خشونت خانگی ، مشکلی نامرئی در گرجستان

وقتی جیا مست به خانه می‌آمد، وحشیانه زنش را کتک می‌زد. این امر، هفت تا هشت سال طول کشید و فقط وقتی تمام شد که لیلا، همسرش، مرد. کتک مداوم، به کلیه‌هایش آسیب رسانده بود که سرانجام منجر به مرگش شد.» این داستان غم‌انگیز را الن دوستم برایم تعریف کرد. الن وقتی فهمید که من در سمیناری درباره خشونت خانگی شرکت می‌کنم موضوعی که گرچه در گرجستان یک تابو است، اما در میان همسایگان، دوستان و همکاران بحث‌های پر حرارتی را دامن می‌زند سر دردلش باز شد.
وقتی لیلا خواست به خانه پدر و مادرش بازگردد، جیا او تهدید کرد که خانه‌اش را به آتش می‌کشد و لیلا را مجبور کرد که به خانه برگردد، عملی که سرانجام او را به قتل رساند.
این داستان، یکی از هزاران داستان در گرجستان درباره اثرات خشونت خانگی است. به گفته شبکه ضد خشونت گرجستان، از هر چهار تلفن به پلیس در گرجستان، یکی با خشونت خانگی و معمولاً خشونت شوهر ارتباط دارد.
مثل بقیه دنیا، در گرجستان آغاز تشکیل خانواده، با هیجان و امید همراه است. اما گاهی مردم درمی‌یابند که این آن چیزی نیست که انتظار داشته‌اند.
متأسفانه، از آن جایی که در گرجستان زنان فاقد استقلال مالی هستند، معمولاً، آنان هستند که باید در سکوت، خشونت خانگی را تحمل کنند. در این کشور، سنت‌های نیرومند زنان را وامی‌دارد که درباره مشکلات خانوادگی سکوت کنند و در موارد بروز خشونت خانگی، این سکوت می‌تواند مهلک باشد.
همچنین سلامت عمومی افراد تحت فشار مشکلات خانگی دچار مخاطره می‌شود. پرفسو ایا ورولاشویلی قبول می‌کند که اغلب دردهای مزمن در زنان بیمار بر اثر تراومای روانی دائمی است. «موارد زیادی وجود دارد که دکترها بیماران را از نظر پزشکی مداوا می‌کنند، اما بیماران، بیمار باقی می‌مانند. علت آن است که آن‌ها تحت استرس مداوم قرار دارند.»
شبکه ضد خشونت گرجستان از اکتبر ۲۰۰۳ کار خود را آغاز کرده است. هدف این سازمان غیر دولتی کمک به پیشگیری از خشونت خانگی و ارائه درمان به قربانیان است. از زمان ایجاد این کشور در سال ۲۰۰۱، اقدامات متعددی در جهت حمایت از قربانیان در کشور اتخاذ شده است.
ناتو شاولاکادزه، مدیر این شبکه می‌گوید: «سازمان ما دارای مراکز توان‌بخشی برای قربانیان خشونت خانگی است، یک مرکز روان‌درمانی در طبلیس و سایر مناطق گرجستان. حمایت و توان‌بخشی به قربانیان خشونت خانگی متضمن مشاوره رایگان اجتماعی، روانی، قضایی و نیز کمک‌های فوری پزشکی است. کارشناسان قانونی، روانکاوان و مددکاران اجتماعی به قربانیان کمک می‌کنند تا به این مراکز بیایند و راه نجاتی بیابند.»
به گفته وی، خشونت خانوادگی ارتباط نزدیکی با اعتیاد به الکل، مصرف مواد مخدر، قتل شریک زندگی، بارداری در دوران نوجوانی، قتل نوزاد و کودک، سقط جنین ناخواسته، رفتارهای ناسنجیده، خودکشی و آغاز اختلالات روحی دارد. از آن جایی که زنان قربانیان اصلی خشونت هستند، آزاردهندگان، مردان هستند. اما کودکان هم معمولاً، مستقیم یا غیر مستقیم، قربانی هستند.
اکثر قربانیان پس از دریافت مشاوره و مداوا در مراکز توان‌بخشی به خانه‌هایشان بازمی‌‌گردند. شاولاکادزه جمع‌بندی می‌کند: «در دقایق آخر، برایشان سخت است افراد خانواده را قربانی کنند (پس از شکایت یا درخواست طلاق امتناع می‌کنند). استرس، انرژی لازم برای آغاز یک زندگی جدید را از آن‌ها گرفته است.»
قانون از حقوق قربانیان خشونت خانگی به طور کامل حمایت نمی‌کند. اگر چه قانون علیه خشونت خانگی در گرجستان در ماه مه ۲۰۰۶ وضع شد و در ژوئن ۲۰۰۶ به مورد اجرا گذاشته شد، کارشناسان معتقدند که این قانون هنوز به تجدید نظر نیاز دارد.
مانانا پورچهاوندز، مشاور قضایی شبکه، می‌گوید: «از آن جایی که این قانون با شتاب وضع شد، به خوبی نوشته نشده است. بنابراین اجرای آن هم سخت است. به این دلیل لوایحی آماده شده‌اند که در آن‌ها تصریح شده است که باید دولت و سازمان‌ها سطح همکاری، منابع مالی مشترک و مسئولیت دو جانبه خود را در این زمینه افزایش دهند.»
به گفته وی، قانون کنونی مجازاتی در نظر نگرفته است. در حال حاضر، تنها دو اقدام زیر پیش‌بینی شده‌اند: ۱) یک هشدار پیشگیرنده از سوی پلیس در محل واقعه (تاکنون ۴۰۰ مورد دستور صادر شده است)؛ ۲) هشدار حمایتی که به پلیس یا قربانی اختیار می‌دهد که پرونده را به دادگاه ارجاع دهند (تاکنون ۱۰ مورد صادر شده است)؛ اگر این عمل تکرار شود، آزاردهنده تحت قوانین جنایی محاکمه خواهد شد.
شاولاکادزه می‌گوید که در عرض دو سال و نیم فعالیت شبکه، به ۶۵ زن و کودک توان‌بخشی روانی – اجتماعی عرضه شده است. اما این ارقام در نواحی کاختی و شهر باتومی کم‌تر است.
ناظران در این زمینه تشخیص داده‌اند که ارتباط بهتر بین قربانی و سازمان‌هایی نظیر این شبکه می‌تواند کاهش چشمگیری در آمار تراژیک خشونت خانگی در گرجستان به وجود آورد.

نویسنده بنیاد توسعه زنان سازمان ملل