فراسوی پیشنهاد پوتین

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در حاشیه نشست سران گروه هشت در آلمان به جرج بوش رئیس جمهور آمریكا پیشنهاد كرد كه به جای استقرار سامانه موشكی آمریكا در لهستان و رادارهای پیشرفته در جمهوری چك، آمریكا و روسیه بصورت مشترك از یك سامانه ضد موشكی و راداری پیشرفته در قبله واقع در جمهوری آذربایجان استفاده كنند تا بدین وسیله از تشدید تضادها بین روسیه و دنیای غرب جلوگیری شود.
ظاهراً جرج بوش این پیشنهاد را قابل بررسی دانسته است، اما كارشناسان بر این باورند كه همكاری روسیه و آمریكا در این سطح امكان پذیر نیست.
دور از ذهن است كه پوتین چنین موضوعی را از نظر دور داشته باشد و پیشنهادی را مطرح كند كه رد آن تقریباً از قبل روشن است.
بنابراین اهدافی را كه رئیس جمهور روسیه از چنین پیشنهادی داشته است باید جدی تر گرفت.
البته پوتین با ابراز مخالفت با استقرار سامانه ضد موشكی آمریكا در اروپای شرقی و مركزی به صورت تلویحی و شاید هم كنایه آمیزی گفته است آمریكا می تواند سامانه ضد موشكی خود را در عراق یا تركیه مستقر كند. این هر سه كشور، همسایه جمهوری اسلامی ایران هستند و بعید است كه رئیس جمهور روسیه به حساسیتهای ایران توجه نداشته باشد.
از این رو می توان تصور كرد كه پوتین اصلاً تهدید موشكی ایران و كره شمالی را كه جرج بوش در توجیه برنامه موشكی راداری اش در لهستان و چك عنوان كرده است، به زیر سؤال برده است.
در ظاهر نیز اگر واقعاً آمریكا نگران موشكهای ایرانی است كه به ادعای بوش می توانند كشورهای اروپای غربی را تهدید كنند، در آن صورت جمهوری آذربایجان به عراق و تركیه مناسب ترین مسیر رهگیری موشكی خواهند بود.
در واقع آمریكا با رد پیشنهاد روسیه در عمل توجیه استقرار سامانه موشكی و راداری اش را در اروپای شرقی از دست می دهد و شاید این یكی از اهداف بیان نشده پیشنهاد پوتین بوده است. هر چند كه در ظاهر ممكن است این طور برداشت شود كه این پیشنهاد جنبه ضد ایرانی دارد. چنین برداشتی تا حدی زودهنگام است و بدون توجه به شدت رقابتهای آمریكا و روسیه كه تا سطح تجدید جنگ سرد ارتقاء یافته است، ممكن است اشتباه آمیز نیز باشد.
پوتین با این پیشنهاد جرج بوش را در آزمون صداقت قرار داده است. بدین معنا كه اگر واقعاً نگرانی آمریكا توسعه فناوری موشكی ایران است و باور دارد كه اروپای غربی و متحد آمریكا از این ناحیه تهدید می شود، به هر حال پیشنهاد روسیه برای آمریكا پذیرفتنی و قابل توجه باشد، بویژه آنكه روسیه چندین دهه است كه در قبله در جمهوری آذربایجان پایگاه راداری پیشرفته ای دارد و بر هیچ كس پوشیده نیست كه این پایگاه راداری میراث اتحاد شوروی سابق است. با این حال بر هیچ كس پوشیده نیست كه تمامی خاك ایران تحت پوشش سامانه راداری «قبله» قرار دارد. كسانی كه این پیشنهاد پوتین را ضد ایرانی ارزیابی كرده اند، در واقع به همین جنبه از موضوع توجه كرده اند.
در عین حال، تردیدی نیست كه اگر روزی چنین همكاری بین آمریكا و روسیه در «قبله» امكان پذیر شود، جنبه ضد ایرانی آن قوی خواهد بود و تمامی ایران را در پوشش راداری آمریكا قرار خواهد داد، اما حقیقت این است كه در كوتاه مدت چنین احتمالی بسیار ضعیف است. از این رو نباید در قضاوت شتابی غیرلازم به خرج داد. پوتین در حال بازسازی قدرت روسیه است و اظهار نظر جنجالی اش درباره هدف گیری مجدد اروپای غربی در صورت عملی شدن استقرار سامانه ضد موشكی آمریكا در لهستان و رادارای در چك كه در غرب انعكاس نگران كننده بسیاری داشت، در واقع بخشی از تاكتیكهای پوتین در كسب اعتبار بین المللی روسیه است و گرنه پوتین بدرستی می داند كه شرایط برای همكاری آمریكا و روسیه در این سطح كه در یك پایگاه نظامی مشترك حضور بیابند، مساعد نیست. بنابراین پیشنهادی ارایه كرده است كه ماهیت ضد روسی طرح استقرار سامانه موشكی در لهستان و راداری چك را كاملاً بر ملا سازد. گمان می رود كه با رد این پیشنهاد از سوی آمریكا هرچند با تأخیر و یا سكوت در قبال آن پوتین به اهدافش دست خواهد یافت و بازسازی قدرت روسیه را برای ملت روس قابل توجیه خواهد نمود. جهان در آستانه جنگ سرد جدیدی است، زیرا قدرت در ذات خودش رقیب پذیر نیست و میل به انحصار دارد. روسیه و چین این انحصار قدرت آمریكا را بر چالش كشانده اند.

محمد ملازهی

منبع : روزنامه قدس