سرخوشی دویدن زیباترین احساس یک دونده

بسیاری از دوندگان فرصت تجربه کردن یک حالتی از سرخوشی را در هنگام دویدن داشته‌اند. اگرچه احساس واقعی را که آنها حس می‌کنند از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حس مشترکی بین همه افراد وجود دارد که به‌اصطلاح سرخوشی دویدن در ارتباط است.
هنگامی که از افراد در مورد سرخوشی دویدن پرسیده می‌شود آنها معمولاً چنین جواب می‌دهند که آن یک حالت خوشایندی است که دونده ممکن است بعد از طی مسافتی معین احساس کند. هرچند این موضوع در حقیقت ممکن است فقط برای دونده‌ها صدق نکند. اسکی‌بازان، موج‌سواران، بازیکنان فوتبال و کشتی‌گیران که اغلب این حس سرخوشی را تجربه می‌کنند. یا لحظاتی که آنها احساس می‌کنند با حداکثر پتانسیل خودشان فعالیت می‌کنند و خود را در اوج دنیا می‌بینند. دوندگان تنها گروه ورزشکاران نیستند که احساسات عاطفی شدید را تجربه کرده‌اند. آن‌چه در این احساس وجود دارد، جای سئوال بسیاری را دارد. تعریف کلمه سرخوشی یا نشئگی حتی اگر چنین حالتی وجود داشته باشد، آسان نیست.
بعضی از افراد سرخوشی دویدن را به احساسی ”شخصی‌تر“ ارتباط می‌دهند. در این هنگام جسم و ذهن هر دو به شدت تحریک شده و به نظر می‌رسد که احساس فرد را بر می‌انگیزد. بعضی از افراد به این سئوال که ”سرخوشی دویدن چیست؟“ چنین پاسخ می‌دهند که هنگامی که محرک محیطی اطراف شما کاملاً مناسب است و شما احساس خوبی دارید در حقیقت نوعی سرخوشی به شما دست می‌دهد. ما نباید از حقیقت که شامل بخش جسمانی و فیزیولوژیکی در علل احساس سرخوشی دویدن می‌باشد، چشم‌پوشی کنیم.
در طول زمان سرخوشی دویدن بسیار مورد بحث قرار گرفته است و هنوز تعریف جامعی از این‌که آن چیست و یا حتی وجود دارد، ارائه نشده است. با نگاهی به تجربیات شخصی و دلایل جسمانی، انسان می‌تواند چنین نتیجه‌گیری کند که سرخوشی دویدن حالتی از سرحالی است که به وسیله محرک محیطی اطراف دونده و جنبه‌های زیستی فشار حاصل از دویدن به وجود می‌آبد. بدیهی‌ترین جنبه‌ها در رابطه با سرخوشی دویدن، جنبه‌های زیستی و روان‌شناسی می‌باشد که می‌توان به آن ارتباط داد. هنگامی که بدن تحت فشار می‌باشد.
ذهن نیز بر طبق آن تحت تأثیر قرار می‌گیرد و آن به این علت است که معمولاً اندروفین با سرخوشی دویدن ارتباط پیدا می‌کند. اندروفین گروهی از پروتئین‌های آرامش‌بخش با خاصیت ضددرد می‌باشد که به‌طور طبیعی در مغز یافت می‌شود. کلمه ”اندروفین“ از کلمه درون‌زاد می‌آید، به معنی ”تولید‌شده در بدن“ و مورفین ماده شیمیائی است مشتق شده از افیون که برای ذهن نشاط‌آور بوده و درد را کاهش می‌دهد. اندروفین به نوبه خود انتقال‌دهنده عصبی است که از نقطه‌نظر شیمیائی شبیه مورفین می‌باشد. این‌چنین تفهیم می‌شود که مغز به مورفین واکنش نشان می‌دهد و گیرنده‌های مورفین در مغز وجود دارد. دانستن این موضوع که سلول‌های بدن گیرنده‌هائی برای این دارو دارند، معلوم می‌شود که بدن مورفین خود را همانند دیگر مواد تولید می‌کند.
مطالعه روی ورزشکاران چنین نتیجه داده است که میزان اندروفین با تمرین افزایش می‌یابد. احتمال این‌که سطوح بالای اندروفین ممکن است تغییرات روحی را که در طول دویدن به ویژه در سرخوشی ناشی از نشئگی دویدن و مقاومت افزایش یافته نسبت به درد در طول تمرین را توجیه کند وجود دارد. درد را می‌توان به‌عنوان تجربه پیچیده‌ای که شامل واکنش بدنی نسبت به یک محرک مضر همراه با یک پاسخ عاطفی به یک رویداد تعریف کرد. از جهتی دیگر، درد، یک مکانیزم هشداردهنده‌ای است که کمک می‌کند تا بدن در مقابل محرک‌های خطرناک از خودش دفاع کند.
هنگامی‌که فرد می‌دود بدنش تحت فشار قرار می‌گیرد. در همین زمان استرس و درد شروع می‌شود که باعث افزایش میزان اندروفین در مغز می‌شود. آستانه شروع درد انسان مستقیماً پس از تمرین‌هائی از قبیل دویدن در مسافت‌های طولانی افزایش می‌یابد. با افزایش سطوح اندروفین تغییر روحیه حاصل می‌شود. هرچند تغییرات روحیه همیشه مثبت نمی‌باشد و گاهی بعضی از دونده‌ها با افزایش اندروفین تغییرات منفی در روحیه خودشان تجربه کرده‌اند. اغلب افزایش اندروفین تولید شده مغز زمانی اتفاق می‌افتد که بدن تحت فشار است، مانند هنگام دویدن در مسافتی طولانی و هم‌چنین اندروفین تغییرات روحی مثبت و منفی به همراه دارد.
به‌نظر می‌رسد که اندروفین در سرخوشی دویدن، حالتی از سرحالی که بعضی از دوندگان پس از تمرین به مدت طولانی گزارش می‌کنند، دخالت داشته باشد، اما حالتی که این دوندگان حس می‌کنند در واقع چه می‌تواند باشد؟ رابطه نزدیکی بین ذهن و بدن هنگام دویدن وجود دارد. در حقیقت این بدان معنی است که ذهن بدن را تحت کنترل دارد.
برای‌ این‌که هرگز نمی‌تواند بعد از مدت زمان معین به‌درستی عمل کند. هنگامی که چنین اتفاق می‌افتد و سطح اندروفین افزایش می‌یابد تجربه منحصر به فردی احساس می‌شود. متأسفانه، روش صحیحی برای ضبط آن چیزی که شخص در این زمان احساس می‌کند، وجود ندارد ولی تنها منابع موجود برای توصیف احساس بدن در این مواقع با بررسی تجربیات شخصی، ما می‌توانیم چنین نتیجه‌گیری کنیم که یک احساس عاطفی خاصی وجود دارد، اما این احساس مشخصی نیست. در حقیقت بسیاری از مردم هنوز تردید دارند که آیا آنها اصلاً چیزی هنگام بالا رفتن سطوح اندروفین خود احساس می‌کنند یا نه.
یانیز کورس ۱ که جزء افراد سرشناس دنیا در دوی استقامت می‌باشد، در مورد احساس خود هنگام دویدن چنین توضیح داد. او در مقاله‌ای که در مارس ۱۹۹۰ منتشر شده بود اظهار کرد: ”بعضی‌ها ممکن است بپرسند که چرا من چنین مسافت‌های طولانی را می‌دوم. دلایلی وجود دارد. در طی دوندگی من به مرحله‌ای می‌رسم که بدن من تقریباً مرده است.
ذهن من مجبور است رهبری را به‌دست گیرد. وضعیت زمانی جدی‌تر می‌شود که جنگ بین بدن و ذهن پیش می‌آید. اگر بدن من برنده شود من مجبور خواهم بود تسلیم شوم. اگر ذهنم برنده شوم ادامه خواهم داد. در آن زمان احساس می‌کنم بیرون از جسم خود سیر می‌کنم. ظاهراً مثل آن است که بدنم را در روبه‌روی خود می‌بینم. ذهنم فرمان می‌دهد، بدنم پیروی می‌کند. این احساس خاصی است که من خیلی دوست دارم. آن احساس بسیار زیبائی است و تنها زمانی است که جدا شدن وجودم را از بدنم، به‌عنوان دو چیز مجزا، تجربه می‌کنم: ”چیزی که او می‌گوید زمانی اتفاق می‌افتد که او مدت طولانی را می‌دود و بدن و ذهنش از هم جدا می‌شوند. دوندگان دیگری همین نوع احساس را تجربه کرده‌اند. یک معلم انگلیسی در مورد آخرین ۵/۱ مایلی که در ”Ice Age Trail“ در سال ۱۹۹۴ (یک مسابقه با مسافت فوق‌العاده زیاد) دویده است، اظهار داشت: ”من حس کردم که سریع‌تر از روزهای پیش می‌دوم. من حتی تماس پاهایم را با زمین احساس نمی‌کردم.
گویا در جلوی خط پایان به نوک تپه‌ای رسیده‌ام. من نمی‌دویدم، مثل آن بود که چیزی خیلی بزرگ‌تر از من را می‌دواند“. به‌طور کلی بیشتر مردم ادعا داشتند که سرخوشی دویدن زمانی است که ذهن جانشین بدن می‌شود و بی‌اختیاری، ذهن را رهبری می‌کند. تا به حال جنبه‌های بسیار زیادی وجود داشته که مردم به سرخوشی دویدن نسبت می‌دهند.
بیشتر مردم اظهار می‌کنند که سرخوشی دویدن یک احساس شکست‌ناپذیر و عملکرد عالی است که می‌تواند از محیط اطراف به‌دست آید. محرک‌های محیطی به‌طور مثبت و منفی روی هرکسی تأثیر خواهد داشت. غواصان به راحتی در آب گرم شنا می‌کنند. به نظر می‌رسد آب گرم احساس خوشایندی را در آنان ایجاد می‌کند، در حالی‌که به سختی در آب سرد شنا می‌کنند؛ به نظر می‌رسد در آب سرد با هراس، ترس، اضطراب و دلتنگی مواجه می‌شوند.
این احساسات می‌تواند هم‌چنین با دویدن در ارتباط باشد وقتی که فرد هنگام دویدن در یک روز آفتابی زیبا در محلی که منظره آن دونده را خوشایند می‌کند، خوشی را تجربه کند یا حتی احساس مستی را، برعکس آن هم هنگامی است که در یک روز سرد بارانی، در امتداد تاریکی با منظره‌ای نامشخص بدود. زمانی که دونده قادر به درک منظره اطراف خود شده و با آن عجین می‌شود، سرعت دویدن افزایش می‌یابد.
دونده‌ای به نام جمی هارلی نوشته: ”من احساس عجیبی دارم و هیچ تمایلی نیز به پنهام کردن آن ندارم. من به اطرافم نگاه می‌کنم و می‌توانم در طبیعت اطراف خود نفس بکشم. درختان، خاک، پرندگان، مخلوقات، خورشید، زمین و باد“. با نگاهی به حالت‌های متفاوت سرخوشی دویدن متوجه می‌شویم که محیط اطراف نقش مهمی را ایفا می‌کند در حالی‌که احساسات متفاوت زیادی به‌طور فرضی به این سرخوشی ارتباط داده می‌شود، هنوز مباحثه زیادی وجود دارد که آیا محیط چنین تأثیری دارد یا نه؟ متخصصین به جنبه‌های پزشکی سرخوشی دویدن اشاره داشته‌اند که چنین نشان می‌دهد که فشار دویدن قطعاً تغییری در حالت فیزیکی انسان به وجود می‌آورد. که این عملکرد اندروفین است که تا حد امکان، از فشار بدن می‌کاهد. بعد از توجه به جنبه‌های زیستی سرخوشی دویدن، به محرک‌های محیطی که بالاترین احساس خوشایندی را به همراه داشته، اشاره کردیم.
این احساس ممکن است درست زمانی باشد که شما دقیقاً در نقطه‌ای تحت شرایط مطلوبی باشید که باعث می‌شود شخص بخواهد بیشتر بدود. با وجود این، هنوز احتمال دارد که چنین چیزی به‌عنوان سرخوشی دویدن وجود نداشته باشد.
این سئوال در مورد این‌که آیا سرخوشی دویدن وجود دارد یا نه، اساساً به علت این‌که تعریف معینی از سرخوشی دویدن وجود ندارد، مطرح می‌شود. بسیاری از مردم هرگز چنین چیزی را تجربه نکرده‌اند و می‌گویند هرگز احساس ”سرخوشی“ نداشته‌اند با وجود این نمی‌دانند بقیه چه احساسی دارند. بعضی از افراد ”سرخوشی“ حاصل از دویدن را با نشئگی حاصل از مصرف مواد مخدر مقایسه می‌کنند. ولی این سئوال باید مطرح شود که احساس نشئگی حاصل از مواد مخدر شبیه چیست؟ از لحاظ آماری نسبت افرادی که از طریق مصرف مواد مخدر به سرخوشی دست می‌یابند به تعداد افرادی که ۲۰ یا ۳۰ مایل (میانگینی که فرد به سرخوشی دست می‌یابد) می‌دوند، بیشتر است.
دانستن این‌که احساس سرخوشی چگونه است می‌تواند برای هر فردی متفاوت باشد. درست مانند احساس درد که از شخصی به شخص دیگر می‌تواند فرق داشته باشد. احساس درد ممکن است تحت عنوان غیر فیزیکی مانند اضطراب بدتر شود، بعضی از دردها هیچ علت غیرفیزیکی ندارند. این مطلب می‌تواند در مورد سرخوشی حاصل از دویدن صدق کند.
از نقطه‌نظر روان‌شناسی، بعضی از محققان خاطرنشان کردند که عاملی که باعث می‌شود ورزشکاران و تمرین‌کنندگان احساس خوبی داشته باشند مواد شیمیائی مغز نیستند، بلکه یک حس فزاینده اعتماد به نفس و تصویر واضح از خود شخص می‌باشد.
بعضی از مردم گزارش کرده‌اند که با فعالیت فیزیکی، آنها قوی‌تر، لاغرتر، استوارتر و مسلط‌تر می‌شوند. برعکس تصور فردی از فعالیت فیزیکی می‌تواند به تغییرات چشم‌گیری در عادات تمرینی افراد منجر شود.
محققان دیگر بیان می‌کنند که تمرین به افراد، احساس خوبی می‌دهد زیرا آن به‌عنوان یک سرگرمی برای افراد می‌باشد؛ یا آنها را از فشار و شلوغی زندگی روزمره دور می‌کند. مطالعاتی از قبیل آن‌چه که در بالا ذکر شد مسلماً به این موضوع اشاره دارد که عوامل روان‌شناختی بالاخره یک منشاء احساسات خوشایندی است که مردم در طول و بعد از تمرین تجربه می‌کنند. با وجود این به‌نظر می‌رسد که آنها قادر به رد احتمال دخالت عوامل دیگر باشند.
براساس اظهارات افراد و تجربیات شخصی خودم، می‌خواهم بگویم که سرخوشی دویدن به‌عنوان یک تجربه منحصر به فرد وجود دارد. مطمئناً تعریف واضحی برای آن وجود ندارد ولی همانند بسیاری از پدیده‌های طبیعی این دنیا هرگاه شما آن را احساس کنید، درک خواهید کرد.
به‌نظر من ترکیب عوامل متعددی باعث ایجاد سرخوشی دویدن می‌شود. این تعجب‌آور نیست، چون که نه فقط همه فعالیت‌های ورزشی نیاز به درگیری فیزیکی، ذهنی و احساسی دارند بلکه خود احساس بشری، روان‌شناختی و فیزیولوژیکی است. مطالعات علل سرخوشی تمرین می‌تواند به ما کمک کند تا ارتباط پیچیده میان عوامل مختلف را درک کنم.

مارینا دانغیان

منبع : مجله دانش ورزش