پکن شهر دوچرخه‌سواران

پکن با ۱۶۸۰۸ کیلومترمربع وسعت و ۱۵میلیون‌نفر جمعیت، یکی از ۴کلانشهر بزرگ جهان محسوب می‌شود.
پکن را بیجینگ نیز می‌گویند. بیجینگ به معنای پایتخت شمالی، شهری است مدرن و البته بسیار گسترده. این گستردگی همراه با جمعیت ۱۵میلیون نفری، پکن را با معضل جدی ترافیک مواجه ساخته است.
مدیریت شهری پکن طی سال‌های اخیر کوشیده است با ایجاد بزرگراه‌ها و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی بار ترافیکی این شهر را کاهش دهد. احداث ۵ کمربندی، ۹بزرگراه و ۱۱شریان در دل شهری که از آن با عنوان ۱۱بزرگراه محلی نیز یاد می‌شود از جمله تلاش‌هایی است که تاکنون به ثمر رسیده است. با این همه هنوز بزرگترین معضل پکن ترافیک سنگین است.
چینی‌ها دیر زمانی است که دریافته‌اند استفاده از دوچرخه می‌تواند آلودگی هوای پایتخت شمالی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. البته استفاده از دوچرخه در چین پیشینه‌ای طولانی دارد. با این حال، گرچه در روزگارانی نه چندان دور، چینی‌ها اعم از پیر وجوان با خاطری آسوده در خیابان‌ها و معابر پکن سوار بر دوچرخه در رفت و آمد بودند اما امروزه سهم عمده‌ای از خیابان‌ها را خودروها اشغال کرده‌اند. به عبارت دیگر، خودروها که روز به روز به تعداد آنها افزوده می‌شود جایی برای عبور و مرور آسان برای دوچرخه سواران نگذاشته‌اند.
آمارها نشان می‌دهد که روزانه ۵/۳ میلیون خودرو در معابر این کلانشهر در تردد هستند. اگر ۲۱هزار اتوبوس و ۶۶۰۰ تاکسی را هم به این تعداد اضافی کنیم می‌بینید که چه حجم وحشتناکی از خودرو در معابر این کلانشهر در رفت و آمد هستند.
این حجم خودرو از یک سو، مجالی برای آمد و شد بدون دغدغه دوچرخه‌سواران باقی نمی‌گذارد و از سوی دیگر، دود ناشی از عبور و مرور آنها دوچرخه‌سواران را به شدت آزار می‌دهد، تا آنجا که در بسیاری از معابر اصلی به ویژه در چهارراه‌ها، شهروندانی که بیماری ریوی یا قلبی دارند دچار تنگی نفس می‌شوند.نکته جالب آنکه، رانندگان اتوبوس‌ها به محض توقف، موتور را خاموش می‌کنند و بدین‌ترتیب سهم قابل توجهی از آلایندگی را کاهش می‌دهند. این راهکاری است که نه تنها در کشور ما به آن توجهی نشده و نمی‌شود که اغلب دیده می‌شود اتوبوس‌های درون شهری بی‌آنکه کسی به آنها هشدار دهد، اتوبوس‌ها را در ایستگاه‌ها با موتور روشن رها می‌کنند؛ همچنان که‌ در توقفگاه‌ها این مسئله رعایت نمی‌شود.
● چینی‌ها هم از کوره در می‌روند
ترافیک سنگین به شدت روی اعصاب رانندگان اثر منفی می‌گذارد، تا آنجا که کمتر راننده‌ای را می‌بینید که در ساعات اوج ترافیک با آسودگی خیال،‌ بی‌آنکه دچار تیک عصبی شود یا حرص بخورد پشت فرمان نشسته باشد. گفته می‌شود رانندگان چینی هم باوجود مقید بودن به آداب و رعایت ادب که زبانزد است گاه در ترافیک، صبر‌شان لبریز می‌شود، قوانین را زیر پا می‌گذراند و به مسیرهای ویژه دوچرخه رو تجاوز می‌کنند.
بنابراین، این تنها رانندگان تهرانی نیستند که در غیاب ماموران راهنمایی و رانندگی پس از پاییدن چهارراه و مطمئن بودن از اینکه جریمه نمی‌شوند، به راحتی به خطوط عابر تجاوز می‌کنند، بلکه چینی‌ها هم دست کمی از ما ایرانی‌ها ندارند.
● تجربه‌ای که در تهران شکل نگرفت
کمتر خیابانی را در پکن می‌توان یافت که در آن مسیری برای عبور و مرور دوچرخه طراحی نشده باشد، به طوری که گاه مسیر ویژه دوچرخه‌سواران با یک خط از مسیر خودروها جدا شده است.
این طراحی نشان می‌دهد که مدیریت شهری پکن تلاش می‌کند تا شهروندان را به استفاده از دوچرخه ترغیب کند. حتی برای گردشگران هم امکان استفاده از دوچرخه فراهم است، به طوری که هر گردشگری می‌تواند با پرداخت هزینه‌ای اندک، دوچرخه‌ای کرایه کند و با آن از مکان‌های دیدنی بازدید کند. این تجربه بسیاری از گردشگران است که از پکن بازدید کرده‌اند. آنها به کسانی که قصد دارند از چین بازدید کنند توصیه می‌کنند برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه دوچرخه‌ای کرایه کنند، نقشه شهر و راه‌های اماکن دیدنی را با خود بردارند و در شهر راه بیفتند. آنها می‌گویند با این شیوه، خیلی بیشتر از آنچه تصور می‌کنید می‌توانید مکان‌های دیدنی شهر را ببینید.
● مترو کارگشا نیست
پکن در حال حاضر ۴خط مترو دارد که طول آن ۱۱۴ کیلومتر است. روزانه نزدیک به ۲میلیون شهروند چینی با این خطوط جابه‌جا می‌شوند. اما باتوجه به کارساز نبودن این خطوط، چینی‌ها تصمیم گرفته‌اند طولانی‌ترین خط متروی جهان را در پایتخت خود احداث کنند. این خط که قرار است تا سال ۲۰۱۵ میلادی به بهره‌برداری برسد هزینه‌ای بالغ بر ۱۰میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار دارد.
۴۰میلیارد دلار برای بهبود کیفیت هواشهردار پکن در گفت‌وگویی که اول شهریورماه سال جاری به مناسبت برگزاری المپیک در این شهر، با وی صورت گرفت، گفته است: تاکنون بیش از ۴۰میلیارددلار برای بهبود بخشیدن زیرساخت‌ها و بالا بردن کیفیت هوا در سطح شهر هزینه شده است.
اما هنوز پکن در شمار یکی از کلانشهرهایی است که شهروندان آن از آلودگی هوا رنج می‌برند؛ آلودگی‌ای که دود ناشی از تردد خودروها سهم عمد‌ه‌ای در ایجاد آن دارد.
شهردار پکن می‌گوید: در حال حاضر علاوه بر مترو، ۲۱هزار دستگاه اتوبوس و ۶۶هزار تاکسی شهروندان پکنی را جابه جا می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد روزانه فقط ۸۱ هزار خودروی عمومی در معابر این کلانشهر تردد می‌کنند.
اگر به این آمار، ۳میلیون و ۳۰۰هزار خودروهای شخصی را بیفزاییم رقم وحشتناکی به دست می‌آید؛ رقمی نزدیک به ۳میلیون و ۴۰۰هزار خودرو. این محاسبه سرانگشتی می‌تواند نشان دهد چه حجم دودی از اگزوز این خودروها خارج می‌شود و شهروندان پکن تا چه اندازه در روز ناخودآگاه دود تنفس می‌کنند. پکن با تهران خواهرخوانده است؛ شاید بزرگترین وجه تشابه این کلانشهر خواهرخوانده همین آلودگی هوا و ترافیک سنگین باشد.
● یک میدان و یک جاذبه معاصر
یکی از جاذبه‌های معاصر شهر پکن، ماجرای میدان تیان‌آن‌من است.اعتراضات میدان تیان‌آن‌من در ۱۹۸۹ (کشتار میدان تیان‌آن‌من یا قتل عام ۴ ژوئن یا واقعه ۶/۴) به مجموعه‌ای از تظاهرات اعتراضی در میدان تیان‌آن‌من شهر پکن، اطلاق می‌شود که به رهبری دانشجویان و از ۱۵‌آوریل ۱۹۸۹ تا ۴ ژوئن همان سال ادامه داشت.دانشجویان در این واقعه به ناپایداری اقتصادی چین و سرکوب‌های حزب کمونیست و فساد دولتی اعتراض کردند. جنبش دمکراسی چین (که سازمانی نیم‌بند است) در این اعتراضات نقش داشت.
این اعتراضات با نیروهای مسلحی که توسط حکومت به پکن فرستاده شدند شدیداً سرکوب شد.اینک این میدان، یادآور انقلاب کمونیستی جمهوری خلق چین است. در اطراف تیان‌آنمن تالار بزرگ خلق، چندین یادواره انقلاب و موزه انقلاب و تاریخ قرار گرفته‌اند.کشتار دانشجویان اصلاح‌طلب در ژوئن ۱۹۸۹ در این میدان، آن را به نمادی از آزادیخواهی تبدیل کرده است و گردشگران خارجی که به پکن سفر می‌کنند حتما از آن بازدید می‌کنند. دیگر جاذبه‌های گردشگری پکن، دریاچه‌های مصنوعی، پارک‌ها و معابد قدیمی هستند.
● افسانه‌هایی در ۹۹۹۹ ساختمان
در میان وسعت ۶۱ هزار و ۸۰۸ کیلومتر مربعی مساحت پکن که جمعیتی نزدیک به ۱۵میلیون نفر را در خود جای داده است جایی قرار گرفته که هم نقطه عطف گردشگری چین محسوب می‌شود و هم نماد افسانه‌های این مرز و بوم است.
درون پکن دو دیوار قرار گرفته است یکی دیوارهای شهر در قدیم و دیگری دیوارهایی که افسانه‌ها را در خود جای داده‌اند. درون این دیوار، شهر ممنوعه قرار دارد. این مجموعه قصرها که در طول حکمرانی سلسله‌های مینگ و کینگ بر چین، محل استقرار امپراتور بوده است اینک تحت عنوان موزه قصر یکی از جاذبه‌های گردشگری پکن به شمار می‌رود.
۹ هزار و ۹۹۹ ساختمان این مجموعه که در میان دیواری به ارتفاع ۱۰ متر و خندقی به عمق ۶ متر محصورند در سال۱۹۸۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند و سالانه از محل بازدید گردشگران داخلی و خارجی درآمد بسیار زیادی نصیب پکن می‌کنند. این مجموعه دقیقا در شمال میدان تیان آن‌من قرار دارد.
● تاریخی که پکن را ممتاز کرده است
گفته می‌شود منطقه‌ای که پکن در آن قرار دارد، از هزاره اول پیش از میلاد، مسکونی بوده است و به آن جی گفته می‌شده است. این شهر باستانی، امروزه دیگر کاملاً مفقود شده و تلاش باستان‌شناسان برای یافتن بقایای آن تاکنون ناکام مانده است.
چند قرن پس از میلاد، پکن به‌صورت چند شهر بسیار کوچک نزدیک به هم وجود داشته است تا اینکه ۱۰ قرن پس از میلاد - در زمان حکمرانی سلسله خیان لیائو- به‌صورت شهر مستقلی به‌عنوان پایتخت جنوبی انتخاب شد.پس از حمله مغول‌ها و به قدرت رسیدن کوبلای خان؛ از آنجا که او می‌خواست به‌عنوان امپراتور چین بر تخت بنشیند، پکن به موقعیت ممتازی دست یافت چون کوبلای خان (قوبلای قاآن) این شهر را به‌عنوان پایتخت امپراتوری خود برگزید.
چندین قرن بعد در سال ۱۹۴۹ و با به قدرت رسیدن مائوئیست‌ها، برای چندمین بار طی چند قرن اعلام شد پایتخت از پکن منتقل نخواهد شد. پس از آن تاریخ معاصر پکن آغاز می‌شود که مهم‌ترین ویژگی آن رشد باورنکردنی شهر است.

اسدالله افلاکی

منبع : روزنامه همشهری