سرمایه هایی که هدر می دهیم!

حتماً شما هم مثل من یكی از علاقه مندان شاهنامه حكیم بزرگ طوس، حضرت فردوسی هستید. حتی اگر هم ابیات زیادی را از شاهنامه نخوانده باشید یا زیاد آن را ورق نزده باشید، مطمئناً داستانهای مهم شاهنامه مثل رستم و سهراب، رستم و اسفندیار و... را شنیده اید.
همیشه یكی از آرزوهایم این بود كه یك روز بتوانم روایت تصویری زیبایی از داستانهای جاودانه شاهنامه را ببینم. فیلم، سریال تلویزیونی یا حتی انیمیشنی كه بتواند به درستی چهره قهرمانان شاهنامه و زندگیهای پرفراز و نشیب آنان را به تصویر بكشد.
این انتظار طولانی، متأسفانه با پخش سریال تلویزیونی «چهل سرباز» از شبكه دوم سیما از طرفی سركوب و از طرفی طولانی تر شد! سریالی كه بعد از سالهای سال عطش مردم ایران، ساخته شد، اما هرگز شایسته ارزشهای متن و منبع اصلی خود یعنی شاهنامه نیست.
در اینجا قصد پرداختن به این سریال و نقد كردن آن را ندارم؛ زیرا دوستانم قبلاً این كار را انجام داده اند. می خواهم به بهانه ساخته شدن این سریال، یكی دو نكته به زعم خودم مهم را مطرح نمایم كه فكر می كنم باید كسانی كه برای ساخت چنین كارهایی سرمایه مردم را هزینه می كنند، پیش از من و بیش از من به آن فكر می كردند.
دوستان عزیز! سوزاندن بعضی از فرصتها و اتلاف بعضی سرمایه ها بهایی به مراتب بیشتر از آن دارد كه برای تجربه اندوزی می پردازیم. آیا این درست است كه با دیدن سریالی مثل «چهل سرباز»، منتقدین، اهل فرهنگ و حتی مسؤولان رده بالاتر سیما و از همه مهمتر مردم به این نتیجه برسند كه ای كاش یك كار بزرگ و تاریخی مثل ماجراهای شاهنامه را با دستپخت كشوری دیگر، اما قوی تر و زیباتر و جذاب تر از آنچه در كشور خودمان ساخته شده می دیدند؟!
كاری كه در مورد زندگی بعضی از بزرگان، مثل خیام و بعضی روایتهای منحصر به فرد تاریخی مثل «شیرین و فرهاد» از سوی كشورهای همسایه ما انجام شده و به مراتب بهتر از «چهل سرباز» از آب درآمده؛ درحالی كه رستم و دیگر قهرمانان شاهنامه، مال ما هستند، هویت ما هستند، فرهنگ ما هستند و طبیعتاً ما باید بیشتر از هر كسی در دنیا، نسبت به آنها حساسیت داشته و در تلاش برای معرفی آنها و در واقع، معرفی خودمان توسط آنها باشیم.
ساختن كارهای ضعیف در چنین مواردی نه تنها به نوبه خود اتلاف سرمایه های ملی است، بلكه حداقل تا چند سال، فرصت ساخته شدن كاری قویتر، ماندگارتر و تأثیرگذارتر توسط دیگران را هم می گیرد و آنهایی هم كه باید این كار را انجام دهند و می توانند، از انجام آن صرف نظر می كنند و یا كسی حاضر نمی شود در این زمینه سرمایه گذاری كند.
مثلاًَ اگر كسانی مثل داوود میرباقری یا حسن فتحی قصد ساخت ماجراهای شاهنامه را داشته باشند، چند سال دیگر باید بگذرد كه صدا و سیما حاضر باشد در این زمینه سرمایه گذاری كند؟ این همان فرصتی است كه «چهل سرباز» سوزانده است.
ممكن است سازندگان این مجموعه تلویزیونی بگویند با سرمایه ای كه در اختیار ما گذاشتند بهتر از این نمی شد كار كرد و شما چگونه توقع جلوه های ویژه هالیوودی را از ما دارید؟ جواب، خیلی ساده است. دوستان عزیز! وقتی سرمایه كافی را در اختیار ندارید، لطفاً «عرض خود نبرید و زحمت ما ندارید!»
چرا همان میزان سرمایه موجود را هم ضایع می كنید و راهی را كه دیگران بهتر از شما می توانند بروند تا مدتها مسدود می كنید؟! واقعاً چنین كاری درست است؟
سؤال دیگر كه البته مسؤولان صدا و سیما باید پاسخ آن را بدهند این است كه آیا اگرهالیوودی ها یا امثال آنها «شاهنامه» داشتند، همین جور برایش خرج می كردند؟ همین قدر به آن بها می دادند و تا همین اندازه دوستش می داشتند؟!
همه ما و احتمالاً دوستان، «تروا» را دیده ایم. «اسكندر» را، «گلادیاتور» را، «سقوط امپراتوری روم» را، «بن هور» را، «باراباس» را و... .
به جرأت می توان گفت كه اكثر این قهرمانان باید جلوی قهرمانان شاهنامه ما لنگ پهن كنند و اكثر متنهای تاریخی آنها به لحاظ جذابیتهای داستانی و قابلیتهای دراماتیك، زیر سایه شاهنامه قرار می گیرند. پس چطور می شود كه آنها چنان می سازند و ما چنین؟!
به نظر من وقتی ما امكانات فنی و سرمایه لازم را برای ساختن داستان «رستم و اسفندیار» نداریم، بهتر است یا آن را نسازیم و ضایعش نكنیم و یا حداقل بیاییم و از قالبهایی مثل انیمیشن كه در این موارد انعطاف بیشتری دارند، استفاده كنیم. یك انیمیشن خوب را هم بچه ها می بینند و لذت می برند و هم بزرگترها. اما یك سریال ضعیف مثل «چهل سرباز» را نه كوچكترها می بینند و نه بزرگترها می پسندند. سریالی كه باید یك پروداكشن بزرگ باشد، ولی متأسفانه جلوه های ویژه اش باعث خنده سرد مخاطبان می شود.

سید مصطفی حسینی راد

منبع : روزنامه قدس