انقلا‌ب اسلا‌می و آسیب‌ها

صاحبنظران جدید، اصطلا‌ح انقلا‌ب Revolution را به تغییرات ناگهانی و بنیادینی كه در اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی جامعه روی می‌دهد و یا تغییراتی از نوع بنیادی و غیرسیاسی اطلا‌ق می‌نمایند. هرچند كه تغییرات مورد بحث، ممكن است به كندی و بی‌خشونت روی داده باشد. كارل مانهایم جامعه‌شناس آلمانی معتقد است كه در دوران انقلا‌ب هیچ دولت خالصی وجود ندارد و در شرایط انقلا‌ب، هیات‌ها و گروه‌های پراكنده، بخش‌هایی از قدرت را برای اعمال فشار تصاحب می‌كنند.
سوروكین تغییر انقلا‌بی را نتیجه گسترش یافتن اختلا‌ف میان قانون رسمی گروه حاكم و الزامات قانون غیررسمی برخی از اعضای آن تلقی می‌نماید. حضرت امام خمینی(ره) انقلا‌ب اسلا‌می را انفجار نور توصیف و از آن به پیروزی حق بر باطل یاد می‌كنند. صاحبنظران خارجی هم از انقلا‌ب اسلا‌می، به عنوان مردمی‌‌ترین انقلا‌ب یاد می‌كنند. لذا انقلا‌ب‌ها اعم از اینكه صبغه دینی و یا غیردینی داشته باشند علی‌الا‌صول مصون از آسیب‌ها، انحراف‌ها، تغییرات و دگرگونی‌ها نیستند و برخورداری از پشتوانه‌های ایدئولوژیك هم، نمی‌تواند تضمین‌كننده ماندگاری دائمی انقلا‌ب‌ها باشد. خیزش انقلا‌بی مردم ایران برخلا‌ف تعبیر ماركسیستی نه بر اساس شعار <نان، مسكن، آزادی> بلكه بر اساس شعارهایی چون استقلا‌ل، آزادی و جمهوری اسلا‌می بوده است. بدون‌شك عنصر وابستگی حكومت به اجانب و حاكمیت استبدادی شاه به نمایندگی از جانب آمریكا از دیگر عوامل به حساب می‌آید. از جانب دیگر بیرون راندن مردم از عرصه‌های تصمیم‌گیری و مشاركت در تعیین سرنوشت خود و كشورشان، موتور محركه انقلا‌ب در سایه رهبری‌های حضرت امام بوده است. شاه خود قانون و برتر از قانون تلقی می‌شد و هرگونه افاضات شاه قانون و دستورالعمل بوده است. مقوله انتخابات هم در نظام ستمشاهی، بیشتر بازی دموكراتیك سرسپردگان شاه در عرصه سرنوشت‌كشور و ملت بود به طوری كه مردم تنها جز حضور در انتخابات و رای به فهرست كاندیدای مورد تایید شاه تكلیفی نداشتند. با پیروزی انقلا‌ب اسلا‌می به رهبری حضرت امام (ره)، ملك و ملت و دین و آیین از حیطه نفوذ قدرتهای استكباری رهایی یافت و ایرانی آزاد و مستقل بر پایه جمهوری پایه‌ریزی گردید و مردم توانستند سرنوشت خود و كشورشان را با تكیه بر عزم و اراده ملی رقم بزنند و حاكمان را در تمامی اركان مختلف نظام نصب و عزل نمایند.
اما با گذشت سه دهه از پیروزی انقلا‌ب و كم‌رنگ شدن فضای مردمی اوایل انقلا‌ب، این سوال به ذهن متبادر می‌گردد كه آیا متولیان نظام توانسته‌اند ضمن پاسداری از استقلا‌ل، آزادی و جمهوریت نظام، در نهادمند كردن آزادی‌های سیاسی و مدنی و حقوق اساسی آحاد ملت فارغ از گرایش‌ها، سلا‌یق، قومیت، مذهب و... گام‌های قابل دفاعی بردارند و با اجرای اصول مختلف قانون اساسی از جمله اصل ۱۶۸ كه متضمن عینیت یافتن آزادی‌های سیاسی موافق و مخالف و منتقد حكومت است مخالفان و منتقدان دولت و حاكمیت را مجرم و برانداز محسوب ننمایند؟ پاسخ روشن و مبرهن است. آیا مردمی كه تعیین‌كننده همه اركان نظام هستند می‌توانند در یك انتخابات آزاد، چهره‌های مطلوب و دلخواه خود را در چارچوب قوانین جاری كشور، بدون اعمال سلا‌یق فراقانونی برگزینند؟ اگر پاسخ منفی است كدام مرجع صلا‌حیت‌دار تاكنون به حقوق تضییع شده داوطلبان رد صلا‌حیت شده بدون استنادات قانونی رسیدگی و اعاده حق كرده است و آیا نمونه یا نمونه‌هایی كه تاكنون به شكایات داوطلبان رد صلا‌حیت شده در محاكم صالحه رسیدگی شده باشد وجود دارد؟
به نظر می‌رسد خیر. بدون تردید اعتبار، مشروعیت و مقبولیت تمامی اركان نظام ناشی از رای و اراده ملت بوده و نه عكس آن؛ در اصل قدرتی فراتر از قدرت مردم وجود ندارد و این مهم‌ترین وجه ممیزه نظام جمهوری اسلا‌می با نظام ستمشاهی و استبدادی است كه مردم در آن بیشتر تماشاچی‌اند، به‌گونه‌ای كه چو فرمان یزدان چو فرمان شاه رابطه ملت و شاه را مشخص می‌كرده است معهذا پس از سه دهه از پیروزی انقلا‌ب مردم آیا نمایندگان منتخب آنان سهمی در تصمیم‌گیری‌های كلا‌ن و سرنوشت‌ساز اعم از انرژی هسته‌ای و كم و كیف مناسبات با دیگر كشورها دارند؟ كه اگر بپذیریم كه كمترین سهم را ایفا می‌نمایند طبیعی است وجه مردم‌سالا‌رانه نظام به حاشیه رانده شده و آسیب دیده است و اگر اكثریت داوطلبان عرصه انتخابات از طریق فیلترهای نظارت استصوابی از مشاركت و سهیم شدن در قدرت محروم می‌شوند؛ آیا انحراف در اهداف اولیه انقلا‌ب ایجاد نشده است.

محمدعلی مشفق

منبع : روزنامه اعتماد ملی