پالایشگاه ها و مصرف بنزین

با وجود حجم عظیم طرح های توسعه پالایشگاه ها كه با سرمایه گذاری ۱۷ میلیارد دلاری در مرحله اجرایی قرار گرفته تا پایان برنامه چهارم توسعه میزان تولید بنزین تا سه برابر میزان فعلی افزایش یافته و به ۱۲۰ میلیون لیتر در روز می رسد. با اجرای طرح های توسعه پالایشگاه ها در برنامه چهارم میزان تولید فرآورده از ۲۵۰ میلیون لیتر در روز به ۳۷۰ میلیون لیتر در روز می رسد در حالی كه میزان تولید نفت كوره به شدت كاهش و تولید بنزین و فرآورده های مرغوب افزایش می یابد و در این اثنا چنانچه در مدیریت تقاضا و مدیریت مصرف بدون جهت گیری در راستای كاهش شدت مصرف اقدامی انجام نشود افزایش یك میلیون بشكه به ظرفیت پالایش كشور كه در برنامه چهارم توسعه مبنا قرار گرفته جوابگوی نیاز نخواهد بود.
اگر خودروهای فرسوده و پرمصرف از رده خارج نشده و موضوع CNG سوز كردن خودروها به صورت گسترده عملی نگردد و راهكار قیمتی نیز كه موجب اصلاح مصرف می شود اعمال نگردد توسعه پالایشگاه ها و افزایش ظرفیت تصفیه نفت خام تا سطح ۵/۲ میلیون بشكه در روز كه بالاترین ظرفیت پالایشگاهی در خاورمیانه خواهد بود هیچ نفعی نصیب كشور نمی كند و مصرف لجام گسیخته تمام سرمایه گذاری ها را خواهد بلعید. در سال ۵۷ ظرفیت پالایش كشور ۷۳۰ هزار بشكه در روز بود اما هم اكنون ظرفیت پالایش در حدود یك میلیون و ششصد هزار بشكه است یعنی ظرفیت بیش از ۲ برابر رشد یافته اما در همین مدت نیز میزان مصرف داخلی چهار فرآورده اصلی و گاز مایع از حدود ۷۵ میلیون لیتر در روز در سال ۱۳۵۷ به بیش از ۲۲۰ میلیون لیتر در سال ۱۳۸۴ رسیده و میزان تولید چهار فرآورده اصلی و گاز مایع كه در سال ۵۷ حدود ۱۰۰ میلیون لیتر در روز بود به بیش از ۲۲۳ میلیون لیتر افزایش یافته است.
اگر در طول برنامه سوم مدیریت مصرف مطابق برنامه می توانست رشد مصرف را در سطح ۴/۵ درصد در سال محقق كند امروز مشكل كسری تولید بنزین نداشتیم و یكی از اركان مهم برنامه سوم توسعه خصوصی سازی بود و هدف این بود كه دولت پالایشگاه سازی را به بخش خصوصی واگذار كند. پالایشگاه سازی توسط بخش خصوصی در شرایطی كه نظام پرداخت یارانه وجود داشت دارای توجیه اقتصادی نبود لذا این كار از سوی بخش خصوصی با استقبال مواجه نشد از طرفی واردات بنزین بدترین شكل پاسخگویی به نیاز مصرف بنزین است كه بعضاً با لوایح ارسالی از سوی دولت در خصوص پرداخت یارانه ۵ الی ۶ میلیاردی در سال سبب از بین رفتن هزینه گزاف و كلانی از بیت المال می شود.در صورتی كه اگر ما مدیریت مصرف را در كنار توسعه و افزایش تولید پالایشگا ه ها به صورت موازی پیگیری كنیم می توانیم بعد از چهار سال درآمد زایی و ارزش افزوده بیشتری از محل صدور فرآورده های نفتی نصیب كشور كنیم.
امسال متاسفانه تاكنون ۵/۲ میلیارد دلار به یارانه بنزین وارداتی اختصاص داده می شود كه تا پایان سال به بیش از دو برابر افزایش می یابد بلكه مهم تر از آن بیش از ۳۰ میلیارد دلار نیز ارزش نفت خام تحویلی به پالایشگاه ها است كه در قیمت گذاری فروش فرآورده های متنوع پالایشگاه ها در داخل كشور لحاظ نمی گردد. در اصل نزدیك به ۴۰ میلیارد دلار برای مصرف در داخل هزینه می گردد كه متاسفانه جدی گرفته نمی شود. ساخت هر پالایشگاه جدید، نفت خام و خوراك پالایشگاه را نیاز دارد كه از سهم صادرات نفت خام و صادرات این خوراك كسر و به سهم تخصیصی به پالایشگاه های داخلی اضافه می كند كه خود از این بابت كاهش درآمد ارزی كشور را در بردارد لذا احداث پالایشگاه جدید موقعی ارزش اساسی دارد كه ضمن افزایش توان تولید داخلی كه بسیار مهم است با مدیریت مصرف توان صادراتی و فروش فرآورده ها را حداقل به میزان كاهش درآمد صادراتی نفت خام و خوراك در بر داشته باشد كه امیدوارم به فضل پروردگار با تصمیم گیری صحیح در اقتصاد كشور و با تمهیداتی در طول برنامه چهارم توسعه، تحقق یابد.

سیدعماد حسینی
نماینده قروه و عضو كمیسیون انرژی

منبع : روزنامه شرق