آینده مشاغل در ارتباط با تنباکو چگونه خواهد بود؟

نزدیک به صد میلیون نفر در بخش پرورش و تولید تنباکو در سطح جهان مشغول به کار هستند. تنباکو همراه با خطرات ناشی از کشیدن سیگار و مدرنیزاسیون اقتصادی بر صنایع نیز فشاروارد می آورد. سازمان بین المللی کار ((I LO همه جوانب اشتغال کارگران در صنعت تنباکو در سطح جهان را مورد بررسی قرار داده است.
طبق گزارش در ژنو، از صد میلیون نفر شاغل در صنعت تنباکو فقط ۱.۲ میلیون نفر در بخش تولید کار می کنند.۴۰ میلیون نفر در پرورش و رشد برگ های تنباکو، بیش از۲۰ میلیون نفر در صنعت کارهای خانگی از قبیل: بسته بندی نخ های سیگار با دست (درهندوستان و اندونزی) و بقیه افراد در روند مراحل تولید تنباکو تا مرحله توزیع، فروش و فراهم شدن نهایی آن جهت استفاده کار می کنند. هم چنین اشتغال قابل ملاحظه ای در سازمان مبارزه با مصرف تنباکو وجود دارد.
سالیانه در حدود ۶ میلیون تن تنباکو تولید می شود که محصول ۱۲۰کشور جهان بوده و ۸۰ درصد این تولید حاصل از کشورهای در حال توسعه و۷۰ درصد از ۶کشور (برزیل، چین، هند، اندونزی، ایالات متحده و زیمباوه) می باشد.
در گزارش اخیر سازمان بین المللی کار (ILO) تمایل اشتغال در بخش تنباکو توام با "تلاش ها و انتظارات" حاکی از آن است که ساختار کلی اشتغال در این بخش از پنج سال گذشته پایه گذاری شده است. در کشورهای صنعتی شده اشتغال در سه دهه گذشته کاهش داشته است در حالی که اکنون به خاطر تکنیک های کاشت و تولید پیشرفته، انسجام گرایش به کشت تنباکو به طور وسیع افزایش یافته است.
اما آیا تبلیغات مخالفت با کشیدن سیگار، ترک از مشاغل مربوط به تنباکو را تهدید می کند؟ گزارشات خلاف آن را نشان می دهد اما ارتباطی بین کاهش مصرف تنباکو و میزان اشتغال افراد وجود ندارد.
مدیر کل سازمان بین المللی در ژنو (خوآن سوماویا) می گوید:
صنعت تنباکو در گذشته هرگز تا این اندازه بحث انگیز نبوده است. در دنیا بیشتر افرادی که در بخش تنباکو کار می کنند مسئله انحطاط یا کاهش فرصت شغلی مانند کارگاهی که در حال حریق و به شکل یک مسئله اجتماعی در میان اکثر اقشار آسیب پذیر وجود دارد از جمله شامل مهاجران و زنان و کودکان و اقلیت قومی و طبقات مختلف مردم یا قبایلی می شود که معاش خود را مدیون کار در بخش تنباکو می دانند. بدین ترتیب، آینده آنها می بایست مدنظر قرار گیرند.
● فقدان فرصت های شغلی از کجا سرچشمه می گیرد؟
گزارشات نشان می دهد که ادامه تولید تنباکو و به دنبال آن جستجو برای بازارهای جدید و پذیرش فناوری های نو، به سوی عصر جدیدی سوق داده می شوند که در آن علی رغم وجود کارگر، تولید تنباکو کمتر می گردد. برای مثال در ایالت انگلستان با افزایش ۳ درصدی تولید سیگار در سال ۱۹۹۸ نسبت به۱۹۹۰ به میزان ۷۵درصد اشتغال در این بخش کاهش یافته است.
اکثر اعضای آسیب پذیر در جوامع پرورش تنباکو از علاقه مندان اولیه بوده اند. این افراد شامل میلیون ها کارگری هستند که از طبقات مختلف مردم (قبایل- اقیلت های مذهبی در هندوستان، کشاورزان فقیر در مالاوی- کارگران زن در هندوستان و اندونزی،کارگران مهاجر در ایالات متحده ،کارگران خردسال در مزارع تنباکو آفریقا - آسیا و آمریکای و کارگران بسیار فقیر در برزیل هستند که ممکن است زیر بار قرض و بدهی باشند و یا قربانیان زدوخورد در کشورهایی که پرورش تنباکو دارند.
گزارشات نشان می دهد این کارگران و خانواده های آنها در خدمات بخش تنباکو جهت امرار معاش خود با آینده ای نا مشخص در این بخش روبرو هستند.
اگر به کارگران خط تولید تنباکو بهترین حقوق در صنعت تنباکو در سطح دنیا پرداخت شود کشاورزان تنباکو در کشورهای در حال توسعه و سنتی و سازمان نیافته نمی توانند اظهار کنند که در ارزش افزوده محصول مفید بوده اند و به طور سازمان نیافته نمی تواند در مکانیزم های تجارتی مورد بحث بر حقوق و دستمزد و شرایط کار سودمند باشد.
گرایش ها فقط در دنیای در حال توسعه گسترش نمی یابد هیاهوی زیاد ایجاد خطر سلامت جهانی به دنبال کشیدن سیگار و سیاست ها و قوانین فرهنگی- کشاورزی جدید، صنعت تنباکوی ایالت متحده را به سمت کاهش اقتصادی تنزل داده و هزاران فرصت شغلی در صنعت تنباکو را از بین برده است.
اتحادیه بین المللی میلرز در صنعت نانوایی شیرینی پزی و تنباکو و غله (BCTGM) در آمریکا اظهار می دارد که بیش از ۳۰۰۰۰ عضو را که در کارخانجات تولید سیگار مشغول به کار بوده‌اند در ۲۰ سال گذشته از دست داده اند و امروز کمتر از ۱۰۰۰۰ کارگر تنباکو در این اتحادیه باقی مانده است.
سخنگوی اتحادیه آقای (ریی اسکانل) می گوید: ایالت متحده نمونه ای است که به سوی کاهش تقاضا برای محصولات تنباکو متمایل نمی شود و هیچ گونه کمکی به کارگران ماهر کارخانه که بدنه جامعه را در بعضی از شهرها تشکیل می دادند نشد. کارگران تنباکو که زمانی در حدود ۵۰۰۰۰ دلار آمریکا درآمد ایجاد می کردند با کار در مک دونالد (Mc Donald) این رقم کاهش یافته است.
تاریخ گذشته کارگران تنباکو بسیار غم انگیز است. با مروری بر آخرین اطلاعات صنایع خدمات تحقیقات اقتصادی (ERS) از بخش کشاورزی ایالت متحده، پیش بینی تولید تنباکو را از سال ۲۰۰۲ لغایت۲۰۰۳ حدود ۸۸۹.۶ میلیون پوند برآورد کردند که ۱۰۲میلیون پوند کمتر از ۲۰۰۱ بوده است.
صادرات در سال ۲۰۰۲ از ۱۳۴ میلیارد بسته سیگار به ۱۲۷ میلیارد کاهش داشته که به میزان ۵ درصد ارقام موجود در سال قبل بوده است.
اگر چه واردات در طی ۶ ماه اول سال ۲۰۰۲ با افزایش ۵۳ درصد به قیمت ۸.۹ میلیارد رسید. با تنباکوی وارد شده به خصوص در برزیل، سیگارهای کم ارزش و خارج از مصرف تولید می‌شد. طبق اعلام اتحادیه بین المللی میلرز (BCTGM)، این امر منجربه کاهش تقاضا در مورد محصولات رده بالای آمریکا از جمله مالبورو گردیده است.
● کارخانجات سهیم در کاهش اشتغال
تعدادی از کارخانه ها، صنعت تنباکو را به شکلی جدید پایه ریزی می کنند و جهت بازار اشتغال را به سوی تنباکو سوق می دهند. در حالی که بر خلاف عقاید عمومی افزایش مصرف تنباکو در کشورهای در حال توسعه و سنتی منجر به افزایش تولید سیگار در ایالات متحده، نیوزلند، انگلستان و ترکیه شده است.
بدون شک استفاده از ماشین آلات عامل اصلی و مهم در این قضیه بوده است. به طوری که در آغاز قرن ۲۰۰۰ کارگران هر چهار دقیقه یک نخ سیگار را با دست می پیچند. سپس ماشین آلات ۱۶۰۰۰ نخ در دقیقه تولید می کردند . کارخانه (فیلیپ موریس)، محله برگن ا&#۵۹۴۲۵;پ زوم، در نیوزلند فقط ۱۹۰۰ نفر را برای تولید ۹ میلیارد سیگار در سال استخدام نموده است.
اگر چه این تنها دلیل نیست بلکه خصوصی سازی، ادغام شرکت ها، بسته شدن کارخانه ها و محصور شدن بازارهای معین به خصوص در OECD ،منجر به بیکار شدن تعداد زیادی از کارگران گردیده است. عدم استقرار کارخانه در کشورهایی که دستمزد پایین دارند اغلب به کاهش اشتغال کمک می کند. این مسئله به ویژه در نیم کره غربی مشاهده شده است، با این اهمیت که اشتغال در انگلستان ۷۵ درصد و در آلمان یک سوم کاهش داشته است. اما در سایر کشورها مانند ترکیه، مجارستان و جمهوری خلق چین کاهش اشتغال شدیدتر بوده است.
سیاست یگانه ای که تمام ایالات ابر قدرت در مکانهای معین برای نمایش از هم گسیختگی آغاز کردند به طوری که که تعدادی از بازارها قبل از ۱۵ سال گذشته خصوصی شده اند (ژاپن، کره، تایلند و بیشتر کشورهای اروپایی شرقی ومرکزی) و گاهی اوقات سبب بروز مشکلات سیاسی و اجتماعی فریبنده ای شدند.
ترکیه یکی از این موارد است و بین ۷ الی ۸ میلیون نفر رادر بخش خصوصی اختصاص داده است.
گزارش حاصل از ترکیب موارد ذکر شده نشان می دهد عقب کشیدن بازارهای داخلی، تکامل صنایع و سود آوری شرکت های کوچکتر منجر به ایجاد شبکه انحصار در فروش گردیده است . هم چنین در مورد سه شرکت زیرکه تقریباٌ دو سوم تولید تنباکو را در سطح جهان کنترل می‌کنند:
۱) شرکت ملی تنباکوی چین ـGNTC)) با ۳۰ درصد
۲) شرکت فیلیپ موریس با ۱۷ درصد
۳) شرکت تنباکو بریتانیا-آمریکا (BAT) با ۱۶ درصد
‌● مشخصه های مشاغل تنباکو در سازمان بین المللی کار (ILO)
از ۲۴الی ۲۸ فوریه اولین جلسه سه جانبه سازمان بین المللی کار در بخش تنباکو در ژنو به منظور بررسی اشتغال و شرایط کار در این صنعت برگزار گردید.
این جلسه چگونگی مذاکرات و اقدامات اجتماعی انجام شده توسط دولت و کارفرمایان و سازمان های کارگری در سطح ملی و کاهش تاثیرات منفی بر کارگران توسط سازمان بین الملل کار مورد بررسی قرار گرفت.
در این جلسه مباحث زیر به اتفاق آرا در پنج مرحله توافق گردیده است:
▪ قدرت بخشیدن به همبستگی و انسجام بین سازمان های بین المللی کار که بر روی مسائل مرتبط با تولید تنباکو کار می کنند.
▪ اشتغال زنان در بخش تنباکو
▪ فعالیت های آتی سازمان بین المللی کار-حقوق و اصول اساسی کار در بخش تنباکو
▪ کار کودکان در بخش تنباکو
امروزه می بایست برای هر آنچه که در بخش تنباکو وجود دارد گام هایی در جهت مطمئن ساختن تمام مشاغل در این بخش برداشته شود و در کشورهای میزبان مشاغل جدید با کارایی بسیار ایجاد گردد و نیز اصول و حقوق اساسی کار را که در بیانیه های سازمان بین‌المللی کار مورد نظر است رعایت گردد.
سازمان بین المللی کار اولویت حوزه ها را برای عملکرد مشخص کرده است که عبارتند از:
تحقیق در گرایش به اشتغال و بهداشت شغلی در این بخش، توانایی ایجاد شرکای اجتماعی جهت کمک به مسائل مورد بحث اجتماعی، تسهیل در مبادلات اخبار بین المللی و مطالعه بر تاثیر سیاست های کنترل تنباکو با اشتغال.

ترجمه : زهرا جلیلوند
کارشناس وزارت کار و امور اجتماعی

منبع : بازار کار