جغرافیای طبیعی و اقلیم استان ، استان فارس

كوه‌های زاگرس با جهت شمال غربی - جنوب شرقی استان فارس را به صورت منطقه ویژه كوهستانی درآورده است. قسمت عمده این ناهمواری‌ها بر اثر یك سلسله حركات شدید كوهزایی ایجاد شده و تحت تأثیر عوامل فرسایشی نظیر بادهای تند و آب‌های روان به صورت كنونی درآمده است. استان فارس را می‌توان به دو ناحیه مشخص طبیعی تقسیم كرد :
ناحیه شمالی و شمال غربی كه از ارتفاعات به هم پیوسته‌ای تشكیل شده و گردنه‌های صعب‌ العبور و دره‌های عمیق دارد.
ناحیه جنوب و جنوب شرقی كه در فاصله میان رشته‌كوه‌های فرعی قرار گرفته و شامل دشت‌های حاصل‌‌خیز شیراز، كازرون، نی‌ریز، مرودشت و مركزی است كه مزارع آن‌ها از طریق رودهای متعددی آبیاری می‌شوند.
ارتفاعات استان فارس به چهار گروه مهم تقسیم می‌شوند :
اول - ارتفاعات شمال و شمال غربی كه از كوه‌های سمیرم شروع می‌شود، تا غرب آباده ادامه می‌یابد و به كوه عظمت كه گردنه معروف كولی‌كُش در آن واقع شده است، ختم می‌شود. ارتفاعت برم فیروز نیز در این ناحیه واقع شده و از سپیدان آغاز و به ارسنجان منتهی می‌گردد.
دوم - ارتفاعات مركزی كه كوه‌های اطراف شیراز (سبزپوشان و بمو) و نیز كوه‌های مهارلو، خرمن كوه فسا و تودج را در بر می‌گیرد.
سوم - ارتفاعات غربی كه در امتداد ارتفاعات كهگیلویه تا كوه‌های ممسنی در دشت ارژن (كوهمره سرخی) ادامه می‌یابد و به كوه‌های سفیدار در فیروز‌آباد متصل می‌شود.
چهارم - ارتفاعات جنوبی نیز شامل كوه‌های داراب و ارتفاعات بالنگستان یا هنگستان و كوه‌های لارستان است.
در استان فارس، تحت تأثیر ویژگی‌های توپوگرافیك، سه ناحیه آب و هوایی مشخص پدیدار شده است :
یك - ناحیه كوهستانی شمال، شمال غرب و غرب : دارای زمستان‌های سرد معتدل و پوشش گیانی قابل توجه است. میزان بارندگی این ناحیه در حدود 400 تا 600 میلی‌متر در سال گزارش شده است.
دو - ناحیه مركزی : این ناحیه در زمستان‌ها آب و هوای نسبتاً معتدل توأم با بارندگی و در تابستان‌ها، هوایی گرم و خشك دارد. آب و هوای این ناحیه به علت كاهش نسبی ارتفاعات نسبت به شمال و شمال غرب كم و كیف متفاوتی دارد. میزان باران این ناحیه بین 200 تا 400 میلی‌متر در سال است. شهرهای شیراز، كازرون، فسا و فیروزآباد در این ناحیه قرار گرفته‌اند.
سه - ناحیه جنوب و جنوب شرقی : به علت كاهش ارتفاع و عرض جغرافیایی و نحوه استقرار كوه‌ها، میزان بارندگی این ناحیه در فصل زمستان نسبت به دو فصل بهار و پائیز كمتر است. هوای این ناحیه در زمستان‌ها معتدل و در تابستان‌‌ها بسیار گرم است. میزان بارندگی سالانه آن نیز 100 تا 200 میلی‌متر است. شهرهای لار، اِوَز و خُنج جزو این ناحیه خشك به شمار می‌روند.
براساس گزارش سال 1371 ایستگاه سینوپتیك شیراز، متوسط حرارت این شهر 16/85 درجه و حداكثر و حداقل مطلق دمای آن به ترتیب 29/2 و 4/74 درجه سانتی‌گراد است. براساس همین گزارش، متوسط میزان بارندگی ماهانه منطقه 48/45 میلی‌متر است كه حداكثر آن با 184/2 میلی‌متر در آذرماه و حداقل آن با صفر میلی‌متر در ماه‌های تیر، مهر و آبان است. متوسط رطوبت نسبی این ناحیه حداكثر 84/5 و حداقل 12/5 درصد است. تعداد روزهای یخبندان در طول سال نیز 34 روز گزارش شده است.
استان فارس تحت تأثیر بادهای شمالی، غربی،‌ جنوبی و محلی نیز قرار دارد. به طوری كه جریان توده‌های هوایی آن به چهار گروه تقسیم می‌شود :
بادهای شمالی كه از سیبری به ایران می‌وزند و بسیار سرد و خشك هستند و باعث برودت هوا در زمستان، به ویژه در مناطق كوهستانی می‌شود.
بادهای غربی كه از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه به سوی ارتفاعات زاگرس می‌وزند و جزو بادهای باران‌آوری هستند كه سبب ریزش برف و باران می‌شوند. این بارندگی از اواسط پائیز آغاز می شود و تا اواسط بهار ادامه پیدا می‌كند.
توده‌‌های هوای جنوبی كه از عربستان به سوی استان فارس می‌وزند. این توده‌ها گرم و خشك‌اند و سبب افزایش دما در تابستان می‌شوند.
بادهای محلی كه از سمت كوهستان به دشت می‌وزند و عكس این مسیر را می‌پیمایند. نام یكی از آن‌ها باد قهره است كه در ممسنی در امتداد رودخانه فهلیان می‌وزد.