نامه‌ای سرگشاده به حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین کروبی

جناب آقای حجت الاسلام والمسلمین کروبی
با سلام و تحیّت؛
صاحب این قلم در پنجمین روز از مرداد ماه ۱۳۸۷ پیشنهادی را تحت عنوان «طرح اتحاد و
اجماع اصلاح‌طلبان در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری» تقدیم جناب آقای سیدمحمد خاتمی
کرد. خلاصه‌ای از آن پیشنهاد در تاریخ ۲۲/۵/۱۳۸۷ در شماره ۵۶۴ روزنامه کارگزاران ذیل
عنوان «پیشنهادی برای اجماع اصلاح‌طلبان» منتشر شد.
در طرح پیشنهادی ضمن اشاره کلی به دو مکتب «رئالیسم» و «ایده‌آلیسم»، و مقایسه وضعیت
کنونی ایران و رویکرد «ایده‌آلیستی» دولت نهم، ضرورت‌های «اقدام موثر» دوستداران ایران
اسلامی برای خروج کشورمان عزیزمان از شرایط کنونی و پیشگیری از وقوع خطرات پیش‌روی،
تشریح؛ و از فرصت «انتخابات دهم» به عنوان بهترین موقعیت برای نجات کشور و جلوگیری از
هدر رفتن هر چه بیشتر منابع مادی و معنوی، سرمایه‌های انسانی و اجتماعی، یاد شده بود.
در آن طرح، عدم تکرار شکست‌های متوالی پیشین اصلاح‌طلبان و تلاش برای کسب نتیجه مطلوب
در «انتخاب دهم»، مستلزم شناخت
علمی دلایل ناکامی‌ها، و تجزیه و تحلیل دقیق آنها معرفی شده بود. به این منظور استفاده از روش‌های دقیق علمی، به کارگیری روش‌های پیمایشی، آماری و سنجش افکار عمومی برای تشخیص واقعی دلایل ناکامی‌های قبلی و پرهیز از گمانه‌زنی‌های شخصی و غیرقابل اتکا، مورد تاکید نگارنده قرار گرفته بود.
در طرح اتحاد و اجماع، ضمن اشاره به شیوه‌های رایج در مراحل مقدماتی انتخابات ریاست‌جمهوری در کشورهای دموکراتیک و از جمله در ایالات متحده، از تمامی شخصیت‌ها و گروه‌های اصلاح‌طلب خواسته شد تا با «واقع‌گرایی» و درک حساسیت‌های موجود، ضمن معرفی نامزد مطلوب خود، شرایطی را فراهم آورند تا با آرای هواداران یا آرای نخبگان شناخته شده اصلاح‌طلب در سراسر کشور (نمایندگان انتخاب‌گر - Super Delegates)، شایسته‌ترین و مقبول‌ترین فرد به عنوان کاندیدای نهایی جبهه اصلاحات تعیین، و با برخورداری از حمایت کامل همه گروه‌ها وارد عرصه «انتخابات دهم» شود.
جناب آقای کروبی؛
همان‌گونه که شما بارها یادآور شده‌اید، تحلیل محتوای دیدگاه صاحب‌نظران و فعالان اصطلاح‌طلب نیز به وضوح نشان می‌دهد که دلیل اصلی شکست نامزدهای اصلاح‌طلب در نهمین انتخابات ریاست‌ جمهوری، تفرق‌آرا به علت وجود نامزدهای متعدد، و عدم توانایی در بسیج بدنه اجتماعی بود. در چنین هنگامه‌ای اگر متغیر «عدم اجماع و توافق روی یک نامزد اصلاح‌طلب» را از عوامل مهم ناکامی جبهه اصلاحات بدانیم، ضرورت در انداختن «طرحی نو» برای عدم تکرار این تجربه ناکام، بهتر نمایان می‌شود. با این توضیح، طراحی چارچوبی دموکراتیک و سازگار با مشی اصلاح‌طلبی که بتواند به نتیجه مناسب منتهی شود، امری ضروری است.
نگارنده که امیدوار بود بنا به «وظیفه ملّی» و «رسالت آکادمیک» خویش، با ارائه این پیشنهاد گامی در راستای «اتحاد و اجماع اصلاح‌طلبان» و «برون رفت از بن‌بست خودمحوری‌های ویران‌گر» برداشته باشد؛ در کمال ناباوری در ششمین روز پائیز ۱۳۸۷ شاهد شکوفایی ایده‌ای بود که دو ماه قبل آن را مطرح کرده بود. «روزنه‌های امید» هنگامی بیشتر شد که برخی از خبرگزاری‌ها، سایت‌ها و روزنامه‌ها نوشتند؛"مهدی کروبی در جلسه‌ای افطاری با حضور محمّدعلی نجفی، حسین مرعشی، مجید انصاری و ‌صفدر حسینی پیشنهادی ارائه کرد که واکنش‌های مثبت اصلاح‌طلبان را به دنبال داشته است. پیشنهاد مهدی کروبی این است: نامزدهای اصلاح‌طلب وارد عرصه‌انتخابات شوند، از هم‌اکنون اعلام آمادگی و شروع به فعالیت کرده و سفرهای استانی خود را آغاز کنند، گروه‌های سیاسی و احزاب نیز تا بهمن‌ماه وضعیت نامزدها را ارزیابی کنند و از بین چند نامزد یک نفر را بر اساس یک مکانیسم خاص و در یک زمان مشخص – آن که اقبال بیشتری داشت- انتخاب کنند و دیگر نامزدها کنار بروند."
برخی سایت‌های خبری و نشریات در تاریخ ۶/۷/۱۳۸۷ نوشتند در آن جلسه افطاری"حسین مرعشی با
این پیشنهاد موافقت و مجید انصاری مخالفت می‌کند." بر اساس گزارش‌های منتشر شده، آقای حسین مرعشی خواهان تبدیل این ایده به یک برنامه مشخص شده و می‌گویند؛"این موضوع نباید به دو کاندیدا - خاتمی و کروبی - منحصر شود. باید توافق کنیم که چگونه و تحت چه شرایطی به کاندیدای واحد برسیم... ما ایده جدید آقای کروبی را مثبت می‌دانیم. برداشتی که من از آقای کروبی پیدا کردم این بود که ایشان به جد دنبال ائتلاف اصلاح‌طلبان هستند." این در حالی است که آقای محمّدعلی نجفی تاکید دارد که فقط آقایان کروبی و خاتمی بیایند. در مقابل آقای مجید انصاری می‌گوید؛ "این مکانیسم باعث تخریب نامزدها و جبهه‌بندی هواداران آنها علیه یکدیگر می‌شود." آقای صفدر حسینی هم در این جلسه موافقت خود را با طرح اعلام می‌کند.
بنا بر گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آقای اسماعیل گرامی‌‌مقدم، سخنگوی حزب اعتماد ملّی، با بیان این که پیشنهاد مهدی کروبی در دستورکار مجمع روحانیون مبارز قرار دارد، اعلام می‌کند:"این پیشنهاد مکانیسمی برای حل و فصل موارد اختلافی بین گروه‌های اصلاح‌طلب و رسیدن به یک نامزد است. ما پیشنهاد‌های مختلفی را به کارگروه مجمع روحانیون مبارز بردیم و تقریباً این پیشنهادها در جمع‌بندی‌هایی که از سوی کارگزاران اعلام شده مورد توجه قرار گرفته و در حال بررسی است. آقای کروبی این پیشنهاد را مطرح کرده بود که نامزدهایی که می‌خواهند وارد عرصه انتخابات شوند از هم‌اکنون اعلام آمادگی و شروع به فعالیت کنند، گروه‌ها نیز تا بهمن‌ماه وضعیت نامزدها را ارزیابی کنند و از بین چند نامزد یک نفر را با شیوه‌ای که کارگروه آن را مشخص می‌کند و ما هم آن را قبول داریم، انتخاب کنند. شرط آقای کروبی این است که نامزدها از حالا اعلام کاندیداتوری کنند، نه این‌که این موضوع به بهمن‌ماه موکول شود تا بتوانیم در مدت چند ماه به نامزدها نمره بدهیم و فرد دارای بالاترین نمره را به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان انتخاب کنیم."
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در تاریخ ۶/۷/۱۳۸۷ به نقل از آقای مصطفی تاج‌زاده، عضو شورای مرکزی حزب مشارکت ایران اسلامی و از اعضای ارشد سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، نوشت:"همه نامزدها و احزاب اصلاح‌طلب می‌‌دانند که نباید یک‌دیگر را تخریب کنند؛ چرا که هر کس به تخریب نامزد دیگر اصلاح‌‌طلب بپردازد خود را تخریب کرده است." ایشان با اشاره به پیشنهاد مهدی کروبی مبنی بر رقابت درون‌ جناحی نامزدهای اصلاح‌طلب با یک‌دیگر گفت:"‌این پیشنهاد عملی است، امّا پیش‌شرط ائتلاف این است که همه احزاب با حضور در یک نظرسنجی انتخاباتی تنها بر یک نامزد اجماع کرده و از معرفی نامزد دیگر پرهیز کنند و در صورت رد صلاحیت شدن نامزدی که روی آن اجماع شده، تمامی احزاب اصلاح‌طلب در خصوص حضور در انتخابات تامل جدّی کنند. در صورت پذیرش این دو شرط از سوی احزاب اصلاح‌طلب می‌‌توان در مقطع زمانی خاصی مانند بهمن یا اسفند سال جاری، محبوب‌‌ترین نامزد در میان اصلاح‌طلبان را معرفی کرد."
در همین چارچوب خبرگزاری‌ها به نقل از آقای محمّدعلی نجفی، عضو شورای شهر تهران و عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی، نوشتند؛"با توجه به این‌که سازوکارهای متعددی برای رسیدن به کاندیدای واحد مطرح است، آن چه در اصلاح‌طلبان سازماندهی می‌شود این است که یا کاندیدایی نداشته باشند و یا کاندیدای واحد معرفی کنند؛ که در زمینه رسیدن به کاندیدای واحد هم، همه بزرگان اصلاح‌طلب توافق کرده‌اند."
حضرت آقای کروبی؛
جایگاه ویژه و نقش موثر شما در انقلاب اسلامی، از بدو نهضت اسلامی تا حال حاضر، اعتماد کم نظیر بنیان‌گذار فرزانه جمهوری اسلامی (سلام الله علیه) و بیت شریف آن یگانه دوران به جناب‌عالی، عملکرد شجاعانه‌تان در دفاع از آرمان و خط امام راحل (سلام الله علیه)، و سابقه مدیریت‌ کلان، طولانی و موفق شما در بخش‌های مختلف کشور، از «مهدی کروبی» شخصیتی ارزشمند و به یاد ماندنی ساخته است. دور از انتظار نبود و نیست که یاران صدیق حضرت امام (س) که همواره دغدغه عزت و مصلحت مردم مسلمان را داشته و دارند، بار دیگر منشاء وحدت و اتحاد شوند.
امیدوارم تمام گروه‌های خط امام (س) و اصلاح‌طلب برای اعتلای ایران اسلامی و گذر از مشکلات و بحران‌های موجود، با پذیرش روش‌های دموکراتیک، درک مقتضیات زمان، و پرهیز از تندروی‌های ساختارشکن و مخرّب، در رقابتی دوستانه، منصفانه و مشفقانه به نامزدی واحد نائل شوند. بدیهی است شرط موفقیت در انتخابات نهایی که در تاریخ ۲۲/۳/۱۳۸۸ برگزار خواهد شد، پای‌بندی همه احزاب خط امام (س) و اصلاح‌طلب به قاعده بازی و پرهیز از تک‌روی‌های خودخواهانه خواهد بود. نکته آخر این‌که این فرآیند آزمونی خواهد بود برای آن دسته از افراد و گروه‌ها که قصد دارند با خودمحوری و تمامیت‌خواهی در درون جبهه اصلاحات، نظر و تشخیص خود را به دیگران تحمیل کنند. پرواضح است که مدعیان مبارزه با تمامیت‌خواهی و انحصارطلبی، ابتدا بایستی صداقت و عامل بودن خویش را اصول دموکراتیک در مبارزات درون گروهی اثبات کنند.
ضمیمه؛
پیشنهادی برای اجماع اصلاح‌طلبان
نگاهی به اصول و مفاهیم دو مکتب «رئالیسم» و «ایده‌آلیسم»، و مقایسه وضعیت کنونی ایران و رویکرد «ایده‌آلیستی» دولت نهم، که با نادیده گرفتن و در پاره‌ای موارد تعارض با بدیهیات نظام بین‌الملل، موجبات تضعیف موقعیت ج.ا.ا. را در منطقه و جهان فراهم کرده است، به روشنی ضرورت اقدامی موثر از جانب دوستداران ایران اسلامی را برای خروج کشورمان از شرایط کنونی و پیشگیری از وقوع خطرات پیش‌روی، اثبات می‌کند. در چنین هنگامه‌ای برای نجات کشور و جلوگیری از هدر رفتن هر چه بیشتر منابع مادی و معنوی، سرمایه‌های انسانی، اجتماعی و مالی، باید «طرحی نو» درانداخت. به این منظور شاید موثرترین و فوری‌ترین اقدامی که در فضای کنونی کشور بتوان در دستور کار قرار داد، بهره بردن از فرصت انتخابات آتی ریاست‌جمهوری باشد. نکته مهم در این انتخابات برای اصلاح‌طلبان بعد از چند شکست متوالی، توجه به دلایل شکست‌های پیشین و تلاش برای کسب نتیجه در این دوره از انتخابات است. از این روی موفقیت در این عرصه، نیازمند شناخت و واکاوی دلایل ناکامی اصلاح‌طلبان در انتخابات گذشته، و تجزیه و تحلیل دقیق آن است. به این خاطر استفاده از روش‌های دقیق علمی مورد تاکید نگارنده می‌باشد.
به کارگیری روش‌های پیمایشی، آماری و سنجش افکار عمومی برای تشخیص واقعی دلایل ناکامی‌های قبلی و پرهیز از گمانه‌زنی‌های شخصی و غیرقابل اتکا، بایستی موضوعی جدی و مستلزم اقدام به حساب آید. تحلیل محتوای دیدگاه صاحب‌نظران و فعالان اصطلاح‌طلب به وضوح نشان می‌دهد؛ دلیل اصلی شکست نامزدهای اصلاح‌طلب در نهمین انتخابات ریاست‌ جمهوری، تفرق‌آرا به خاطر وجود نامزدهای متعدد و ناتوانی در بسیج بدنه اجتماعی بود. از این روی چنانچه متغیر «عدم اجماع و توافق روی یک نامزد اصلاح‌طلب» را یکی از عوامل مهم ناکامی جبهه اصلاحات بدانیم، ضرورت در انداختن «طرحی نو» برای عدم تکرار این تجربه ناکام، بهتر نمایان می‌شود. با این توضیح، طراحی چارچوبی دموکراتیک و سازگار با مشی اصلاح‌طلبی که بتواند به نتیجه مناسب منتهی شود، امری ضروری است.
در این میان از مسائل مهم فراروی اصلاح‌طلبان، اقناع جامعه به حضور و مشارکت فعال و فراگیر حول کاندیدایی واحد است. اقناع جامعه به شرکت گسترده در انتخابات، متوقف به نحوه حضور ایشان در انتخابات و کاندیدایی است که حول وی به وحدت خواهند رسید. بدنه اجتماعی حامی اصلاح‌طلبان از نحوه حضور ایشان، باید نشانه‌ای از اراده جدی در دفاع و پیگیری اهداف اعلام شده را مشاهده کنند. از سوی دیگر، اگر اصلاح‌طلبان خواهان پیروزی در انتخابات آینده، و تبدیل آن به فرصتی برای تغییر و تحول اساسی در کشور می‌باشند، بایستی به گزینه‌ای مقبول و موجه در داخل کشور و نظام بین‌المللی بیندیشند.
انتخاب یک نفر در جبهه اصلاحات که از حداکثر مقبولیت برخوردار باشد، امری بدیهی به نظر می‌رسد؛ اما نحوه حصول اجماع و ساز و کار انتخاب نامزد نهایی، اقدامی بس دشوار خواهد بود. مطالعه روش‌های مرسوم در مرحله مقدماتی انتخابات ریاست‌جمهوری در کشورهای دموکراتیک و از جمله در ایالات متحده، تجربه‌ای مفید و عملی برای احزاب در سایر کشورها، می‌تواند باشد. در آمریکا دو حزب اصلی آن (دموکرات و جمهوریخواه) یک سال پیش از آغاز رقابت‌های انتخاباتی، برای تعیین نامزد نهایی خویش، وارد مبارزات درون‌حزبی می‌شوند. در این روند نامزدهای مطرح و واجد شرایط هر حزب با حضور هم زمان در شهرها و ایالت‌های مختلف، ضمن بیان هم زمان و رودرروی دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود، تلاش می‌کنند حداکثر آرای هواداران حزب را جلب کنند تا در نهایت بتوانند به‌عنوان نامزد نهایی حزب معرفی شوند. در این مدل که نامزد حزب تحت تاثیر آرای حامیان حزبی تعیین می‌شود، حمایت مادی و معنوی تمامی رقبای حزب را نیز کسب خواهد کرد.
با توجه به مطالب ذکر شده، پیشنهاد می‌شود تمامی شخصیت‌ها و گروه‌های اصلاح‌طلب، با واقع‌گرایی و درک حساسیت‌های موجود، ضمن معرفی نامزد مطلوب خود، شرایطی را فراهم آورند تا با آرای هواداران یا حداقل با آرای نخبگان شناخته شده اصلاح‌طلب در سراسر کشور (نمایندگان انتخاب‌گر یا ابرنمایندگان - Super Delegates)، شایسته‌ترین و مقبول‌ترین فرد به عنوان کاندیدای نهایی جبهه اصلاحات تعیین، و با برخورداری از حمایت کامل همه گروه‌ها وارد عرصه «انتخابات دهم» شود. اجماع گروه‌های اصلاح‌طلب و رای‌گیری مقدماتی در بدنه هواداری و مردمی، موجب خواهد شد تا ضمن آشنایی دقیق‌تر عموم مردم با رویکردها و برنامه‌های نامزدهای جبهه اصلاحات، جریان مقابل به دلیل افزایش هزینه‌های سیاسی، اجتماعی و تبلیغاتی، برای ردصلاحیت کاندیدای اصلاح‌طلب با محدودیت و هزینه سیاسی بیشتری مواجه شود. نکته دیگر این که در این روش، نامزدهای موجود رتبه‌بندی خواهند شد. به این ترتیب، تحت هر شرایطی که فرد اول و نامزد مطلوب از فرآیند انتخابات خارج شود، براساس توافق همه گروه‌ها، نفرات بعدی به نوبت به‌عنوان نامزد جایگزین، معرفی خواهند شد.

نویسنده : هنگامه شهیدی