نئولیبرالیسم و آموزگاران

این گزارش آثار اصلاحات نئولیبرالی در آموزش و پرورش را بر مدرسان از جنبه های کمی و کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد.
نئولیبرالیسم خصوصی سازی خدمات آموزشی را ترویج می کند: طرفداران این رویکرد ادعا می کنند که سیستم های آموزشی در یک منجلاب بحران عدم کارائی ،اثربخشی و بهره وری قرار دارند .آن ها بانگ بهینه سازی خدمات آموزشی را سر می دهند اما فرآیند تدریس را فقط از یک نقطه نظر مدیریتی تجزیه وتحلیل می کنند نه از یک نقطه نظر دموکراتیک. در یک اصلاح اداری،موضوع آموزش و پرورش باید ورای هر ملاحظه دیگری که اثربخشی و بهره وری را مد نظر دارد، مورد توجه قرار گیرد.
● یک سیستم مدیریت جدید
نئولیبرالیسم "انعطاف پذیرنمودن"تامین خدمات آموزشی را فریاد می زند و به دنبال تغییر مدیریت آموزش وپرورش،ارائه تصویر حرفه ای از مدرسان و همچنین انجام اصلاحات عمیق دربرنامه های آموزشی است.
نظر نئولیبرالیسم این است که به دلیل نبودن یک بازار واقعی آموزش و پرورش ،کارکرد مدارس ناچیز است.از اینرو لازم است برای ایجاد رقابت درونی وتوسعه سیستمی بر مبنای شایستگی و تلاش های فردی به عنوان مکانیزمی که کارایی خدمات ارائه شده را تضمین می کند،اقدام شود.
▪ نئولیبرالیسم مشخصاً اقداماتی از این قبیل را پیشنهاد می کند:
ـ ایجاد سازوکارهای کنترلی وارزشیابی کیفیت سرویس های آموزشی
ـ تعیین خدمات آموزشی و تابع نمون ارائه خدمات شناسایی شده به نیازهای تحمیل شده از سوی بازارکار
ـ افزایش بهای خدمات آموزشی برای استفاده کنندگان و افزایش سهم بخش خصوصی در هزینه های آموزشی
ـ ایجاد روش های انعطاف پذیرترجهت به کارگیری و پرداخت حقوق به معلمان وهمزمان با آن توسعه سیستم های ارزشیابی متمرکز دولتی
ـ افزایش بهره وری معلمان از طریق افزایش تعداد دانش آموزان در هر کلاس
ـ نئولیبرالیسم بر این نکته پافشاری می کند که آموزش یکی از موارد بسیار پیچیده وبحران مهمی است که مسئولیت آن بر عهده دولت رفاه ملی وهمه است که از آن حمایت کنند.
ـ از نگاه آنان، ایدئولوژی حقوق اجتماعی و طرفدار مداخله دولت بسیار ناکارآست و به همین دلیلنانآنان
ـ نئولیبرال ها به قول خودشان الگوی مدارسی را که معلمان آنها کار اندکی می کنند و دانش آموزان وقت خود را تلف می کنند، مورد تهاجم قرار می دهند.
● سرمایه گذاری کمتر در آموزش و پرورش
نئولیبرال ها مدعی اند که اندازه تاثیر کاهش در بودجه آموزشی بر کیفیت تدریس کمتر از بهینه سازی سنجش های قانونی وضع شده پیشنهادی آنهاست.
● دانش آموزان بیشتر درهر کلاس
درمیان اقدامات توصیه شده توسط بانک جهانی ،یکی از عمده ترین ترویج کننده های تعدیل ساختاری نئولیبرالی ،مرجع خاصی است که برای صرفه جویی در بودجه آموزش و پرورش از طریق افزایش تعداد دانش آموزان در هرکلاس ایجاد شده است. بانک جهانی ادعا می کند که از آنجا که آنها هیچ افزایش واقعی در عملکرد آموزشی را زمانی که تعداد دانش آموزان در هر کلاس از ۴۵ نفر به ۳۵ نفر کاهش می یابد، شاهد نبوده اند ، از این رو این کاهش ها پرخرج،غیرمنطقی وغیر ضروری است.
● عدم تمرکز
اساساً عدم تمرکز در آموزش می تواند سنجش بهتری را امکانپذیر نماید،با این وجود بسته به اینکه چه گونه به اجرا گذاشته می شود،می تواند به سادگی تبدیل به شمشیری دولبه گردد.
معمولاً اصلاحات عدم تمرکز به قصد انتقال کنترل اداری آموزش و پرورش به مسئولین محلی انجام می شود.دولت های مرکزی کنترل عمومی اداری وجوهی را که به صورت پرداختهای انتقالی به مسئولین اداری محلی انتقال یافته است، پیگیری می نمایند و مسئولین محلی هم به نوبه خود این مبالغ را با منابع محلی حاصل از افزایش مالیات ها یا منابع مالی بخش خصوصی تکمیل می کنند.
در کشورهای در حال توسعه که تخصیص بودجه به شکل سختگیرانه ای انجام می شود،این سیستم عموماً منجر به کاهش منابع آموزشی برای مناطق فقیرتر می گردد.از این رو در عمل هدف اصلی اصلاحات عدم تمرکز در این کشورها انتقال مسئولیتهای مالی وسیاسی قطع آموزش از جانب دولت مرکزی به دولتهای محلی است.
ما مثالهای نیرومندی از این فرآیند را در آمریکای لاتین جایی که دولتها با این استدلال که در تلاش اند مراکز آموزشی را پویاتر نمایند و سیاست های عدم تمرکز اداری (به دست شهرداری ها سپردن)را به اجراگذاشته اند،یافتیم.در عمل از زمانی که مراکز آموزشی فاقد منابع آموزشی مورد نیاز برای تضمین کارائی عملیات مدارس شدند،مجبور به جمع آوری منابع به صورت مستقیم از خانواده ها شدند. از زمانی که جامعه مدنی می باید حمایت مالی ازمدارس را که دولت آن را به شهرداری ها منتقل نمود،انجام دهد،عدم تمرکز به شکلی از خصوصی سازی غیر مستقیم تبدیل شد .
● خصوصی سازی
هنگامی که نئولیبرال ها از خصوصی سازی دربخش آموزش صحبت می کنند، موضوع را به خصوصی سازی کلی خدمات ارجاع نمی دهند- در واقع نیزپیدا کردن کسی که علاقمند به خرید چنین خدمات غیر سودآوری باشد،مشکل است- در واقع آنچه منظور آنهاست،خصوصی سازی مدیریت آموزش است.آنها فرمول های مختلفی برای این کار ارائه می کنند: بهبود هزینه، رفع مانع ایجاد مدارس و دانشگاههای خصوصی، ارزشیابی مدارک نحصیلی مدارک ، "انتخاب آزاد" در گزینش مدرسه از میان مدارس برخوردار از سوبسیدهای عمومی برای تدریس خصوصی و...
ما مثال مشخصی را از آنچه در آمریکای لاتین ، در شیلی جایی که در سال ۱۹۸۰دولت مرکزی فرآیندی از خصوصی سازی و به شهرداری سپردن را آغاز نمود، یافتیم .این برنامه که اداره کل آموزش ابتدایی را به شهرداری ها منتقل نمود،همچنین خانواده ها را مجاز نمود که فرزندان خود را با پرداخت هزینه ای معادل هزینه سرانه عمومی هر دانش آموز درموسسات آموزشی خصوصی برخوردار از سوبسید آموزش دهند .این سیاست رشد سریعی را در شمار مدارس خصوصی برخوردار از سوبسید ایجاد نمود.
این سیاست و اقداماتی دیگر توسط دولت شیلی که از خطوط تعدیل ساختاری بانک جهانی اطاعت نمودند، تحت عنوان خصوصی سازی دانشگاه ها و مدارس نوع دوم وقطع شدید پرداخت معلمان ،به اجرا گذاشته شد. مطالعات مقایسه ای از عملکرد آموزشی بین سال های ۱۹۸۲ و۱۹۹۰نشان می دهد در حالی که کارائی تحصیلی دانش آموزان طبقات بالا بهبود ناچیزی را نشان می دهد،کارائی تحصیلی دانش آموزان خانواده های کم درآمد افت شدیدی را نشان می دهد.
در۱۹۹۴حتی وزارت آموزش و پرورش شیلی تشخیص داد که این سیاستها اثرات مخربی بر کیفیت آموزش برجای گذاشته است.
از این مثال وسایر موارد می توانیم نتیجه بگیریم که این اصلاحات برای دانش آموزان طبقات کم درآمد که اکثریت ملت ما را تشکیل می دهند،مضر بوده است و در کشورهایی که اختلافات اجتماعی شدیدی دارند، این سیاستها منجر به بدتر شدن اوضاع می شوند.
● بازگشت به مدرسان
از جمله پیشنهادهای نئولیبرالی برای کاهش هزینه های آموزشی،کاهش حقوق معلمان وافزایش بهره وری آن ها از طریق طولانی کردن ساعات کاری آنها وافزایش نسبت دانش آموز به معلم است.
برای مثال در مکزیک بین سال های ۱۹۸۱و۱۹۸۸ارزش حقوق معلمان نسبت به سال ۱۹۸۱، ۲۲ درصد افت داشت.
بانک جهانی استدلال می کند که حقوق معلمان ازمقیاس های پرداخت بخش عمومی کلی با هدف مبنا قراردادن پرداخت بر معیارتولید به جای آموزش مقدماتی بدست آمده برای استخدام، جدا شود.بانک همچنین پیشنهاد می کند معلمان آموزش دیده خوب کمتری در حقوق های پایین استخدام شوند و به آنها مشوق های مالی برای طی آموزش های هدف گذاری شده ضمن خدمت در بهبود بهره وری شان ارائه گردد.
● پیامدها
▪ تحمیل بیرحمانه سیاست های نئولیبرالی پیامدهای فاجعه باری در آموزش و پرورش داشته است:
ـ افزایش اختلافات اجتماعی
ـ افت کیفیت آموزش
ـ عدم وجود همبستگی و رو در رویی افراد در مقابل جمع در موضوعی جدائی ناپذیر برای زیستن در جامعه ای که تحت تسلط اقتصادی است که به هزینه کاهش دستمزدها ،کاهش استانداردهای زندگی و خدمات از پرداخت سود طرفداری می کند .
ـ افزایش بازتولید نابرابری نژادی وجنسیتی و تشدید اقلیت ممتاز.
ـ رشد فرد گرایی و رقابت وحشیانه ودرهم شکستن پیوندهای همبستگی اجتماعی از این طریق وتشدید فرآیند
ضد دموکراتیک "انتخاب طبیعی" که بهترین یا آنهایی که در بهترین موقعیت برای پیروزی در مسابقه بوده و و تلف شدن ضعیف تر نئولیبرالیسم چیزی درباره چگونگی کنش در مقابل علت های ساختاری فقرنمی گوید ،به جای آن ،آن ها راتشدید می کند.
پروژه نئولیبرال منحصر به آمریکای لاتین نمی شود.برنامه های نئولیبرالی چند ملیتی به صورت همزمان در جهت جهانی سازی در اقتصاد به اجرا گذاشته شده اند.
● چگونه در برابر تهاجم نئولیبرالی واکنش نشان دهیم؟
راز پیشروی نئولیبرالیسم در عناصر فرهنگی آن است که به استراتژی مرکزی سیاست های نئولیبرالی تبدیل شده وحتی مهم تر از دستورالعمل های عینی است که برای جهان دیکته می کند.
برای مقاومت در برابر نئولیبرالیسم ،پیکار فرهنگی علیه آن ضروری است.ما باید نشان دهیم که واقعیت فرآیندهای آن میرا است،ماباید برای تعریف جدیدی از اخلاق شهروندی کار کنیم،تعریف جدیدی از فضای عمومی و احتمال ایجاد دموکراسی واقعی.
ضروری است که جامعه توسط اهداف رفاه شهروندانش هدایت شود نه منطق ساده بازار.کاملاً غیر عاقلانه است که به جای آنکه بازار در خدمت جامعه قرار گیرد، جامعه در جایگاه خدمت به بازار قرار گیرد.
ما همچنین در مقابل مفهوم جهانی سازی اقتصادی وسیاسی باید با یک پروژه در وسعت جهانی که حاصل تجارب مشترکمان است، پاسخگو شویم. دایر نمودن جبهه مشترک در کشورهای مختلف مهم است.ما باید انترناسیونالیسم دموکراتیک سنتی را همچون تنها سلاح اساسی نبرد علیه جهانی سازی نئولیبرالیسم، بهبود دهیم و از در افتادن به
محلی اندیشی[۳] جدید که مرزها را برای همپیمانان ما نیز می بندد، اجتناب نماییم.

شبکه جامعه مدنی مدافع آموزش و پرورش عمومی در آمریکا[۱]
خلاصه ای از گزارش کارلوس ماریشیو لوپز[۲] در باره اثرات نئولیبرالیسم برآموزش وپرورش در آمریکای مرکزی
برگردان: مسعود امیدی
[۱]-Civil Society Network for Public Education in the Americas -CSNPEA
۲-Mauricio López report
[۳] -provincialism

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه