احکام طهارت

● آب مطلق و مضاف
▪ آب یا مطلق است‏یا مضاف: آب مضاف آبی است كه آن را از چیزی بگیرند،مثل آب هندوانه و گلاب، یا با چیزی مخلوط باشد، مثل آبی كه به قدری با گل و مانند آن مخلوط شود كه دیگر به آن آب نگویند. و غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است:
اول: آب كر
دوم: آب قلیل
سوم: آب جاری
چهارم: آب باران
پنجم: آب چاه.
۱) آب كر
▪ آب كر مقدار آبی است كه اگر در ظرفی كه درازا و پهنا و گودی آن هر یك سه وجب و نیم است بریزند آن ظرف را پر كند، و وزن آن از من تبریز مثقال كمتر است، و به حسب كیلوی متعارف بنابر اقرب ٤١٩/٣٧٧ كیلوگرم می‏شود.
▪ اگر عین نجس مانند بول و خون به آب كر برسد، چنانچه به واسطه آن بویا رنگ و یا مزه آب تغییر كند آب نجس می‏شود، و اگر تغییر نكند، نجس نمی‏شود.
▪اگر بوی آب كر به واسطه غیر نجاست تغییر كند، نجس نمی‏شود.
▪ اگر عین نجس مانند خون به آبی كه بیشتر از كر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتی از آن را تغییر دهد، چنانچه مقداری كه تغییر نكرده كمتر از كر باشد،تمام آب نجس می‏شود. و اگر به اندازه كر یا بیشتر باشد، فقط مقداری كه بو یا مزه یا رنگ آن تغییر كرده نجس است.
▪ آب فواره اگر متصل به كر باشد آب نجس را پاك می‏كند در صورتی كه مخلوط با آن شود. ولی اگر قطره قطره روی آن آب نجس بریزد آن را پاك نمی‏كند،مگر آنكه چیزی روی فواره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن، به آب نجس متصل شود و با آن مخلوط گردد.
▪ اگر چیز نجس را زیر شیری كه متصل به كر است بشویند آبی كه از آن چیز می‏ریزد اگر متصل به كر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است
▪ اگر مقداری از آب كر یخ ببندد و باقی آن بقدر كر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس می‏شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است .
▪ آبی كه به اندازه كر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده یا نه مثل آب كر است ، یعنی نجاست را پاك می‏كند و اگر نجاستی هم به آن برسد نجس نمی‏شود. و آبی كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده یا نه حكم آب كر ندارد .
▪ كر بودن آب به دو راه ثابت می‏شود: اول: آن كه خود انسان یقین كند. دوم: آن كه دو مرد عادل خبر دهند.
۲) آب قلیل
▪ آب قلیل آبی است كه از زمین نجوشد و از كر كمتر باشد.
▪ اگر آب قلیل روی چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس می‏شود، ولی اگر از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد مقداری كه به آن چیز می‏رسد نجس ، و هر چه بالاتر از آن است پاك می‏باشد، و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا رود در صورتی كه نجاست به بالا برسد پایین نجس نمی‏شود و اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس می‏شود.
▪ آب قلیلی كه برای برطرف كردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است ، و همچنین بنابر اقوی باید از آب قلیلی هم كه بعد از برطرف شدن عین نجاست ، برای آب كشیدن چیز نجس روی آن می‏ریزند و از آن جدا می‏شود، اجتناب كنند. ولی آبی كه با آن مخرج بول و غائط را می شویند با پنج‏شرط پاك است:
اول : آن كه بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد.
دوم : نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد.
سوم : نجاست دیگری مثل خون، یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد.
چهارم : ذره‏های غائط در آب پیدا نباشد.
پنجم : بیشتر از مقدار معمول ، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
۳) آب جاری
▪ آب جاری آبی است كه از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
▪ آب جاری اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
▪ اگر نجاستی به آب جاری برسد مقداری از آن كه بو یا رنگ یا مزه‏اش بواسطه نجاست تغییر كرده نجس است و طرفی كه متصل به چشمه است اگر چه كمتر از كر باشد پاك است . و آبهای دیگر نهر اگر به اندازه كر باشد یا بواسطه آبی كه تغییر نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك و گر نه نجس است .
▪ آب چشمه‏ای كه جاری نیست ولی طوری است كه اگر از آن بردارند باز می‏جوشد حكم آب جاری دارد. یعنی اگر نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه نجاست تغییر نكرده پاك است .
▪ آبی كه كنار نهر ایستاده و متصل به آب جاری است‏حكم آب جاری دارد.
▪ چشمه‏ای كه مثلا در زمستان می‏جوشد و در تابستان از جوشش می‏افتد فقط وقتی كه می‏جوشد حكم آب جاری دارد.
▪ آب حوض حمام اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه به خزینه‏ای كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد مثل آب جاری است .
▪ آب لوله‏های حمام كه از شیرها و دوشها می‏ریزد اگر متصل به كر باشد مثل آب جاری است و آب لوله‏های عمارات اگر متصل به كر باشد در حكم آب كر است .
▪ آبی كه روی زمین جریان دارد ولی از زمین نمی‏جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس می‏شود اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالای آن نجس نمی‏شود.
۴) آب باران
▪ اگر به چیز نجسی كه عین نجاست در آن نیست‏یك مرتبه باران ببارد جایی كه باران به آن برسد پاك می‏شود . و در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست ولی باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلكه باید طوری باشد كه بگویند باران می‏آید.
▪ اگر باران به عین نجس ببارد و به جای دیگر ترشح كند، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است . پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح كند ، چنانچه ذره‏ای خون در آن باشد یا آن كه بو یا رنگ یا مزه خون گرفته باشد نجس است .
▪ اگر بر سقف عمارت یا روی بام آن عین نجاست باشد، تا وقتی باران به بام می‏بارد آبی كه به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می‏ریزد پاك است . و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبی كه می‏ریزد به چیز نجس رسیده است ، نجس می‏باشد.
▪ زمین نجسی كه باران بر آن ببارد پاك می‏شود. و اگر باران بر زمین جاری شود و به جای نجسی كه زیر سقف است برسد ، آن را نیز پاك می‏كند .
▪ خاك نجسی كه به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گیرد پاك است. اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاك نمی‏شود.
▪ هرگاه آب باران در جایی جمع شود اگر چه كمتر از كر باشد، چنانجه موقعی كه باران می‏آید چیز نجسی را در آن بشویند و آب بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد، آن چیز نجس پاك می‏شود.
▪ اگر بر فرش پاكی كه روی زمین نجس است باران ببارد، و بر زمین نجس جاری شود، فرش نجس نمی‏شود و زمین هم پاك می‏گردد.
۵) آب چاه
▪ آب چاهی كه از زمین می‏جوشد اگر چه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است، ولی مستحب است پس از رسیدن بعضی از نجاستها مقداری كه در كتابهای مفصل گفته شده از آب آن بكشند.
▪ اگر نجاستی در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود، موقعی پاك می‏شود كه با آبی كه از چاه می‏جوشد، مخلوط گردد.
▪ اگر آب باران یا آب دیگر، در گودالی جمع شود و كمتر از كر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران نجاست به آن برسد، نجس می‏شود.
‌● احكام آبها
▪ آب مضاف كه معنی آن گفته شد، چیز نجس را پاك نمی‏كند، وضو و غسل هم باآن باطل است.
▪ اگر ذره‏ای نجاست به آب مضاف برسد نجس می‏شود. ولی چنانچه از بالابا فشار روی چیز نجس بریزد، مقداری كه به چیز نجس رسیده نجس، و مقداری كه بالاتر از آن است پاك می‏باشد. مثلا اگر گلاب را از گلابدان روی دست نجس بریزند،آنچه به دست رسیده نجس و آنچه به دست نرسیده پاك است. و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پایین نجس نمی‏شود.
▪ اگر آب مضاف نجس طوری با آب كر یا جاری مخلوط شود كه دیگر آب مضاف به آن نگویند، پاك می‏شود.
▪ آبی كه مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است،یعنی چیز نجس را پاك می‏كند، وضو و غسل هم با آن صحیح است. و آبی كه مضاف بوده‏و معلوم نیست مطلق شده یا نه مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاك نمی‏كند،وضو و غسل هم با آن باطل است.
▪ آبی كه معلوم نیست مطلق است‏یا مضاف، و معلوم نیست كه قبلا مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاك نمی‏كند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولی اگر به‏اندازه كر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد حكم به نجس بودن آن نمی‏شود.
▪ آبی كه عین نجاست مثل خون و بول به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگر چه كر یا جاری باشد، نجس می‏شود. ولی اگر بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاستی كه بیرون آن است عوض شود، مثلا مرداری كه پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد، نجس نمی‏شود.
▪ آبی كه عین نجاست مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنانكه به كر یا جاری متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران در موقع باریدن از ناودان در آن جاری شود و تغییر آن از بین برود، پاك می‏شود، ولی باید آب باران یا كر یا جاری با آن مخلوط گردد.
▪ اگر چیز نجس را در آب كر یا جاری فرو برند، و در چیزهایی كه قابل فشار دادن است مانند فرش و لباس، طوری فشار، یا در داخل آب حركت دهند كه آب داخل آن خارج شود، چنانچه از چیزهایی باشد كه در دفعه اول پاك می‏شود، آبی كه بعداز بیرون آوردن، از آن می‏ریزد، پاك است و اگر از چیزهایی باشد كه باید دو مرتبه آن را در آب فرو برند تا پاك شود، آبی كه بعد از دفعه دوم از آن می‏ریزد،پاك می‏باشد.
▪ آبی كه پاك بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاك است. و آبی كه نجس بوده و معلوم نیست پاك شده یا نه، نجس است.
▪ نیم خورده سگ و خوك و كافر ، نجس و خوردن آن حرام است. و نیم خورده حیوانات حرام گوشت پاك و خوردن آن مكروه می‏باشد.

منبع : مرکز اطلاع رسانی شهید آوینی