خلیج فارس محل تلاقی منافع

خلیج فارس شیار هلالی شکلی است که بیش از یک چهارم ذخایر فسیلی جهان را در خود جای داده و از طریق دریای عمان به اقیانوس هند و آبهای آزاد راه دارد. حاشیه خلیج فارس شامل کشورهای ایران، عراق، کویت، بحرین، عربستان، امارات وعمان است که در بین این کشورها بیشترین ساحل خلیج فارس که قابلیت کشتیرانی دارد تحت حاکمیت ایران است.
خلیج فارس به علت داشتن معادن و ذخایر عظیم نفت و میدان های بزرگ گاز به یک منطقه ثروتمند تبدیل شده است. میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان است که در چند سال اخیر رقابت شدیدی در جهت خرید و کسب امتیاز برای تامین انرژی دو قطب اروپای شرقی و آسیای جنوبی و شرقی مثل پاکستان، هند و چین شده است که کشورهای این منطقه با فروش این معادن و ذخایر انرژی هرساله میلیارد‌ها دلار درآمد ارزی به دست می‌آورند و بازار بسیار خوبی هم برای فروش محصولات کشورهای صنعتی شده است.
در آینده جهان برای تامین ۶۵درصد از نیازهای نفتی خود به خلیج فارس وابسته است در حالی که امروز ۴۱ درصد مصارف نفتی جهان را خلیج فارس تامین می‌کند. به طوری که می‌توان ادعا کرد که یکی از دلایل اصلی تجاوز آمریکا به کشور عراق نه به خاطر رهایی مردم از چنگال استبداد وایجاد دموکراسی بلکه برای تصاحب ذخایر عظیم انرژی این کشور و تسلط بر منطقه است و سعی دارد بر بازار انرژی تسلط یابد و کشورهای رقیب اقتصادی خود مانند ژاپن و چین را تحت فشار قراردهد.
با توجه به افزایش مصرف انرژی در جهان در سالهای اخیر نیاز آنهابه منابع نفتی و گازی خلیج فارس بیشتر شده است واین مهم بر اهمیت اقتصادی و سلطه این خلیج افزوده است. با توجه به اینکه ذخایر نفتی بسیاری از کشورهای دنیا در ۲۰ سال آینده کاهش می‌یابد، اهمیت چهار کشور دارنده منابع نفت یعنی ایران، عربستان، عراق و کویت که هر چهار کشور در حوزه خلیج فارس قرار دارند بیشتر نمایان خواهد شد.
یک نکته مهم دیگری که درخصوص اهمیت اقتصادی خلیج فارس باید گفت این است که هزینه استخراج و بهره‌برداری از نفت خلیج فارس به مراتب نسبت به سایر نقاط جهان ارزان‌تر و آسان‌تر است. خلیج فارس همچنین ۲۶ درصد از ذخایر گازی جهان را به خود اختصاص داده است که حدود ۱۳درصد آن متعلق به ایران است.
نتیجه اینکه خلیج فارس منطقه‌ای باقی خواهد ماند که منافع کشورهای بزرگ و متوسط منطقه‌ای در آن با یکدیگر برخورد و فرسایش خواهد یافت. اروپا نیز به استمرار جریان نفت و گاز خلیج فارس با قیمت مناسب و دسترسی آسان به بازار این منطقه برای فروش کالاهای خود بسیار وابسته است و سعی می‌کند که جایگاهی برای خود در این منطقه فراهم کند.
به نظر می‌رسد ایران برای احراز جایگاه راهبردی خود ناگزیر به حضور فعال و موثر در منطقه است که از طریق توسعه روابط سیاسی و توسعه تجارت با کشورهای منطقه تامین خواهد شد. همکاری با کشورهایی چون عربستان در ابعاد گوناگون می‌تواند مانع حضور و نفوذ بیگانگان و قدرت‌های فرامنطقه‌ای شود که خود عامل اصلی بی‌ثباتی در منطقه هستند.

ق‌علی محمدی‌فر

منبع : روزنامه رسالت