مراسم پرخوانی ، استان گلستان

تركمن‌ها قبل از پذیرش دین اسلام به خاطر شرایط سرزمینشان كه آسمان و نور آن باشكوهتر از هر سرزمین دیگر به چشم می‌آید، به «تانگری» یعنی روح آسمان اعتقاد داشتند. تانگری قدرتی نامرئی و مافوق همه چیز و همه كس بود كه در فرهنگ‌های امروزی ترك‌زبانان مترادف با خداوند متعال معنی شده است. «سمن» رهبر روحانی آنان و «سامانیسم» آیین آن‌ها بود. طبق آیین سامانی، دنیا از طبقه‌‌های متعددی كه بر روی هم قرار دارند تشكیل شده است و انسان برای رسیدن به این مرتبه «سمن» بوده است. سمن‌ها با برگزاری آیین مخصوصی بر بالای بلندی‌‌ها، انسان را در جهت رسیدن به مقصود یاری می‌كردند كه بعد از پذیرفتن اسلام توسط تركمن‌ها، این مراسم رنگ اسلامی به خود گرفت و تحت عنوان آیین ذكر یا «پرخوانی» به صورت‌های گوناگون زنده نگه داشته شد كه امروزه به اشتباه مراسم پرخوانی «رقص خنجر» نامیده می‌شود. پرخوانی یكی از آیین‌ها و سنت‌های بسیار قدیمی مردم تركمن است كه تا چند دهه پیش برگزار می‌شد. اما امروزه این سنت تنها ظاهری نمایشی دارد و به صورتی ناقص اجرا می‌شود. پرخوانی حاوی جنبه‌های ویژه‌ای از «روان‌درمانی» است و ریشه در «سامانیسم» دارد. در این آیین نوازنده دو تار یكی از افراد اصلی گروه پرخوانی است كه رهبری مراسم را در دست دارد.
پرخوانی بر بالای بلندی‌ها می‌رود و انجام رقص‌های ویژه و خواندن وردها و ذكرها با روح نیاكان خویش تماس می‌گیرد و از آن‌ها استمداد می‌طلبد تا در شفای خسته‌دلان و بیماران روحی، سمن را یاری دهد. مراسم پرخوانی، معمولاً در یكی از روزهای خوش یمن، بویژه شب‌های جمعه برگزار می‌شد. پس از نماز مغرب، یاران پرخوان بیمار را یاهو یاهوگویان در حالی كه كتفش را بسته‌اند به اتاق مخصوص می‌برند و در كنار اجاقی پر از آتش می‌نشانند. گردانندگان آیین، یك قبضه شمشیر برنده و یك عدد كف‌گیر آخته را كه از ابزارهای اصلی پرخوانی است از قبل در آتش می‌‌‌گذارند. به تدریج یاران پرخوان و هم‌آوازان حاضر در جلسه، بیمار، پرخوان و نوازنده دو تار را در حلقه‌‌یی محاصره می‌كنند به صورتی ك راه فرار وجود نداشته باشد. با اشاره پرخوان، نوازنده دو تار آرام آرام به نواختن آغاز می‌كند.
پرخوان به تدریج به وجد می‌‌آید و با خواندن شعرهایی از عارفان و صوفیان تركستان چون «صوفی‌اللّه»، «مشرب» و ... شروع به چرخیدن به دور بیمار می‌كند. مجلس به تدریج اوج می‌گیرد. یاران پرخوان در مجلس و زنان آبادی، بیرون از مجلس به هم‌آوایی با پرخوان می‌پردازند و از روح‌های بدنهادی كه روح و جسم بیمار را آزرده كرده‌اند، می‌خواهند كه كالبد بیمار و قبیله‌شان را ترك كند. این مراسم در حال حاضر تقریباً منسوخ شده و به ندرت اجرا می‌شود.