نظرسنجی اینترنتی، آسان اما نامطمئن

اینترنت و وب بستری ایده‌آل برای نظرسنجی است. برخلاف شیوه‌های سنتی نظرسنجی که نیازمند نیروی انسانی و زمان زیادی جهت گردآوری و پردازش نظرات بود، نظرسنجی اینترنتی تقریبا هیچ هزینه خاصی نه برای افرادی که به دنبال سنجش نظرات هستند و نه برای کسانی که در نظرسنجی شرکت می‌کنند ندارد. اینگونه است که سایت‌های خبری می‌توانند به راحتی نظرات خوانندگان خود درباره هر خبر را به راحتی بسنجند یا سایت‌های ارائه‌کننده مقالات نظر خوانندگانشان را در مورد کیفیت مقالات بدانند.
نظرسنجی‌های اینترنتی تقریبا بخشی ثابت در بسیاری از سایت‌ها شده‌اند و در شکلی جدیدتر که در سایت‌هایی به اشتراک‌گذاری لینک و خبر مشاهده می‌شود، نظرات مثبت و منفی کاربران معیاری برای اهمیت خبر یا لینک و انتشار عمومی‌تر آنها است. اما در کنار تمام مزایای نظرسنجی‌های اینترنتی مشکلاتی در بررسی صحت نظرات و نتایج نظرسنجی وجود دارد.
سایت‌هایی نظرسنجی عموما از یکی روش‌های زیر یا ترکیبی از آنها استفاده می‌کنند که هر کدام مزایا و معایبی دارد.
▪ بررسی یکتایی نظردهنده با استفاده از کوکی؛ کوکی‌ها شامل اطلاعاتی با اندازه بسیار محدود هستند که توسط مرورگر در کامپیوتر کاربر ثبت می‌شود. کوکی‌ها کاربرد بسیار زیادی دارد و تقریبا در اکثر سایت‌های دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مشخصه کوکی‌ها این است که هر سایتی کوکی‌های مخصوص خود دارد و صرفا نیز به آنها دسترسی دارد. (جز در مواردی که کوکی عمومی‌تر باشد).
بنابراین نوشتن و ارسال کوکی می‌تواند ابزاری برای بررسی یکتایی کاربر باشد. بسیاری از سایت‌های نظرخواهی امروزی از کوکی برای بررسی یکتایی نظردهندگان استفاده می‌کنند. مشکل بزرگ شیوه فوق این است که به راحتی و حتی توسط کاربران غیرحرفه‌ای امکان حذف کوکی وجود دارد و در واقع کاربران می‌توانند با حذف کوکی هربار خود را کاربر جدیدی معرفی کنند و امکان ارسال نظر جدیدی را داشته باشند که این مشکل می‌تواند در تغییر نتایج نظرسنجی موثر و آن را نامعتبر سازد.
▪ بررسی یکتایی نظردهنده با استفاده از آی پی؛ آی پی مجموعه از چند رقم است که به نوعی مشخصه کاربران در اینترنت است و پس از اتصال هر کامیپوتر به اینترنت به آن اختصاص داده می‌شود. هر شرکت سرویس‌دهنده اینترنت مجموعه‌ای از آی پی‌ها را دارد که به کاربران خود تخصیص می‌دهد. بررسی آی پی با فهرست آی پی‌های اختصاص داده شده به شرکت‌های سرویس‌دهنده اینترنت و کشورها می‌تواند منتج به اطلاعاتی از کشور یا شهر کاربر شود.
آی پی‌ها معیار بسیار خوبی برای بررسی یکتایی کاربران و حتی بررسی موقعیت جغرافیای آنها هستند و می‌توان گفت برخی از نظرسنجی‌های مهم دنیا از آی پی نیز به عنوان شیوه‌ای برای بررسی یکتایی کاربران استفاده می‌کنند. اما این شیوه نیز بی‌ایراد نیست. بسیاری از کاربران که از Dialup استفاده می‌کنند در هر بار اتصال به اینترنت یک آی پی جدید دریافت می‌کنند که این می‌تواند به معنای فرصتی دیگر برای شرکت در یک نظرسنجی باشد.
همچنین در بسیاری از مراکز آموزشی یا ادارات، آی پی نهایی و ثبت شده کاربرانی که از شبکه آن مرکز استفاده می‌کنند می‌تواند یکی باشد که چنین مساله‌ای یا امکان شرکت در نظرسنجی را از آنها سلب می‌کند یا اصولا نظرات آنها تاثیری در نتایج نخواهد داشت.
▪ بررسی یکتایی نظردهنده با استفاده از ایمیل؛ شاید چنین شیوه‌ای را تجربه کرده باشید که برای ثبت در یک سایت یا نظرسنجی مجبور به ورود ایمیل و در نهایت ورود کد یا لینک تایید ارسال شده به ایمیل شما جهت نهایی کردن ثبت‌نام باشید.
استفاده از ایمیل اگرچه می‌تواند تا حدود زیادی از ارسال نظر توسط روبات‌ها جلوگیری کند یا به دلیل صرف زمان بیشتر امکان تقلب را محدود کند، اما در نهایت آنچنان هم قابل اعتماد نیست، چراکه همه ما می‌دانیم که به راحتی می‌توان ده‌ها یا صدها ایمیل ساخت یا از ایمیل‌های موقت که توسط برخی سایت‌ها ارائه می‌شود استفاده کرد.
باتوجه به شرایط بالا می‌تواند نتیجه گرفت که هیچ راهکار کاملا مطمئنی برای صحت تعداد افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی وجود ندارد و دقیق‌ترین نظرسنجی‌های اینترنتی نیز حداکثر تلاش می‌کنند با ترکیبی از شیوه‌های فوق تا حدودی نتایج نظرسنجی خود را معتبر سازند.
در عین حال شاید یک اشکال دیگر نظرسنجی‌های اینترنتی این است برخلاف شیوه‌های سنتی، نظرسنجی مخاطب خود را از گروه‌های مختلف انتخاب نمی‌کنند و مثلا یک نظرسنجی در مورد یک محصول نرم‌افزاری خاص در سایت طرفداران آن محصول نرم‌افزاری نتیجه متفاوت با همان نظرسنجی در سایت منتقدان آن محصول دارد و این قضیه در موارد سیاسی نیز مشهود است و بنابراین شاید نتوان به نظرسنجی‌های صورت گرفته با سایت‌هایی با بیننده کم و مخاطبان خاص چندان اعتماد کرد.
در نهایت با وجودی که همچنان شیوه مطمئنی برای بررسی صحت نظرسنجی‌های اینترنتی وجود ندارد، اما حقیقت این است که در بسیاری مواقع کاربران نیاز یا علاقه‌ای برای تقلب و تغییر مصنوعی نتایج نظرسنجی ندارند و این قضیه می‌تواند باعث شود که نظرسنجی‌های کم هزینه اینترنتی در بسیاری مواقع حداقل برداشتی کلی از نظرات کاربران را در پی داشته باشند.

منبع : خبرگزاری ایسنا