چشم‌پوشی از یک حقیقت

هرچند مدت‌هاست كه خطر زلزله به طور جدی تهران را تهدید نكرده است، اما از كنار هشداری كه معنایش جدی بودن مسئله فروریختن بسیاری از ساختمان‌ها در تهران است،نمی‌توان به راحتی گذشت.
در حقیقت باید به جای انتظار برای وقوع زلزله‌ای دیگر در قالب برنامه‌های متعدد (كوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت)، چاره‌ای جدی و اساسی اندیشیده شود.
به جرأت می‌توان گفت تاكنون هیچ اقدام جدی و مؤثری از سوی دولت برای احیای بافت‌های فرسوده نشده و دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط نیز هر كدام به نوبه خود از ورود مستقیم و پذیرش مسئولیت در این زمینه شانه خالی كرده‌اند؛ این در حالی است كه حتی آمارهای ارائه شده در مورد میزان فرسودگی بافت‌های شهر تهران متفاوت است و در تازه‌ترین آمار ارائه شده در این زمینه بین ۴۵ تا۶۰ درصد از ساختمان‌های تهران نسبت به كل بافت شهری پایتخت فرسوده اعلام شده، بنابراین انجام كارهای ضربتی و فوری برای احیای این بافت‌ها ضروری و اجتناب ناپذیر است.
كارشناسان ژاپنی، هزینه بازسازی شهر تهران بعد از وقوع زلزله‌ای به بزرگی هفت ریشتر را بیش از یكصد میلیارد دلار پیش‌بینی كرده‌اند، در حالی كه باید از مسئولان مخالف با این موضوع پرسید كه آیا نمی‌توان با مبلغی بسیار پایین‌تر، تهران را در برابر زلزله مقاوم كرد؟
برخی از كارشناسان صاحب نظر در ساخت و ساز مسكن نیز معتقدند كه می‌توان با صرف هزینه‌های نه چندان بالا، ساختمان‌ها را تا حدود زیادی در برابر زلزله مقاوم كرد كه این امر علاوه بر حفاظت از جان شهروندان، به كاهش میزان خسارات مالی ناشی از وقوع زلزله احتمالی، كمك خواهد كرد.
البته انجام این امر منوط به پرداخت سوبسیدهایی كلان از طرف دولت است تا مردم بتوانند خانه‌های خود را در برابر زلزله مقاوم كنند.نباید این نكته را فراموش كرد كه نیازهای مالی اولین مشكل برای مقاوم‌سازی است، بنابراین تأمین اعتبارات مورد نیاز مهمترین عامل در موضوع مقاوم سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله است.
همچنین سبك‌سازی ساختمان‌ها و استفاده از قطعات پیش ساخته در ساخت بناها نیز از دیگر راه‌های مناسب برای به حداقل رساندن حجم خسارات مالی و تلفات جانی ناشی از وقوع زلزله احتمالی در كشور است، در حقیقت سنگین سازی در ساخت وساز یكی از دلایل عمده خسارت‌های ناشی از زلزله است به طوری كه هم اكنون در جهان از فناوری‌های مختلفی برای مقاوم و سبك سازی بناها استفاده می‌شود كه هنوز در كشور ما رایج نشده و از روش‌های قدیمی و غیراصولی در ساخت وساز بخصوص در بخش مسكن استفاده می‌شود.
استاندارد جهانی در سبك‌سازی ساختمان‌ها در بسیاری از كشورها ۳۰۰ تا ۴۰۰ كیلو گرم در هر مترمربع است كه این میزان در ایران از ۹۰۰ تا یك هزار و ۵۰۰ كیلوگرم در هر متر مربع در نوسان است.باید گفت فناوری ساخت وساز در كشور ما با ۲۰۰ سال گذشته تفاوت چندانی نكرده و با توجه به حضور نسل جوان متخصص دانش‌آموخته در رشته عمران و معماری از مراكز دانشگاهی داخلی و خارجی، می‌توان با استفاده از دانش فنی آنان و بكارگیری مصالح استاندارد، به ساخت وساز اصولی جهانی دست یافت.
از طرف دیگر هزینه‌های بالا و سرسام‌آور ناشی از نوسازی بافت‌های فرسوده نیز یكی از دلایل دیگر در كاهش روند بازسازی این گونه بافت‌ها است.
از آنجایی كه وجود قوانین دست و پاگیر موجب فرار سرمایه‌ها از این بخش خواهد شد باید با تصویب قوانین سهل و آسان، شرایط لازم برای ترغیب سرمایه‌گذاران برای مشاركت در چنین پروژه‌هایی را فراهم كرد.
بدون شك تشكیل ستادی متشكل از مدیران ارشد وزارت مسكن، شهرداری، سازمان نظام مهندسی ساختمان و استادان دانشگاه، با هدف ساماندهی فعالیت‌های مربوط به نوسازی این بافت‌ها و نیز واگذاری امور اجرایی به بخش خصوصی و انجام اقدامات مؤثر برای اجرایی شدن سیاست ایمن سازی شهر تهران در مقابل زلزله از راهكارهای مهم و مؤثر در امر بازسازی و مقاوم سازی ساختمانهای كلانشهر تهران است.

آزاده بهشتی

منبع : روزنامه همشهری