توکیو، قلب اقتصاد شرق

توکیو، پایتخت ژاپن، یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان است. این شهر را در قدیم ادو می‌گفتند. توسعه توکیو در قرن بیستم بسیار سریع بوده و حالا بزرگ‌ترین اقتصاد شهری جهان را دارد.
توکیو به معنای پایتخت شرقی است. توکیو و حومه آن از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل ۲۳ بخش، ناحیه تاما و جزایرند. از کنار شهر توکیو رودهای ادوگاوا (Edogawa)‌ و تاماگاوا (Tamagawa)‌ می‌گذرند.
شهر توکیو حدود ۱۳ میلیون نفر سکنه دارد.
در سال ۱۸۶۸ وقتی این شهر پایتخت ژاپن شده نامش از ادو به توکیو تغییر یافت. در عصر سلسله میجی آن را توکی (Tokei) می‌گفتند. با صنعتی شدن ژاپن در قرن بیستم، مردم از جاهای مختلف این کشور به توکیو مهاجرت کردند، به همین علت هزینه زندگی در آن پیوسته افزایش یافته است.
جمعیت شهر در روز و شب متغیر است، زیرا شمار زیادی از ساکنان حومه آن روزها برای کار به توکیو می‌روند و عصرها به ناحیه خود بازمی‌گردند. بیشتر اهالی توکیو به حرفه‌های فنی، الکتریکی و مدیریت اشغال دارند.
در شهر توکیو شمار خارجی‌ها نیز چشمگیر است، به طوری که تا سال ۲۰۰۵، بیش از ۳۵۰ هزار خارجی در این شهر اقامت داشته‌اند. در نتیجه رشد و توسعه صنعتی، جمعیت توکیو همواره در حال افزایش است.
● قدمتی ۴۰۰ ساله
شهر توکیو قدمتی بیش از ۴۰۰ سال دارد. این شهر در ابتدا بندری ماهیگیری به نام ادو برود. روستایی ادو سال‌های سان به صورت روستایی کوچک باقی بود تا در سال ۱۴۵۷ میلادی فرمانده‌ای به نام اوتا داکان قلعه ای را در ادو ساخت. پس از آن ادو مورد توجه قرار گرفت و بویژه از ۱۵۹۰ به بعد در مسیر رشد و شکوفایی قرار گرفت. در قرن هفدهم ادو با مصائب زیادی مواجه شد که یکی از آنها آتش‌سوزی بزرگ شهر بود که ساختما‌ن‌های زیادی از جمله قلعه ادو را ویران کرد اما در قرن هجدهم، شهر دوباره در مسیر پیشرفت قرار گرفت و پایتخت فرهنگی و سیاسی ژاپن شد.
در سال ۱۸۶۸ وقتی امپراتور سلسله میجی نام شهر را به توکیو تغییر داد، آنجا پایتخت همیشگی امپراتوری ژاپن شد. در سال ۱۸۷۱ امپراتور لغو نظام فئودالی را اعلام کرد و شهر به ۱۵ بخش و منطقه تقسیم شد. از اویال قرن بیستم رونق توکیو شتاب بیشتری گرفت.
بزرگ‌ترین فاجعه شهر توکیو در سال ۱۹۲۳ رخ داد که در اثر زلزله بزرگ کانتو، بیش از ۷۰ هزار نفر از شهروندان کشته شدند. اما مصیبت‌های توکیو با این زلزله پایان نیافت زیرا در خلال جنگ‌ جهانی دوم نیز شهر آماج بمباران‌های سنگین قرار گرفت که در اثر آن قسمت‌های زیادی از شهر ویران شد و پس از آن و متفقین آنجا را تصرف و پایگاه نظامی خود کردند.
● آغاز توسعه پویا
از دهه ۱۹۵۰ توسعه اقتصادی پویای توکیو آغاز شد. در طول یک دهه این شهر چنان بزرگ و توسعه یافت که تعجب همه را برانگیخت.
در دهه ۱۹۶۰ شتاب پیشرفت توکیو همچنان سریع بود و این شهر اعتبار و آوازه‌ای جهانی یافت. برگزاری بازی‌های المپیک در سال ۱۹۶۴ در توکیو، رونق اقتصادی شهر را بیشتر کرد و گردشگری در آن صنعتی شکوفا و پویا شد. پس از آن توکیو همواره یک مقصد مهم برای گردشگران بوده است. امروز صنعت گردشگری از منابع اصلی درآمد شهر است. درباره پیشرفت توکیوی امروزی و قرار گرفتنش در میان توسعه یافته‌ترین شهرهای جهان، کتاب و داستان‌های زیادی نوشته‌اند. مردم شهر با کار سخت و توان فرسا و نظم و مدیریت، توکیو را به جایگاهی والای کنونی رسانده‌اند.
در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم که اقتصاد ژاپن در مسیر رشد و شکوفایی قرار گرفت، بسیاری از شرکت‌های دفاتر مرکزی خود را از شهرهایی چون اوزاکا به توکیو منتقل کردند.
شهر بزرگ توکیو با حومه ۸۴۶۰ هکتار زمین کشاورزی دارد. این موضوع را وزارت کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری ژاپن در سال ۲۰۰۳ اعلام کرد. جالب است بدانید در زمین‌های کشاورزی توکیو عمدتا سبزیجات کشت می‌شود.
۳۲ درصد از محصول اسفناج ژاپن فقط در توکیو تولید می‌شود. نکته دیگر درباره فضای سبز توکیو این که ۳۶ درصد این شهر پوشیده از جنگل است. این شهر همچنین از مراکز اصلی صید ماهی در ژاپن به شمار می‌آید. توکیو جزایر زیادی دارد که صید ماهی در اطراف این جزایر صورت می‌گیرد. جزایری که از نظر تقسیمات جغرافیایی جزو توکیو هستند، برخی‌ها فاصله‌ای دور با شهر دارند. دورترین جزیره در فاصله ۱۸۵۰ کیلومتری واقع شده است. البته جزایر ایزو، آتشفشانی‌اند که بخشی از پارک ملی فوجی هاکون ایزو (Fuji Hakone Izu)‌ را تشکیل می‌دهند. جزایر اوگاساوارا که در شرقی‌ترین جای ژاپن قرار دارند، فاصله‌شان تا توکیو ۱۸۵۰ کیلومتر است.
شهر توکیو چندین پارک ملی بزرگ و زیبا دارد که امکان دسترسی شهروندان را به فضا‌های سبز مناسب بخوبی فراهم کرده‌اند.
پارک ملی میجی نوموری تاکائو از مکان‌های سبز و زیبای توکیو با مساحت ۷۷۰ هکتار است. هر ساله ۲/۲ میلیون نفر به این پارک می‌روند. این پارک‌ ملی در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد.
● حمل و نقل
شهر توکیو مرکز ناحیه توکیوی بزرگ است و شبکه‌های متعدد حمل و نقل دارد. این شهر با چندین خط راه‌آهن به دیگر شهرهای ژاپن متصل است و متروی توکیو از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین شبکه‌های مترو در جهان به شمار می‌آید. شما در هر منطقه از شهر باشید، به مترو دسترسی دارید. دو سازمان و شرکت شبکه مترو توکیو را اداره می‌کنند که یکی خصوصی و دیگری دولتی است. در بیشتر ایستگاه‌های مترو نوشته‌های تابلوهای راهنما به زبان‌های انگلیسی و ژاپنی است. البته در برخی ایستگاه‌های اصلی علائم چینی و کره‌ای هم می‌بینید.
خطوط و ایستگاه‌ها با رنگ ویژه خود مشخص شده‌اند. در ایستگاه‌ها برای نابینایان نیز پیش‌بینی لازم شده و علائمی به خط بریل نصب شده است. قطارها در هر ۵ دقیقه به یک ایستگاه می‌رسند. ساعت شروع کار مترو توکیو ۵ صبح و پایان کارش ۱۲ نیمه شب تا یک بامداد است. مترو توکیو ۱۳ خط دارد که طول کوتاه‌ترین آنها ۲/۳ کیلومتر و طویل‌ترینشان ۸/۳۰ کیلومتر است. در ساعات پرمسافر صبح و عصر واگن‌های اول و آخر هر قطار در بخری خطوط ویژه بانوان است.
روزانه حدود ۳ میلیون سفر با مترو انجام می‌شود. اگر از توکیو قصد سفر با قطار به شهرهای دیگر را داشته باشید، به قطارهای تندرو دسترسی دارید که از سریع ترین قطارهای جهان‌اند. فرودگاه بین‌المللی توکیو نیز از بزرگ‌ترین فرودگاه‌های جهان است.
امپراتور تایشو در سال ۱۹۲۴ زمین بوستان را که به خانواده سلطنتی تعلق داشت، برای احداث بوستان اهداء‌ کرد. نام رسمی بوستان اوئنو انشی کوئن (Ueno Onshi Koen) است که معنی‌اش، بوستان اهدایی امپراتوری اوتنو است. موزه ملی توکیو که بزرگ‌ترین موزه ژاپن، بویژه در هنرهای سنتی این کشور است در بوستان اوئنو قرار دارد. موزه ملی هنرهای غربی، موزه ملی هنرهای مدرن، و موزه ملی علم نیز در این بوستان واقع شده‌اند. باغ وحش عمومی ژاپن هم در این بوستان بزرگ قرار دارد.
● آتش بازی رودخانه‌ای
در شهر توکیو شمار زیادی تئاتر خصوصی و عمومی فعالیت می‌کنند. شهر توکیو جشنواره‌های هنری و ورزشی و تفریحی متعددی دارد که برخی از آنها در نوع خود بی‌نظیر یا دست کم کم نظیرند. مثلا هر سال در آخرین شنبه ماه ژوئیه نمایش آتش بازی روی رود سومیدا برگزار می‌شود که بیش از یک میلیون بازدیدکننده را جذب می‌کند.
● عبور از مصائب
شهر توکیو جلوه‌ای مدرن و امروزی دارد. در این شهر هر چند که ساختمان‌هایی از سده‌های قبل می‌بینید، اما شمارشان زیاد نیست و شهر ظاهری مانند شهرهای بزرگ اروپایی پیدا کرده است. علت عمده تغییر چهره توکیو از سنتی به مدرن غربی، دو حادثه غم‌انگیز در قرن بیستم بوده است. در سال ۱۹۲۳ زلزله بزرگ کانتو با شدت ۳/۸ ریشتر بخش اعظم توکیو، یوکوهاما و چند شهر دیگر در نزدیکی توکیو را ویران کرد. می‌گویند در اثر این زلزله بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ هزار نفر کشته شدند، اما اتفاق غم‌انگیز دوم بمباران شهر در طول جنگ جهانی دوم بوده. به این ترتیب شهر به ویرانه‌ای تبدیل شد و پس از جنگ بود که ژاپنی‌ها در طول چند دهه، ساختمان‌های بزرگ و جدید زیادی در توکیو ساختند و شبکه‌های پیشرفته حمل و نقل آن یکی سپس از دیگری آغاز به کار کرد.
● آموزش عالی
شهر توکیو دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی و فنی زیادی دارد که معتبرترین آنها دانشگاه توکیو، انستیو تکنولوژی توکیو، دانشگاه و اسدا و دانشگاه کی‌اٌ (Keio) هستند.
دانشگاه ملی هنرهای زیبا و موسیقی، دانشگاه مطالعات خارجی، دانشگاه علوم سیاسی، دانشگاه ارتباطات الکترونیکی، دانشگاه کشاورزی و فناوری و دانشگاه پزشکی و دندانپزشکی، از دیگر مراکز معتبر تحصیلات عالی در شهر توکیوست. دانشگاه توکیو، از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های عمومی ژاپن است که در سال ۱۸۷۷ تاسیس شده است و ۲۴۳۰ نفر عضو هیات علمی تمام وقت دارد. در این دانشگاه حدود ۲۹ هزار دانشجو به تحصیل مشغولند که ۶ هزار نفرشان در مقطع دکتری درس می‌خوانند.
دانشگاه واسدا نیز قدمتی بیش از یک قرن دارد و در سال ۱۸۸۲ تاسیس شده است. این دانشگاه خصوصی حدود ۵۹۰۰ نفر هیات علمی پاره وقت و تمام وقت بیش از ۵۰ هزار دانشجو دارد.

ترجمه و تالیف : جهانگیر چراتی

منبع : روزنامه جام‌جم