کنترل بازیهای کامپیوتری کودکان

چراغ خطر مهم این است که کامپیوتر جای روابط اجتماعی کودک را بگیرد و کودک به جای پیدا کردن دوست، با این وسیله ارتباط برقرار کند
بسیاری از متخصصین معتقدند که بهتر است کودکان زیر ۳ سال اصلا با کامپیوتر و بازیهای ویدئویی آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است با اسباب‌بازی های قابل لمس و واقعی مثل لگو و خانه سازی و ... سرگرم شوند. به عبارت دیگر اسباب بازیهای انتزاعی برای این سن مناسب نیست اما اگر کودک زیر ۵ سال شما قبلا دسترسی به این بازیها پیدا کرده و این امر به عنوان عادتی برای او در آمده است ، باید هم اکنون به فکر شروع قانون و تعیین حدود برای بکارگیری این بازی ها باشید. ابتداد باید فهمید که چه قدر او بازی کامپیوتری انجام می دهد و در بقیه زمان آزادش چه کارهایی می کند؟ اغلب متخصصان رشد کودک پیشنهاد می کنند که مجموع زمان استفاده از صفحه نمایشگر که شامل صفحه تلویزیون ، تماشای فیلم ویدئو و کارتون ، جستجو در اینترنت ( برای کودکان بزرگتر ) و بازیهای ویدئویی می شود باید بین یک ساعت تا حداکثر دو ساعت در روز تعیین شود .
اگر کودک شما ۴۵ دقیقه در روز ، بازی کامپیوتری دارد و بعد یک برنامه تلویزیونی می بیند و مدتی را هم مشغول فعالیت فیزیکی و جست و خیز است ، عملا جای نگرانی نیست ولی اگر ساعت ها جلوی کامپیوتر باشد و به دسته بازی بچسبد ، یعنی بیش از حد مشغول بازی کامپیوتری است .
این چند پیشنهاد را برای به کنترل درآوردن مدت بازی کامپیوتری او طرح می کنیم؛ قبل از ارائه بازی کامپیوتری یک محدودیت زمانی مشخص را به کودک اطلاع دهید . برای کودکان در این محدوده سنی می توانید از ساعتهای زمان دار که معمولا در آشپزخانه ها به‌کار می رود ، استفاده کنید . مثلا به او بگویید تا این ساعت زنگ بزند می توانی بازی کنی و عدد آن را برای مثال روی ۳۰ دقیقه قرار دهید . وقت بازی که به سر آمد اگر کودک به قانون اهمیت داد او را تشویق کنید و برای تمام کردن به‌موقع بازی پاداش دهید ولی اگر زمان را ندیده گرفت یا برای زمان بیشتری وارد چانه زنی شد ، به آرامی قوانین بازی را به او توضیح دهید . اگر مخالفت ادامه داشت می توانید بازی با کامپیوتر را به عنوان نتیجه قانون شکنی ، برای مدت محدودی متوقف کنید ، مثلا زمان بازی فردای کودک را بگیرید. برای این اعتراض کودک که “ الان من وسط بازی ام، اینجا جای خیلی حساس بازی است و .. “ راه حلی بیندیشید . اعلب بازیهای کامپیوتری ، قابلیت ذخیره سازی بازی را دارند . بنابراین ، بدون خراب شدن بازی، کودک قادر است وسط بازی هم، همه چیز را دست نخورده برای نوبت بعدی ذخیره کند . شاید لازم باشد که این ذخیره سازی را به او یاد بدهید. چند سرگرمی دیگر برای وقتی که “زمان بازی تمام شده است “ برای کودک در نظر بگیرید . مثل کمک در آشپزی به مامان یا کتاب خواندن با بابا یا مامان ، نقاشی کشیدن و ...این کار به انحراف توجه او از بازی کمک می کند و راحت تر دست از کامپیوتر می کشد.
به او بگویید قبل از بازی کامپیوتری باید همه کارهایش مثل جمع کردن اتاق و اسباب بازیهایش را انجام داده باشد . یا مثلا قبل از برنامه مورد علاقه تلویزیونی باید این کارها انجام شده باشد. از قرار دادن کامپیوتر در اتاق کودک و هرجایی که او بتواند دور از چشم شما به بازی مشغول شود ، خودداری کنید . به طور کلی بهتر است که کامپیوتر در محلی که جنبه عمومی تر دارد مثل اتاق نشیمن قرار داده شود و جلوی آن نیز امکان نشستن برای دو تا سه نفر فراهم آید تا هم کاربرد این وسیله زیر نظر باشد و هم به عنوان یک وسیله، به اجتماعی شدن کودک کمک کند.
عده ای معتقدند که کامپیوتر باعث ایزوله شدن کاربر و ایجاد بیماریهایی مثل چاقی و تغییر یافت اسکلت بدن ( قوز، انحراف مهره های ستون فقرات و ... ) می شود و البته جنبه های مثبت به کارگیری کامپیوتر در آموزش کودکان نیز غیرقابل انکار است؛ مواردی مثل دیکته، ریاضی و درک متون و خیلی از مهارتهای دیگر. همچنین تقویت مهارت حرکتی ظریف کودکان و سرعت عمل آنها با این بازیها عملی است اما چراغ خطر مهم این است که کامپیوتر جای روابط اجتماعی کودک را بگیرد و کودک به جای پیدا کردن دوست با این وسیله، ارتباط برقرار کند. نکاتی در مورد خرید بازیهای کامپیوتریبازی باید برای کودک جذاب و لذت بخش باشد تا کودک بتواند از محتوای آن نیز مسائلی را بیاموزد . این چند نکته به شما کمک می کند انتخاب صحیح تری در خرید این بازی ها داشته باشید؛بهتر است اول از همه به فکر سرگرم کننده بودن بازی باشید، زیرا که در سن زیر ۵ سال خط مشخصی بین آموختن صرف و تفریح نمی توانید برای کودک بکشید. پس برای اینکه کودک چیزهایی یاد بگیرد لازم است قبل از آن لذت ببرد . مطمئن باشید که کودک بیشتر دوست دارد که زمان خوشی را سپری کند بجای آنکه اهداف آموزشی بزرگترها را برآورده کند. بازیهایی را انتخاب کنید که بازی بیش از یک بازیکن در آنها تشویق شده و باعث می شود که دو یا سه نفر با هم بازی کنند . به توصیه مرکز ملی رسانه ها و خانواده ها، بهتر است خانواده ها کامپیوتر را به یک وسیله اجتماعی تبدیل کنند. بازیهایی را انتخاب کنید که به کودک فرصت های پیروزی را با روش های مختلف می دهد . به عبارت دیگر لازم نباشد که برای ادامه یافتن بازی، کاربر حتما از یک مهارت بخصوص که تکرار آن برای کودک دشوار است، استفاده کند . تصویرهای کم تحرک و طولانی که حتما با رمز و راز تغییر خواهد کرد، کودک را خسته می کند . مزرعه های اعداد یا جنگل های پر از موسیقی که کودک را به دنبال خود بکشد و هر چه که ماهرتر شد بازی نیز ماهرانه تر قابل پیاده شدن باشد، بهتر است .
به یاد داشته باشید نسخه نوشتاری یا دیداری شنیداری در یادگیری کودک از نسخه نرم افزاری می تواند بهتر باشد، مثلا کتاب یک قهرمان خاص، آموزنده تر از بازی آن قهرمان خاص برای کودک است .
هنگام خرید، همیشه احتمال برگرداندن و پس دادن بازی خریداری شده را با فروشنده مطرح کنید ، چرا که این احتمال وجود دارد سیستم سخت افزاری شما متناسب نباشد یا بازی خریداری شده مانند لباس ، یک شماره کوچکتر به تن فرزند شما در آید ! یا شما آن بازی را برای کودکتان مناسب ندانید .
بنابر تحقیقات انجام شده، بازی هایی که محتوای خشن دارند، کودک را در معرض افزایش رفتارهای پرخاشگرانه قرار می دهند ، بخصوص اگر به صورت همیشگی بازی شوند و عملا کودک، زمان خیلی زیادی را به این بازیها اختصاص دهد. این نکته ارزش یادآوری دارد که همه بازیهای ویدئویی و کامپیوتری بد نیستند، بازیهای پر کیفیت به کودک فرصت حل مسائل مختلف زندگی و مهارت تفکر منطقی را آموزش می دهند . همچنین بازی کامپیوتری به تقویت مهارتهای حرکتی ظریف، مهارت، سرعت عمل و سرعت انتقال می انجامد. البته کودک را به تکنولوژی اطلاعات علاقه مندتر می سازد. بهترین کار برای شما این است که تا فرصت باقی است و کودک هنوز اولین تجربه ها را در به کارگیری این وسیله درک می کند، به او کمک کنید تا قوانین استفاده سالم و بی ضرر از آن را بیاموزد . به یاد داشته باشید کودکان به آسانی به مسائل مختلف عادت می کنند ولی به سختی عادت نادرست را ترک می کنند. نکته آخر اینکه یک مصرف کننده هوشیار باشید، آنچه را به صلاح کودکتان هست انتخاب کنید؛ چیزی که مناسب سن او باشد و پیغام های نادرست به او ندهد .

دکترهادی شاکر

منبع : روزنامه رسالت