برادران مارکس،کمدین‌های خانوادگی

«آن‌ها قهرمان‌های همه‌ی آدم‌هایی هستند که از دورویی، فخرفروشی و تکبر دیگران رنج برده­اند»: آلن آیلد
برادران مارکس پنج نفر بودند: «چیکو» با نام اصلی «لئونارد» (۱۹۶۱ - ۱۸۸۶)، «هارپو» با نام اصلی «آدولف» (۱۹۶۴ - ۱۸۸۸)، «گروچو» با نام اصلی «جولیوس هنری» (۱۹۷۷ - ۱۸۹۰)، «گومو» با نام اصلی «میلتون» (۱۹۷۷ - ۱۸۹۳) و «زپو» با نام اصلی «هربرت» (۱۹۷۹ - ۱۹۰۱). پدرشان یک خیاط معمولی اهل نیویورک بود و به زحمت خرج این پسران بازیگوش را که با شیطنت­هایشان یک محله را جان به لب کرده بودند، درمی‌آورد. با این حال مادرشان خیلی دوست داشت پسرانش بازیگر از آب دربیایند و مرتب تشویقشان می­کرد. برادران مارکس - این دالتون‌های عالم سینما! - از همان دوران کودکی به هنر علاقه‌ی فراوانی داشتند؛ چیکو پیانیست خوبی بود، هارپو هارپ را خوب می­نواخت و گروچو هم از یازده‌سالگی آوازه­خوان خوبی از آب درآمده بود و در موقعیت‌های مناسب هنرش را در مدرسه نمایش می­داد.
● بی­خیال بازیگری!
در ابتدا همه‌ی برادران به جز زپو در نمایش‌های مختلف ظاهر شدند، اما قبل از ورودشان به برادوی، گومو بازیگری را کنار گذاشت تا حرفه‌ی آبرومندانه­تری برای خودش دست‌و‌پا کند و زپو جای او را پر کرد. شهرت آن‌ها با نمایش «من خواهم گفت او حضور دارد» (۱۹۲۴) آغاز شد و سال بعد با نمایش بسیار موفق «نارگیلما» ادامه یافت و بالاخره اوج کارشان نمایش «بیسکوییت حیوانی» (۱۹۲۸) بود. برادرها در این زمان شهرت خوبی به عنوان کمدین‌های خانوادگی به دست آورده بودند و صدای قهقهه‌ی تماشاگران را تا چند خیابان آن­طرف­تر بلند می­کردند. موفقیتشان باعث شد مورد توجه کمپانی فیلمسازی پارامونت قرار بگیرند. دو فیلم اول آن‌ها بازسازی همان دو نمایش آخرشان، نارگیلما (۱۹۲۹) و بیسکوییت حیوانی (۱۹۳۰) بود. ترکیب گروچو، هارپو، چیکو، زپو و «مارگارت دومونت» (۱۹۶۲ - ۱۸۸۹)، بلافاصله مورد توجه قرار گرفت.
برادران مارکس با تمام کمدین‌های قبل و بعدشان تفاوت داشتند. آن‌ها نه مانند کمدین‌های سینمای اسلپ‌استیک حرکات ماشینی داشتند، نه مانند چاپلین احساساتی بودند و نه مانند کیتون حرکات خارق­العاده انجام می­دادند. آن‌ها با ویژگی‌های خاص خودشان - حرافی­های بی­پایان گروچو که همه را خلع سلاح می‌کند با آن سبیل و ابروان پرپشت و سیگار برگ بر لب، لهجه‌ی ایتالیایی چیکو که کلمات را به شیوه‌ی خاص خودش ادا می­کرد و حرکات فیزیکی هارپو که هیچ شباهتی به حرکات یک انسان لال عادی نداشت و بیش‌تر شبیه شخصیت‌های کارتونی بود - تماشاگران را می­خنداندند. در این بین زپو جایی نداشت، چرا که خیلی زود از برادران جدا شد و به عنوان بچه‌مثبت سینما، نقش مرد خوب خانواده را ایفا کرد، مردی که عاشق می­شود، آواز می­خواند و مثل هر آدم معقولی ازدواج می‌کند، اما به نظر می­رسید سایر برادران اصلاً اهل این دنیا نبودند، به هیچ آرمان و ارزشی وابستگی نداشتند و هیچ چیزی و هیچ کسی هم از دستشان در امان نبود؛ مثلاً در فیلم «فروشگاه» (۱۹۴۰)، مردی به گروچو مراجعه و ادعا می­کند که شش بچه از دوازده‌بچه­اش در فروشگاه گم شده­اند، گروچو بلافاصله با حرافی­های خودش به مرد می‌فهماند که با حقوق او اصولاً نمی­توان دوازده بچه داشت چه برسد که گمشان کرد! حرف زدن سریع، بدون مکث و گیج­کننده‌ی گروچو، به عنوان ویژگی شاخصش، در حقیقت سلاح مؤثر اوست. تماشاگران و شخصیت‌های مقابل او در فیلم همواره نیاز دارند که نفسی تازه کنند تا بفهمند چه بر آن‌ها گذشته است! برای درک آن‌چه گروچو می­گوید، باید تمرکز فراوان، انرژی بی­پایان و اعصابی فولادین داشت به‌خصوص زمانی که با سخنان بی­پایانش، شنونده­اش را در یک دور باطل گرفتار می­کند. تنها کسانی که گرفتار گروچو نمی­شوند، به‌طبع چیکو و هارپو هستند که مغزشان با همان قوانین گروچو کار می­کند.
● شگردهای بازیگری برادران مارکس
یکی از شیوه­های گروچو، بازی­های کلامی و دوپهلو حرف زدن بود. حرف­های او گاهی اوقات به نوعی ضد و نقیض - رد کردن همه‌ی چیزهایی که تا کنون گفته - منتهی می‌شوند. گفت‌وگوهای دو نفره‌ی چیکو و گروچو که بیش‌تر اوقات سرانجام به پوچی، بطالت و بیهوده­گویی صرف می­رسند، از فصل­های به‌یادماندنی تاریخ سینماست. نحوه‌ی ارتباط برقرار کردن هارپو با دیگران هم جالب بود. او برای این کار از روش­های مختلفی مانند نواختن بوق و شیپور، سوت زدن و ... استفاده می‌کرد. حضور چیکو نیز به عنوان مترجم، با لهجه‌ی ایتالیایی مسخره و اشتباهات پایان­ناپذیرش در ادای کلمات و تلفظ لغات، از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد فیلم­های برادران مارکس بود.
اوج سینمایی آن‌ها، در حضور کوتاه‌مدتشان در کمپانی پارامونت اتفاق افتاد که فیلم «سوپ اردک» (۱۹۳۳)، محصول آن دوره است، اما بعد از ترک پارامونت و پیوستن به مترو گلدن مایر، هرگز نتوانستند به کمدی اصلی خودشان بازگردند و مجبور شدند به قواعد و قوانین این کمپانی که در آن زمان بزرگ­ترین استودیوی هالیوود بود، گردن نهند و این چنین بود که روال فیلم­هایشان منطقی­تر شد. آن‌ها دیگر برای انجام هر عملی دلیلی داشتند و از دیوانه­بازی­های مشهورشان خبری نبود؛ مثل صحنه‌یی از فیلم «پرهای اسب» که چیکو تکنوازی پیانویش را شروع می­کند، اما گروچو رو به دوربین از تماشاگران می­خواهد که بیرون بروند و با او سیگاری بکشند؛ یا فیلم «سوپ اردک» که گروچو در نقش رییس‌جمهور تنها به این دلیل مخالف صلح است که پول اجاره‌ی میدان جنگ را از پیش برای یک ماه پرداخت کرده است! در مترو گلدن مایر، فیلم­های برادران مارکس تبدیل به اسلپ‌استیک­هایی با تعقیب و گریزهای فراوان و آغاز و پایان مشخص شد.
● عشق شاد و جدایی
برادران مارکس سرانجام در سال ۱۹۵۰ با فیلم «عشق شاد» از یکدیگر جدا شدند. گروچو از اواسط دهه‌ی ۱۹۴۰ همراه با «باب هوپ»، کمدین معروف، اجرای یک شوی رادیویی موفق را به عهده گرفت. او از سال ۱۹۵۱ یک مسابقه‌ی بسیار محبوب و موفق را هم برای تلویزیون اجرا کرد که چند سالی طول کشید. در سال ۱۹۵۷، برادران مارکس در اپیزودهای جداگانه‌ی فیلمی به نام «داستان بشریت» شرکت کردند. چیکو که در اواخر ساخت فیلم مشکل قلبی پیدا کرده بود، چند سال بعد درگذشت. بعد از مرگ چیکو و هارپو در سال ۱۹۷۲، گروچوی ۸۷ ساله نمایش یک نفره را با نام «یک بعدازظهر» در نیویورک روی صحنه برد. و در همین سال در فستیوال کن از او تقدیر شد.
گروچو مارکس نیز سرانجام در سپتامبر سال ۱۹۷۷ درگذشت و به این ترتیب یکی از طلایی‌ترین دوره‌های سینمای کمدی ناطق به پایان رسید.

منبع : سورۀ مهر