اگر دردم یکی بودی …

اغلب افراد جامعه تنظیم خانواده را فقط ابزار كنترل جمعیت تلقی كرده و از تاثیرات فراوان آن بر سلامتی آگاهی كمی‌ دارند. باید توجه داشت كه تنظیم خانواده روشی برای توانمندسازی خانواده‌ها در راستای داشتن آگاهانه و آزادانه تعداد دلخواه فرزندان بوده، به شكلی كه سلامت مادر و كودك و خانواده در پی این توانمندی تحت تاثیر منفی قرار نگیرد.‌‌
اكنون به مزایای سلامتی كه به دنبال بهره گیری از تنظیم خانواده برای مادر، كودك و خانواده حاصل خواهد شد، می‌پردازیم:
● تنظیم خانواده و ارتقای سلامت مادران
▪ محدود كردن بارداری‌ها به بهترین دوره‌های سنی برای بارداری:
به تاخیر انداختن اولین بارداری تا دوره سنی مناسب، در خانم‌هایی كه در سنین بسیار پایین ازدواج می‌كنند، از بسیاری از بیماری‌ها و مرگ‌هایی كه در دوران بارداری رخ می‌دهند، پیشگیری می‌كند. دوره سنی مناسب برای بارداری، ۱۸ تا ۳۵ سال بوده و بهترین دوره سنی بارداری ۲۰ تا ۳۰ سال است. خانم‌هایی كه در دوره سنی ۱۵ تا ۱۹ سالگی زایمان می‌كنند در مقایسه با خانم‌هایی كه بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی زایمان می‌كنند، با خطرات بیشتری از بیماری و مرگ ناشی از پیامدهای بارداری روبه‌رو خواهند بود.
این مخاطرات در خانم‌های كمتر از ۱۷ سال به شدت افزایش می‌یابد. از جمله این خطرها این است كه خانم‌های كم سن‌تر در مقایسه با خانم‌هایی كه در دوره سنی مناسب برای بارداری قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلای به مسمومیت دوران بارداری هستند كه این امر می‌تواند به خطرهای زیاد و حتی مرگ زن باردار منجر شود. با بهره گیری از روش‌های مطمئن تنظیم خانواده می‌توان از بارداری در سنین پایین و نیز خطراتی كه بارداری‌های این دوره سنی در برخواهد داشت، پیشگیری كرد.
بارداری در سنین بالا نیز مخاطرات ویژه خود را به دنبال دارد. مرگ ناشی از بارداری و زایمان در خانم‌هایی كه در دوره سنی ۴۰ تا ۴۴ سال باردار می‌شوند، پنج برابر خانم‌هایی است كه در دوره سنی ۲۰ تا ۳۰ سال باردار می‌شوند. از دلایل این مسأله، افزایش بیماری‌ها با افزایش سن است.
با توجه به افزایش ابتلای انسان‌ها به بیماری‌ها (مانند بیماری قند و فشارخون) با افزایش سن، یك خانم ۴۰ تا ۴۴ ساله در صورت بارداری در مقایسه با خانم‌های جوان تر به بیماری‌های زمینه ای بیشتری مبتلا خواهد بود و این مسئله سلامت و بارداری او را با تهدیدهای جدی روبه‌رو خواهد كرد. همچنین خانم‌هایی كه در سنین بالاتر بارداری می‌شوند، احتمالا تا كنون حدود چهار بارداری و زایمان (یا بیشتر از چهار بار) را تجربه كرده‌اند كه این امر نیز سبب افزایش خطر می‌شود. بنابراین خانم‌های مسن تر از ۳۵ سال می‌توانند با استفاده از یكی از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری، خود را از رویارویی با خطر بارداری‌ در این سنین محافظت كنند.
▪ تصمیم گیری برای تعداد بارداری‌ها و زایمان‌ها و محدود كردن آنها:
تنظیم خانواده این امكان را به خانواده‌ها می‌دهد كه از زیاد شدن تعداد حاملگی‌ها كه می‌تواند برای آنها خطرناك باشد، پیشگیری كنند. بعد از زایمان‌های سوم و چهارم، احتمال خطرات به دنبال بارداری‌ها به شدت برای خانم‌ها افزایش می‌یابد.
افزایش مرگ مادران پس از زایمان چهارم یا بیشتر، ۵/۱ تا ۳ برابر احتمال مرگ مادر پس از زایمان دوم یا سوم است. با افزایش تعداد بارداری‌ها، خطر خون‌ریزی‌های هنگام زایمان، پارگی رحم یا بیماری‌های كلیه زیاد می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود كه خانم‌ها حتما پس از چهارمین زایمان و در راستای حفظ سلامت خود، از یكی از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده كنند.

دكتر محمد اسلامی

منبع : روزنامه سلامت