استرس و افزایش وزن

آیا استرس می‌تواند باعث چاقی گردد؟
استرس به چند طریق می‌تواند در افزایش وزن دخالت داشته باشد. هنگامی که ما زیر فشار استرس قرار داریم، هورمون‌های متعددی در بدن ما آزاد می‌شود که به تغییراتی در عملکرد داخلی بدن ما می‌انجامد. در این حالت، بدن ما جنبه دفاعی می‌گیرد و به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار در معرض خطر قرار داریم. در نتیجه، تغییراتی در متابولیسم و جریان خون و تولید انرژی در بدن روی می‌دهد.
چنانچه برای مدتی طولانی دراین وضعیت بمانیم، خطرات جدّی سلامتی ما را تهدید خواهد کرد.
● استرس مزمن به روش‌های زیر می‌تواند باعث افزایش وزن گردد:
▪ متابولیسم:
هنگامی که تحت استرس قرار دارید، با افزایش سطح هورمون کورتیزول، متابولیسم بدن شما کندتر می‌شود و این به نوبه خود باعث افزایش وزن، حتی با صرف مقدار معمولی غذایی که قبلاً هم مصرف می کردید می‌شود. این پدیده همچنین گرفتن رژیم‌های غذایی را نیز مشکل‌تر می‌سازد.
▪ افزایش اشتها:
افرادی که دچار استرس مزمن هستند، اشتهای زیادی به غذاهای چرب، پرنمک و شیرین پیدا می‌کنند. این گونه غذاها معمولاً ناسالم هستند و به افزایش وزن منجر می‌گردند.
▪ قندخون:
استرس مزمن می‌تواند سطح قندخون را تغییر دهد و باعث تغییر حالت، خستگی و زنجیره‌ای از مشکلات بزرگتر نظیر حمله قلبی و مرض ‌قند (دیابت) گردد.
▪ ذخیره چربی:
استرس بیش از حدّ حتی بر محل ذخیره شدن چربی‌ها در بدن نیز اثر می‌گذارد! ارتباط‌هایی بین چربی‌های دور شکم و سطح بالای استرس یافته شده است. متاسفانه چربی‌های شکمی نه تنها از نظر ظاهری، نامطلوبند بلکه نسبت به چربی‌های ذخیره شده در ناحیه‌های دیگر بدن، از نظر سلامتی مخاطره آمیزترند.
● استرس و افزایش وزن به طرق دیگری نیز با هم ارتباط دارند:
▪ خوردن هیجانی:
افزایش سطح کورتیزول نه تنها اشتها نسبت به غذاهای ناسالم را افزایش می‌دهد بلکه انرژی عصبی زیادی معمولاً باعث می‌شود که افراد بیشتر از حدّ معمول بخورند. چند بار برای شما پیش آمده است که بدون آن که گرسنه باشید، تنها به دلیل استرس بیش از حدّ، به آشپزخانه رفته و دنبال هله هوله و غذاهای دم دستی گشته‌اید؟
▪ غذاهای آماده:
کارشناسان عقیده دارند یکی از علل عمده‌ای که افراد چاق در جوامع امروزی بیشتر دیده می‌شوند این است که مردم دچار استرس بیش از حد هستند و وقت کافی برای تهیه غذاهای سالم در منزل ندارند. بنابراین به مصرف غذاهای آماده مانند پیتزا، همبرگر، ساندویچ و ... روی می‌آورند و اغلب این گونه غذاها نیز جزء غذاهای سالم محسوب نمی‌شوند.
▪ ورزش کم: معمولاً در برنامه افراد، ورزش آخرین و کم اولویت‌ترین بخش را تشکیل می‌دهد. ماندن در ترافیک، نشستن پشت میز و یا جلوی تلویزیون در پایان روز کاری، باعث می‌شود که ورزش از برنامه روزانه حذف شود.
استرس بر روی افراد مختلف، تأثیرات متفاوتی بر جای می‌گذارد. دوست من هنگامی که عصبانی می‌شود حتی یک تکّه نان هم نمی‌خورد امّا من به محض آن که احساس اضطراب می‌کنم فوراً به سراغ نزدیکترین رستوران یا ساندویچ فروشی می‌روم.
امّا نکته تعجب‌آور برای هر دویمان این بود که اخیراً که هر دو دوران سخت و پرتنشی داشتیم او ۷۵۰ گرم اضافه وزن پیدا کرد و من فقط ۲۵۰ گرم. چرا چنین شد؟
افزایش وزن ناشی از استرس، صرفاً به خاطر آنچه می‌خوریم نیست. پژوهشگران دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۱ کشف کردند که افرادی که از عارضه کوشینگ (پرکاری غدّه فوق‌کلیه) رنج می‌برند، به نسبت دیگران کورتیزول بیشتری تولید می‌کنند. (کورتیزول، هورمون استرس است و بدن ما هنگامی که دچار اضطراب می‌شویم به طور خودکار به تولید آن می‌پردازد.) این پژوهشگران دریافتند که بیماران کوشینگ گرایش بیشتری به افزایش وزن، خصوصاً در ناحیه شکم دارند.
پژوهش‌های دیگری نیز نشان داده است که کورتیزول می‌تواند مستقیماً به افزایش وزن در ناحیه شکم ارتباط داشته باشد، حتی هنگامی که فرد از یک رژیم غذایی عادی پیروی می‌کند.
یافته‌های دیگری در این مورد توسط دانشمندان در دانشگاه ییل به دست آمده است. این یافته‌ها دلیل دیگری است بر ارتباط استرس و وزن انسان، به ویژه در بین زنان.
آن‌ها کشف کردند که اگر زنانی که تحت استرس قرار دارند کاری برای تسکین تنش خود انجام ندهند، سطح کورتیزول در بدن آن‌ها در حدّ بالا باقی می‌ماند و این امر به رسوب چربی باز هم بیشتری در ناحیه شکم آن‌ها منجر می‌شود.
شایان ذکر است که به قرص‌هایی که به بازار آمده و ادعا می‌شود بر سطح کورتیزول تأثیر می‌گذارند نیز نمی‌توان و نباید اعتماد کرد. در اداره دارو و غذا در آمریکا (FDA )، پرونده‌های بسیاری علیه این گونه محصولات تشکیل شده است.
چاره کار می‌تواند ورزش باشد. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که مدّت زمانی را صرف ورزش، حتی فقط پیاده‌روی، می کنند دارای اضطراب کمتر و مشکلات جسمی وابسته به استرس (مانند تهوع و سردرد) کمتری نسبت به دیگران هستند.
فعالیت‌های جسمی باعث کاهش استرس می‌شود و شما لازم نیست تناسب اندام کامل داشته باشید تا از مزایای آن بهره‌مند شوید. اگر می‌توانید فقط کمی پیاده‌روی کنید، این کار را بکنید ... نتایج آرامش بخشی که به دست می‌آورید معادل کسی است که تناسب اندام بهتری دارد. انجام حرکات ورزشی به میزان معقول و در اغلب روزهای هفته، شما را به آرامش خواهد رساند.
در لحظات سخت و پرتنش، برای یک وعده غذای متعادل برنامه‌ریزی کنید. وعده‌های غذایی خود را طوری برنامه‌ریزی کنید که هیچگاه خیلی گرسنه نشوید.
به طور مثال می‌توانید در فواصل زمانی معین، تکه‌های کوچکی از غذای مورد علاقه‌تان را صرف کنید. راه‌های دیگر مقابله با استرس عبارتند از گرفتن حمام آب گرم، درست کردن ناخن‌ها، گوش دادن به موسیقی‌های آرامش‌بخش یا مطالعه.

ترجمه:کلینیک الکترونیکی روان‌یار
منبع
“Stress and Weight Gain”, Jennifer R.Scott,
http://stress.about.com

منبع : کلینیک تخصصی افسردگی و اضطراب روان‌یار