بامبو

بامبو که در زبان فارسی به نی خیزران شهرت دارد گیاهی است که در دامنه کوه ها و تپه هایی که دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد باشد روئیده یا کشت میشود . میزان رطوبت ، حرارت موجود در منطقه و نوع خاک تعیین کننده کیفیت و مرغوبیت بامبو بوده و هر چه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد کیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود .
گیاه بامبو که تاکنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن ، چین و بطور کلی کشورهای شرق آسیا و هند روئیده و کشت میشود و در ایران میتوان لیالستان لاهیجان علی آباد ( در فاصله سخت سر و تنکابن ) قاسم آباد در رودسر و تقریباً‌ بیشتر نقاط شمال کشور را در زمرد مساعد ترین مناطق رویش بامبو بحساب آورد . در این مناطق بیشه های کوچکی وجود دارد که در فصل پائیز و اوایل زمستان یعنی هنگام بریدن و قطع ساقه های بامبو از هر یک بین ۵۰ الی ۲۰۰ شاخه نی بدست می آید.
بامبو از چهار قسمت سطح داخلی (‌دارای پوشش نرم ) ، دیافراگم ( متصل کننده بخش های ساقه به یکدیگر) میباشد و پوشش رویه که بسیار سخت و دیرشکن است تشکیل شده و دیافراگم کاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمی کند.
بامبو معمولاً‌ به رنگهای مختلفی مانند سبز ، مشکی ، متمایل به قهوه ای ، عنابی ، و زرد مایل به کرم دیده میشود و اگر چه میتوان مصارف زیادی بر آن قائل شد ولی بطور کلی موارد مصرفیش بیشتر محدود میشود به :
۱) استفاده از آن برای تغذیه
۲) بهره برداری به منظور تهیه کاغذ و اشیاء مختلف چوبی و سایر معارف صنعتی .
۳) کاشت در اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل .
گیاه بامبو محتوی مقدار فراوانی سلولز است که میتواند برای تهیه کاغذ و همچنین ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد.
در ایران کشت بامبو هنوز رواج چندانی ندارد و صرفنظر از بخشهای کوچکی در شمال کشور که در آنها مقدار محدودی بامبو کشت میشود صنعتگران سایر نقاط از بامبوهای خودرویی که در اکثر شهرهای شمالی و بویژه منطقه لیالستان لاهیجان وجود دارد، استفاده میکنند.
استفاده از بامبو جهت تولید محصولات مختلف تقریباً از زمان کشت چای در ایران ، رواج یافت چرا که بامبو بعنوان حفاظت محل چایکاری بکار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداری چایکاران از مزارع چای به موارد استفاده متعدد آن برای ساخت فرآورده‌های گوناگون پی بردند و ساخت محصولات بامبو در گیلان متداول گردید.
هم اکنون استاد کاران جوانی که اکثراً نیز برخوردار از مهارت و کارآیی کافی هستند به کار در این رشته اشتغال دارند و مهمترین مرکز تولید محصولات بامبو لبالستان لاهیجان میباشد.
از بامبو محصولاتی نظیر شکلات خوری، میوه خوری، لوستر، کلاهک آباژور، جای نان، صندلی و انواع دیگر وسایل مصرفی در اندازه‌های مختلف تولید میگردد.
برای تهیه یک ظرف بامبو ابتدا نئی را که قبلاً در انبار گذشته شده و خشک شده است با اره نجاری و به قطعات ۸۰ الی ۱۰۰ سانتی متری در میآورند و لبه این نوارها را با وسیله‌ای که در اصطلاح محلی «ماشین» نامیده میشود به عرض مساوی در می‌آورند و پس از زنده کردن آماده بافت مینمایند. کار بافت معمولاً بر روی میزی که روی آن چند دایره به اندازه کف و ته ظرفی که میخواهند ببافند قرار دارد انجام میشود. صنعتگران ابتدا دایره کف ظروف را تهیه و سپس بدنه آنرا می‌بافند. گاهی نیز برای وصل کردن برخی از قطعات به یکدیگر از مفتولهای سیمی بسیار نازک استفاده کرده و با انبردست معمولی آنها را به هم می‌پیچانند و در انتهای کار، تمامی اطراف نی را که معمولاً بزرگ و کوچک است با قیچی مخصوص که به شکل قیچی باغبانی است، برش می‌دهند تا نی‌ها یک اندازه شود و محصول شکل یکنواختی پیدا کند. یک محصول از نوع مرغوب باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
▪ رنگ آن طلایی متمایل به سفید باشد.
قابل ذکر است که بامبوئی که رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشک نبودن آن بوده و احتمالاً‌ سیاه میشود.
▪ شبکه‌هایی که بعد از بافت ایجاد میشود باید منظم و یک اندازه باشد.
▪ مفتولی که برای وصل کردن بعضی از قسمتهای بامبو از آن استفاده میشود باید بسیار ظریف بوده و دقت کافی در پیچاندن آن بکار رود.
▪ از آنجا که برخی از ظروف بامبو رنگی هستند مسلماً‌ در انتخاب نوع رنگ و نحوه بکار گرفتن آن باید دقت کافی بعمل آید.

منبع : بنیاد اندیشه اسلامی