مسجد جامع ساوه ، ساوه

مسجد جامع ساوه یكی از آثار ارزشمند دوره سلجوقی است كه اوایل قرن ششم هجری همزمان با پیدایش شهر ساوه بنیان گردیده است. بنای مورد نظر گنجینه‌ای است از هنر نقاشی، كاشی‌كاری و گچبری كه وقوف بر جزئیات آن نیاز به بررسی و كاوش‌های دقیق اهل فن دارد. این مسجد مجلل و باشكوه مشتمل بر یك حیاط با گنبد، ایوان و یك مناره، چند شبستان، دو محراب قدیمی با كتیبه‌ای به خط كوفی و دو محراب عصر صفوی با كتیبه خط ثلث است. همچنین این بنا شبستان‌ها یا دهلیزهای زیبای آجری دارد كه هر چشمه آن 3/50 متر عرض و 20 متر طول دارد. محراب، كتیبه‌های متعدد عمودی و افقی دارد كه سه جانب را فرا گرفته و روی آن‌ها به خط ثلث و كوفی سوره‌هایی از قرآن مجید مانند سوره شریفه «قدر»، «اخلاص» و «جمعه» گچبری شده است. در ضلع غربی میانه شبستان‌ها نیز ایوان باشكوه رفیعی قرار دارد كه در هر جانب آن حجره‌ای با درگاه تنگ و كوتاه تعبیه شده است و چنین به نظر می رسد كه این حجره‌ها جایگاه اعتكاف و منزلگاه كسانی بوده است كه خسته از گرد راه و سفر می رسیدند و شبی را در جوار این مكان بیتوته می‌‌كردند.
مسجد جامع، گنبدی به قطر 14 متر و ارتفاع 16 متر دارد كه ارتفاع ساق یا گردنه گنبد آن 4 متر است. ساق گنبد از درون با كاشی‌های زیبایی آراسته شده كه در موازات آن با خط بسیار نفیس و زیبایی كلمات بسم‌الله الرحمن الرحیم - لا اله الا الله و علیه و توكلت و هو رب العرش العظیم نقش بسته است. وسعت محوطه مسجد 42×42 مترمربع است و در سه جانب آن، ساختمان‌ها، ایوان‌ها و شبستان‌ها قرار دارند. بیرون چهار دیواری مسجد، مناره‌ای با ارتفاع 14 متر و قطر 3/50 متر وجود دارد كه از نظر هنر معماری قابل توجه است. این بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و از سوی سازمان‌های مربوطه مرمت می‌شود. شیوه معماری سلجوقی این مسجد از اشتهار خاصی برخوردار است و بازدیدكنندگان فراوانی از نقاط مختلف دارد.