نگاهی دیگر بر پدیده سونامی و تأثیر آن بر فعالیتهای ماهیگیری

بر اثر وقوع پدیده سونامی در ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی، سواحل کلیه کشورهای واقع در اقیانوس هند شدیدا ویران شدند. کشورهای اندونزی، تایلند، سریلانکا، سومالی، هند و جزایر اندوان و نیکوبار بیشترین صدمه را از واقعه سونامی متحمل شدند.اثرات مخرب سونامی بر فعالیت های ماهیگیری کشورهای حاشیه اقیانوس هند قابل توجه است. سونامی منجر به از بین رفتن تعداد زیادی از شناورهای صیادی، تجهیزات و صنایع پشتیبانی صید و حتی مرگ شمار زیادی از صیادان شد.در سریلانکا بیش از ۷۵۰ نفر صیاد توسط سونامی کشته شده اند و بیش از ۵۶۰۰ نف مفقود و بالغ بر ۵۰۰۰ خانواده صیاد بی خانمان شده اند.حدود ۸۰ درصد از شناورهای صیادی مستقر در سواحل این کشر نابود شده یا بطور جدی صدمه دیده اند که مشتمل بر حداقل تعاد ۱۹۰۰۰ فروند شناور صیادی قایق می شود. ۱۰ بندر از ۱۲ بندر ماهیگیری سریلانکا به طور کامل تخریب شده و کلیه زیر ساختهای شیلاتی آنها مثل کارخانه های تولید یخ، سردخانه ها، کارگاههای مختلف و سایر صنایع وابسته از بین رفته و نابود شده اند. در ایالت دارالسلام اندونزی هم حدود ۴۲ هزار نفر صیاد و خانواده های آنها که معادل ۷۰ درصد جمعیت صیادی این منطقه را تشکیل می دادند از بین رفته و نابود شدند.در سواحل تایلند تعداد ۳۸۶ دهکده صیادی با جمعیت حدود ۱۲۰ هزار نفر صیادی مربوطه مورد آسیب جدی قرار گرفت خسارات وارده به بخش صیادی تایلند حدود ۶/۱۶ میلیون دلار آمریکا برآورد شده است. همچنین تأسیسات زیر بنایی ۸ بندر ماهگیری در تایلند مورد تخریب اساسی قرار گرفت.
در مالدیو هم تعداد یک سوم ساکنین که عمدتا صیاد بودند به همراه صدها فروند شناور صیادی قایق از بین رفتند.کشور هند هم به شدت تحت تأثیر اثرات تخریبی سونامی قرار گرفت. تعداد ۲۰۰۰ فروند شناور صیادی قایق معدوم شده و حدود ۳۰۰ هزار نفر صیاد کار خود را از دست دادند. ایالتهای آندرا پرادش و تامیل نودا و میانمار هم صدمات جدی و جبران ناپذیری را متحمل شدند. همچنین بسیاری دیگر از کشورهای ماهیگیری مثل مالزی، سومالی و غیره در سواحل اقیانوس هند دچار صدمات و خسارات شدیدی ناشی از تسونامی قرار گرفتند و علاوه بر ویرانی و زیانهای اقتصادی مربوطه متاسفانه تعداد زیادی از مردم ساحل نشین و شمار زیادی از جمعیت توریست از بین رفتند.
●دوران پس از وقوع سونامی:
سونامی یک بارد دیگر لزوم توجه به کاهش آسیب پذیری جامعه صیادی را یادآور می گردد. بخش ماهیگیری سازمان خوار بار و کشاورزی جهانی اقدام به تلاش جمعی برای اسکان مجدد صیادان و بازسازی مناطق آسیب دیده از سونامی نموده است تا زندگی جامعه صیادی ساکن در این مناطق بهبود یافته و از سر گرفته شود.برخی از نکات و موضوعاتی که در دوران پس از وقوع سونامی به منظور انجام مراحل بازسازی در بلند مدت قابل طرح است بدین شرح می باشد:
▪ محل زندگی صیادان:
سونامی ضرورت تفکر در مورد موضوع اسکان مناسب جامعه صیادی در محلهای امن به منظور کاهش آسیب های ناشی از بلایای طبیعی را شتاب داده است. در این راستا می توان گفت محل سکونت صیادان بایستی به اندازه کافی به دریا نزدیک باشد تا صیادان بتوانند به راحتی به فعالیتهای صید و صیادی و سایر امور مربوطه بپردازند و اولویت حق استفاده از فضای سواحل و بنادر به جامعه صیادی تعلق گیرد و این بینش در بین دست اندراکاران مربوطه پدید آید که فضاهای مذکور در اولویت های بعدی برای توریسم و دیگر فعالیتهای تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
▪ جایگزینی و بازسازی شناورهای صیادی:
جایگزینی و بازسازی و تعمیر شناورهای صیادیف موتورها و ابزار و ادوات صید در مناطق آسیب دیده همواره از اولویتها تلقی می شود و بهتر است از ظرفیتهای محلی برای جایگزینی یا بازسازی و تعمیر خسارتهای ناشی از تسونامی استفاده شود که امکان ایجاد اشتغال را نیز برای ساکنین محلی فراهم نماید. البته در شرایطی که ظرفیت های محلی دارای محدودیت باشد بایستی تمهیدات ورود از سایر کشورها پیگیری شود و مسلما انجام ارزیابی دقیق از خسارات و صدمات می تواند نشان دهد که چه نوع کمکهایی بهترین است ▪ توجه به صیادان شاغل روی شناورهای صیادی:
این طبقه از جامعه صیادی که شاید اکثریت را هم تشکیل می دهند شامل صیادانی میشوند که واجد شناور و ابزار و ادوات صید نبوده و روی قایقها، لنجها و کشتی های ماهیگیری کار می کنند لذا در برنامه های بازسازی هم دیده نمی شوند. بنابراین لازمست تا این قشر هم مورد توجه قرار گرفته و زمینه های ▪ توجه به جامعه زنان مرتبط با فعالیت های ماهیگیری:
بخشهایی از فرآیند تولید و ماهیگیری مثل صنایع فرآوری، بسته بندی و غیره که با مشارکت قشر زنان انجام می شود بایستی مورد توجه و بازسازی قرار گیرد.
▪ توجه به زیر ساخت های اجتماعی:
یکی دیگر از موارد مهم توسعه در مناطق آسیب دیده از تسونامی توجه به زیربینای اجتماعی مثل مسکن مناسب، تحصیلات، بهداشت و سیستمهای تخلیه فاضلاب و غیره است که بایستی از طریق مشارکت و مشاوره انجام گیرد. توجه به زیرساخت های اجتماعی جدا از ارتقاء کیفی سطح زندگی راه امرار معاش متعدد دیگری را نیز برای صیادانی که می خواهند شغل صیادی را ترک کنند فراهم می آورد.
▪ آمادگی مقابله با بلایای طبیعی:
موضوع آمادگی و برنامه ریزی بهتر مقابله با بلایای طبیعی هم قابل توجه می باشد و ضرورت ایجاد پوشش های بیمه ای برای صیادان در مقابل چنین بلایای طبیعی واجد اهمیت است. مثل بیمه عمر و حوادث، بیمه شناور و موتور شناور و ابزار و ادوات صیادی و غیره.
الزامات تسونامی و درسهایی برای آینده:
▪حفاظت از مناطق ساحلی:
معیاریهای مؤثر و لازم برای اطمینان از حفاظت مناطق ساحلی بایستی انجام شود و حفاظت از این مناطق صرفا از یک روش انجام پذیر نیست. بلکه بایستی ترکیبی از روش های مختلف باشد مثل دیواره های دریایی و غیره. ضمنا بهتر است حتی الامکان روش های حفاظتی امکان به کارگیری و استخدام افراد ساحلی را فراهم آورند.
▪سکونت جامعه صیادی:
همواره می توان گفت که قشر صیاد حق استفاده از یک مسکن را داراست به نوعی که طراحی این خانه های مسکونی با بافت اجتماعی و شرایط خاص جامعه صیادی متناسب باشد و مالکیت آن نیز متعلق به صیادان باشد.
●مدیریت صید:
افزایش تلاش صیادی و افراط درعملیات صید و بهره برداری از آبزیان بایستی مورد توجه و کنترل قرار گیرد و سیاست هیا تعدیل کننده برای آن به کار گرفته شود. در این خصوص افرادی که در چنین شرایطی می خواهند از زمره فعالیت صیادی خارج شوند بایستی مورد تشویق قرار گیرند و امکان اشتغال در مشاغل دیگر برایشان فراهم شود.
●آموزش جامعه صیادی:
اموزش و ارتقاء سطح دانش فنیو حرفه ای جامعه صیادی به ویژه قشر جوان صیاد از عوامل ضروری است که باید مورد توجه قرار گیرد و برنامه ریزی اجرایی مدونی را در این رابطه پیش بینی نمود.
●بیمه های اجتماعی:
پیگیری پوشش بیمه ای مناسب برای فعالیتهای صیادی از ضرورت ها می باشد به طور اخص شرایط بیمه های اجتماعی جامعه صیادی بایستی به گونه ای باشد که مسکن، شناورهای صیادی و ابزار و ادوات صید را پوشش دهد.
●زیرساخت های خدماتی:
ایجاد زیر بناها و یر ساختهای خدماتی مناسب مثل جاده ها، مدارس، بیمارستان و مراکز مخابراتی و غیره بایستی در طراحی اسکان مجدد صیادان در نظر گرفته شده و پیش بینی شود.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران