ارتفاعات و قله‌ها ، استان همدان

قلل و كوه‌های گوناگون استان همدان مناسب برای ورزش‌های كوهستانی نظیر كوهنوردی، سنگ‌نوردی و اسكی است.
كوهستان الوند مهم‌ترین ارتفاعات استان را در بر می‌گیرد. ارتفاعات مهم استان عبارت‌اند از : گرمه و سدره در ملایر، آلابلاغ در حد فاصل اسد‌آباد و بهاره‌گره، بوقای در كبودرآهنگ، گرویاگری در جنوب نهاوند، خان گُرمز در سیاه دره تویسركان و رشته‌كوه الوند با قلّه زیبای آن در همدان، بین ارتفاعات الوند و كوه گزین اراضی پست و دشت‌های هموار استان قرار دارد. این دشت‌ها باعث وزش بادهای شدیدی در سطح استان می‌شود، به همین دلیل استان همدان از مناطق بادخیز كشور به شمار می‌آید. بلندترین قلل كوه‌های متعدد آن عبارت‌اند از :
كلاغ‌ ‌لان 3500 متر، قزل ارسلان (در شمال دِه وردآور علیا)، كمرلوزان، چهارقله، قله‌ یخچال با ارتفاع 3580 متر در جنوب روستای دره مرادبیك، اردك، مردك، كلاه قاضی، شاه‌نشین و كركسین.
رودخانه‌ قوری‌چای و قره‌چای از دامنه‌های شمالی و رودخانه‌های یوخاری‌چای و حرم‌آباد از دامنه‌های جنوب غربی این كوهستان سرچشمه می‌گیرد. جاده همدان به باختران این كوه را از سوی شمال و شمال غربی و مغرب دور می‌زند و جاده همدان به ملایر آن را از جانب شرق طی می‌كند و جاده كنگاور بخشی از قسمت‌های جنوبی این كوهستان را قطع می‌كند.
میزان بارندگی سالانه كوهستان الوند حدود 400 تا 500 میلی‌متر است كه جزو مناطق نیمه خشك محسوب می‌شود و از نظر زلزله‌خیزی جزو مناطق نیمه‌ زیان به شمار می‌آید.
مناسب‌ترین راه برای رسیدن به قله الوند جاده گنج‌نامه همدان به غرب است و همچنین دره مرادبیك در جنوب همدان از مسیرهای صعود به قله الوند است.
علاوه بر كوه الوند،‌ ارتفاعات متعدد دیگری نیز در سطح استان وجود دارد كه از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به لشگردر (در جنوب شرقی ملایر)،‌ آلما بولاق (در حد فاصل اسدآباد و بهار)، كوه بوقاطی (در بخش كبودرآهنگ)، گری (در جنوب نهاوند) و سیاه دره (در تویسركان) اشاره كرد.
از كل 13 قله مهم استان همدان كه به عنوان كوه‌های دارای قابلیت كوهنوردی از سوی اداره‌ كل تربیت بدنی استان گزارش شده است، 10 قله دارای ارتفاع بیش از 3000 متر است كه كوه چل نابالغان با 4200 متر بلندترین كوه استان است.
ارتفاع زیاد و سنگی بودن بیشتر كوه‌های استان قابلیت بهره‌بردای از آن‌ها را در كوهنوردی و صخره‌نوردی گسترش داده است. از طرف دیگر در اكثر كوه‌های استان سالانه بیش از 5 ماه برف وجود دارد كه ارتفاع متوسط آن‌ها به بیش از 5 متر می‌رسد. در بعضی از كوه‌ها مثل چل نابالغان، یخچال صاحب، قزل ارسلان، دایم برف، كلاغ لان و الوند شش ماه از سال برف هست. برفی بودن كوه‌ها و شیب مناسب آن‌ها كه در تعدادی از ارتفاعات به چهار كیلومتر می‌رسد قابلیت آن‌ها را برای توسعه ورزش اسكی نشان می‌دهد. در الوند، ‌كلاغ‌لانه، چال قبله و چل نابالغان دو جان‌پناه، سه پناهگاه و دو مهمان‌سرا وجود دارد و بقیه كوه‌ها فاقد این نوع امكانات كوهنوردی هستند.
دیگر ارتفاعات استان عبارت‌اند از : امرله و زریله در اسدآباد، قلی‌آباد در كبودرآهنگ، گرمه در ملایر، شانشین بزرگ، گلیان،‌ كمرزرد،‌ قشلاق، پیرغیب، دره غاز و سیاه‌كمر در تویسركان،‌ كوه‌چله، گرن، سفید، آردشان و بان‌سره در نهاوند.