشگران قدرت این مواد را با تحقیقات اخیر خود زیر سوِال برده‌اند.
داروهای بسیار متفاوتی با عنوان داروی ضدپیری در دنیا تبلیغ می‌شوند و مردم از آنها استفاده می‌كنند. تعداد این مواد كه به اشكال مختلف دارویی نظیر قرص، پودر و آمپول در بازار موجودند، بسیار زیاد است اما این مواد نقاط مشترك و مشابهی با یكدیگر دارند.
به طور مثال اكثر این داروها حاوی ماده‌ای به نام دی‌هیدرو اپی اندروسترون یا DHEA هستند كه در اصل یكی از هورمون‌های مردانه بدن انسان است.
● ادعاهای بی‌اساس
شركت‌ها و كارخانه‌هایی كه اقدام به تولید این قبیل داروها می‌كنند، ادعا دارند كه این مواد نشانه‌های پیری از قبیل كاهش قدرت عضلانی، میزان تحمل نسبت به سختی‌ها، كاهش توده عضلانی، افزایش چربی‌های بدن و نیز مقاومت به انسولین و اثرات شبه دیابتی را در زنان و مردان سالمند از بین می‌برند. براساس تبلیغات این شركت‌ها، داروهای مزبور كه به راحتی در بسیاری از داروخانه‌ها و حتی فروشگاه‌های دیگر قابل دسترسی هستند، می‌توانند تغییرات ناشی از افزایش سن را در عملكردها و ساختار بدن به حالت عادی بازگردانند.
اما مطالعه جدیدی كه از سوی پژوهشگران دانشگاه مایو كلینیك صورت گرفته، خلاف این ادعا را ثابت كرده است. براساس نتایج این مطالعه كه در شماره همین ماه مجله معتبر New England به چاپ رسیده است مصرف طولانی‌مدت این داروها هم تاثیر قابل توجهی در بهبود مشكلات سالمندان ندارد.
در این تحقیق، ۸۷ مرد و ۵۷ زن سالمند برای ۲ سال پیاپی از تركیبات حاوی ماده دی‌هیدرواپی‌ اندروسترون استفاده كردند. دوز دارو به حدی بالا تجویز شد كه سطح این هورمون در خون افراد در بالاترین حد قابل قبول باشد اما جالب این بود كه با وجود مصرف دوز بالا ظرف ۲ سال هیچ‌گونه تغییری در ساختار بدن ورفع مشكلات ناشی از سالخوردگی در افراد ایجاد نشد.
● دیگر مصرف نكنید
پژوهشگران می‌گویند، مطالعات جدید هیچ‌گونه نفع یا اثر مثبتی در استفاده از این داروها نشان نمی‌دهند و استفاده از این داروها بی‌معنی است.
به عقیده این پژوهشگران اگر در مطالعات قبلی اثر موقت یا خفیفی هم مشاهده شده، ناشی از تلقین و اثرات روانی تبلیغات بوده است. به همین دلیل این اثرات اغلب موقت هستند و پس از گذشت مدتی از مصرف دارو و با عادت بیمار به مصرف آنها از بین می‌روند.
مشكل مطالعات قبلی این بوده كه كوتاه مدت بودند و تنها این اثر كاذب را از داروها شناسایی كرده‌اند، در حالی كه این مطالعه جدید به علت طولانی مدت بودن تحت تاثیر این نتایج كاذب قرار نگرفته و نشان داده است كه این داروها اثر چندانی ندارند.
براساس این مطالعه كیفیت زندگی مصرف‌كنندگان هیچ‌گونه تفاوتی نكرده و تنها مجبور به تحمل هزینه سنگین خریداری آنها شده‌اند. از طرف دیگر، هنوز معلوم نیست كه این داروها بدون عوارض جانبی باشند پس با توجه به اینكه هیچ‌گونه اثر مفیدی ندارند، مصرف آنها كار عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد.
● موش‌ها با شما فرق دارند
شركت‌های تولید كننده این داروها برای حمایت از تولیدات خود دلایل و توجیهات بسیاری دارند. این شركت‌ها در دفاع از محصولات خود به تحقیقات و مطالعاتی تكیه می‌كنند كه عمدتا روی موش‌ها انجام شده‌اند. در این مطالعات تجویز داروهای فوق به موش‌های مسن به بهبود فعالیت‌های آنها و كاهش عوارض سالخوردگی منجر شده بود؛ اما واقعیت این است كه نتایج حاصل از مطالعه روی موش‌ها را نمی‌توان به همین راحتی به انسان تعمیم داد. بدن انسان و موش از جنبه‌های بسیار مختلفی با یكدیگر متفاوت است و بنابراین اثر داروها بین آنها تفاوت‌های چشمگیر دارد.
● وضع بیماران متفاوت است
براساس یافته‌های مطالعات وضع بیماران متفاوت است. در گروهی از افراد سالمند، سطح خونی هورمون‌های جنسی مردانه به علت بیماری‌های مختلف كمتر از میزان مناسب است.
مطالعات نشان داده‌اند كه این داروها یا دیگر داروهایی كه حاوی هورمون‌های جنسی مردانه هستند در این بیماران می‌توانند تا حدودی كمك كننده باشند و اثرات مفیدی را برای بیمار به ارمغان بیاورند.
براساس نتایج این مطالعه برخلاف سالمندان عادی كه كمبود هورمون‌های جنسی ندارند، این افراد به علت كمبود هورمون‌ها عوارض خاصی را تجربه می‌كنند كه شاید بتوان آنها را تا حدودی با تجویز داروهای هورمونی درمان كرد. در این موارد هم به بیماران توصیه می‌شود هیچ‌گاه سر خود اقدام به مصرف دارو نكنند و حتما پیش از مصرف با پزشك مشورت كنند.
اگر در آزمایش مشخص شد بیمار دچار كمبود هورمون‌های جنسی مردانه است، تجویز این داروها كمك كننده است، چرا كه باعث افزایش خفیف تراكم استخوان و كاهش خطر شكستگی می‌شود؛ اما حتی در این موارد بهتر است به جای استفاده از داروهای ضد پیری كه اثر آنها بسیار خفیف و ناچیز است، از داروهای هورمونی قوی‌تر و آن هم تنها زیر نظر مستقیم پزشك متخصص استفاده كرد.
به عقیده پزشكان داروی ضدپیری و هورمون دی‌هیدرواپی اندروسترون فایده چندانی ندارد و بنابراین باید از فهرست داروها و مكمل‌های غذایی خارج شود.
حالا خودتان قضاوت كنید. آیا باز هم استفاده از چنین محصولاتی به صلاح است؟‌

‌دكتر علی حسینی

منبع : روزنامه سلامت