ارباب حلقه‌ها

انتخابات، رأی‌گیری و رقابت.
كلماتی دلنشین و جذاب برای روزنامه‌نگارها، خبرنگارها و آنهایی كه نگاه خاص و ویژه‌شان به موضوعات كلان مدیریتی معطوف است.
تقسیم قدرت، جابجایی قدرت، تحدید قدرت.
كلماتی هیجان‌‌آور برای مدیران، برای صاحبان قدرت، برای آنها كه سال‌ها تدبیر می‌كنند تا بیلان كاری موفقی ارائه دهند و خداحافظی‌شان با سطوح بالایی یك سازمان را به تعویق بیندازند.
كاندیدا، فرد اصلح و منتخب.
كلماتی وسوسه‌برانگیز برای تازه واردها، آنهایی كه حاضر شده‌اند سوابق و توانمندی و دانایی‌شان را در معرض قضاوت جامعه بگذارند، از آن دفاع كنند و بگویند كه حاضرند برای پیشرفت و ترقی، آستین بالا زده و وارد گود شوند. این، تعاریف ساده و كلی از واژه‌هایی است كه پیرامون هر فرایند دموكراتیك انتخاباتی شنیده می‌شود. البته بیشتر در سطح سیاسیون یا علاقه‌مندان به موضوعات پرحساسیت اجتماعی و صنفی. آنجا كه جریان‌ها، تشكل‌ها، احزاب و گروه‌ها بر سر كسب سهم بیشتری از قدرت رقابت كرده وحتی پا را از دایره انصاف و تعادل بیرون می‌گذارند.
چامسكی- نظریه پرداز و تئوریسین امور بین‌الملل می‌گوید: آنجا دیگر نمی‌توانید به اصول شخصیتی و پرستیز اجتماعی‌تان چندان امیدوار باشید. شما انسانی هستید كه در این رقابت ظاهراً سالم و دموكراتیك، تمام اندوخته‌تان را عرضه كرده‌اید و با كوچكترین اشتباه می‌توانید حتی از وضعیت فعلی‌تان نیز نزول كنید. انتخابات؛ این رویارویی به ظاهر حرفه‌ای و توسعه یافته در پشت صحنه، معادلات پیچیده و كریهی دارد كه فرد را تا مبدل شدن به آلت دست گروه‌های قدرت پیش می‌برد.
انتخابات كمیته ملی المپیك جمهوری اسلامی ایران روز سوم آبانماه برگزار می‌شود و كاندیداهای تصدی عناوین ریاست، دبیركلی و نواب رئیسی NOCIRIRAN در برابر مجمع می‌ایستند تا پس از ماه‌ها كشمكش و برنامه‌ریزی، عناوین مطروحه را كسب نمایند.
آیا كسی می‌تواند بگوید كه این انتخابات، حساسیت وصف شده برای انتخاب‌های بزرگ دیگر را ندارد البته در سطح خواص)؟ كسی می‌تواند تلاش‌های صورت گرفته برای اخذ رأی بالاتر توسط جریان‌های اصلی ورزش را كتمان كند؟ كسی می‌تواند این تضمین را بدهد كه پشت پرده انتخابات آتی، تلاش‌های ویژه و لابی‌های خاص صورت نگرفته است؟
اینجا داستان انتخابات كمیته ملی المپیك آغاز می‌شود؛ داستانی به روایت خاص؛ به روایت سطوح مدیریت ورزش كشور.
داستانی كه برای فهم رابطه‌های موجود در آن باید با بازیگران اصلی‌اش آشنا شد.
بازیگرانی از جنس قدرت، از جنس ورزش و از جنس رقابت.
1- سیدمصطفی هاشمی‌طبا
كمتر كسی را می‌توان یافت كه در برخورد نخست با رئیس فعلی كمیته ملی المپیك، خاطره‌ای خوش و دلنشین از نوع مواجهه وی به یاد داشته باشد.
هاشمی‌طبا- مرد نخست ورزش ایران در سال‌های سازندگی- نمونه كامل یك مدیر عملگرا و در عین حال برخوردار از نگاه بالا به موضوعات است. نگاه نه چندان جدی به رسانه‌ها، تأكید بر اصالت كار در مدیران زیردستی، مواجهه واقع‌گرایانه و صریح با موضوعاتی چون عدم نتیجه‌گیری ورزشكاران یا تیم‌های ورزشی، تأكید بر ضرورت گسترش ارتباطات بین‌المللی و محور قرار دادن توسعه و فعالیت اقتصادی در حوزه‌های مدیریت اجرایی را می‌توان از خصوصیات اصلی هاشمی‌طبا دانست.
وزیر اسبق صنایع و رئیس سابق سازمان ورزش همان كسی است كه دریكی از جلسات كارشناسی دولت با لحنی خاص به منتقد خود گفته بود: ״نمی‌خواهد خود را كاسه داغ‌تر از آش نشان بدهید، ما خودمان روحانی زاده‌ایم و می‌دانیم كه اگر فردا روز جایی اشتباه كرده باشیم مسؤول به پاسخگویی خواهیم بود.״
هاشمی‌طبا اما خود را چندان هم به اصل شفافیت و پاسخگویی متعهد نمی‌داند؛ پاسخ‌های یك كلمه‌ای و سرد وی به خبرنگاران - به جز گزارشگران برنامه‌های زنده تلویزیونی - را كم‌وبیش همه تجربه كرده‌اند.
بسیاری از منتقدان وی این نوع مواجهه را حاكی از غرور خاص مدیریتی و بسیاری از موافقان ناشی از اعتقاد خاصش به كار به جای حرف زدن مربوط می‌كنند.
رئیس فعلی در جریان انتخابات آتی كمیته به پیش‌بینی بسیاری از كارشناسان، شانس نخست كسب مجدد عنوان ریاست است.
یكی از رؤسای فدراسیون های حساس ورزشی پیش از آغاز رقابت‌های المپیك در جمعی خصوصی گفته بود: من خودم از منتقدان جدی ایشان (هاشمی‌طبا) هستم و همه می‌دانند كه در طول فعالیت وی بارها از سمت خود استعفا داده بودم اما واقعیت این است كه جریان انتخابات آتی اساساً به سود او است. تركیب مجمع، اعتماد و اعتقاد رؤسای فدراسیون‌ها به وی و برنامه‌ریزی‌های چند ساله، امكان حضور چهره‌های جدید را از میان برده است. هاشمی‌طبا و مدیران اطرافش چنان كار كرده‌اند كه اصلاً طی سال‌های اخیر امكان تولد مدیران جوان و مبتكر از میان رفته است.
این رئیس پرنفوذ و منتقد البته برای اثبات مدعای خود دلایل قوی‌تری هم ارائه می‌كرد. پیش‌بینی یك به یك آرا توسط وی حاكی از انتخاب قطعی هاشمی‌طبا است.
یكی از مدیران ارشد سازمان ورزش نیز كه در جریان رقابت‌های المپیك با تیم مهندس مهرعلیزاده عازم آتن شده بود احتمال بالای موفقیت‌ هاشمی‌طبا را از یك زاویه دیگر پیش‌بینی می‌كرد.
״گویی معادلات سیاسی برخلاف عقیده عوام به سود ایشان چرخیده است. شما اطمینان داشته باشید كه گروه‌ها و احزاب سیاسی نزدیك به مهندس هاشمی‌طبا كماكان شانس كسب آراء مردم در انتخابات عمومی را دارند و این پویایی سیاسی می‌تواند به سود تمام مدیران همفكر باشد. مدیرانی كه یكی از آنها امروز به عنوان عضو IOC در آتن حاضر شده، طی ماه‌های آتی باید ریاست خود را برای یك دوره دیگر تمدید كند.
این مدیر ورزشی تأكید داشت كه انتقادات وارده بر سازمان ورزش از سوی مجلس شورای اسلامی در فاصله زمانی مناسبی طرح نشده و به تعبیر ساده نمی‌توان به ثمردهی جریان انتقادی مجلس در این فرصت زمانی كوتاه چندان امیدوار بود.
آنچه از ظاهر امر برمی‌آید این است كه گروه‌های علاقه‌مند به كسب عنوان ریاست كمیته ملی المپیك، بر سر حذف هاشمی‌طبا به ائتلاف و توافقی نانوشته دست یافته‌اند، مدیران سازمانی ورزش، ورزشی‌های مجلس، دانش‌آموختگان تربیت بدنی و رؤسای جدید فدراسیون‌های ورزش (مدیران سطح دستگاهی) و پارالمپیكی‌ها گروه‌ها و جریان‌های فعالی هستند كه با انتخاب مجدد هاشمی‌طبا بسیاری از منافع مشترك و جایگاه‌های مورد علاقه‌شان را در معرض خطر می‌بینند.
اما روی دیگر سكه وضعیتی به مراتب متفاوت دارد.
مدیران نزدیك به سیدمصطفی هاشمی‌طبا ضمن اینكه تحولات مربوط به انتخابات آتی را به شدت پیگیری می‌نمایند، عكس منتقدان، چندان به توفیق رئیس چندین ساله‌شان امیدوار نیستند.
بهرام افشارزاده- دبیر كل فعلی كمیته ملی المپیك- یكی از این نمونه‌هاست.
آقای دبیركل می‌گوید: شما جریان انتخابات را چگونه پیش‌بینی می‌كنید؛ آیا حضور برخی افراد در كنار مهندس مهرعلیزاده در جهت تغییر نگاه ایشان به موضوع انتخابات نیست؟
افشارزاده دبیر كل در سایه است؛ دبیركلی كه حضورش در ساختمان گاندی با خروج هاشمی‌طبا از سازمان تربیت بدنی همراه شد. دبیر كلی كه طی سال‌‌های فعالیتش هیچگاه نتوانست در چهره یك مدیر مقتدر و مستقل پشت میز دبیركلی بنشیند.
جریان استعفای دكتر حسن اسدی و مذاكرات صورت گرفته با افشارزاده جهت تصدی پست سرپرستی این فدراسیون از نشانه‌های علاقه‌مندی دبیركل به رزرو پست آتی در حالتی است كه وی چندان به توفیق این گروه، امید ندارد.
هاشمی‌طبا اما مدیری نیست كه نسبت به تغییرات رفتاری مدیرانش چندان حساس باشد. نزدیك شدن‌های سؤال‌برانگیز مدیران طیف هاشمی‌طبا به رئیس سازمان ورزش در المپیك از موضوعاتی بود كه چندان مذاق رئیس فعلی كمیته را تلخ نكرد و این مدیران هیچگاه از جانب وی مورد كنایه و گله قرار نگرفتند.
او مدیری با نگاه خاص به زیردستان و مدیران میانی است، نگاهی متأثر از تفكرات ابزارگرایی. این نوع رابطه رئیس فعلی كمیته با دبیر كل را برخی به نوع رابطه علی فتح‌ا..زاده مدیرعامل سابق استقلال با مربیان محبوب تیم آبی تشبیه می‌كنند.
فتح‌ا...زاده در مقطعی، منصور پورحیدری را به كار می‌گرفت و در مقطعی، ناصر حجازی را. این حركت پاندولی در تفكرات مدیریتی هاشمی‌طبا نیز قابل رهگیری است. استفاده نوبت به نوبت از سیدامیرحسینی و بهرام افشارزاده استراتژی است كه از جانب هاشمی‌طبا مورد استفاده قرار می‌گیرد و آنچنان شكلی عینی یافته كه همگان به تكرار مجدد آن در صورت پیروزی هاشمی‌طبا اطمینان دارند.