لوازم یدکی برای چشمان شما

‌حتما در دور و اطرافیان خود افراد سالخورده زیادی را دیده‌اید كه به تدریج بینایی آنها كم می‌شود و حتی گاهی این افت بینایی گاهی به قدری شدید می‌شود كه از انجام كارهای عادی روزانه خود هم باز می‌مانند. در بسیاری از موارد علت زمینه‌ساز این مشكلات بینایی، نوعی بیماری تحت عنوان <آب‌مروارید> است.
در این بیماری بخشی از چشم كه عدسی نام دارد از حالت شفاف خود خارج می‌شود و به یك تكه بافت ضخیم و كدر تبدیل می‌شود. این عدسی در حالت عادی وظیفه دارد كه پرتوهای نور را جمع‌آوری كند و به طور مناسب روی بخش‌ حسی چشم (یعنی شبكیه) متمركز و پخش كند اما زمانی كه شفافیت خود را از دست می‌دهد دیگر نورها را از خود عبور نمی‌دهد و بنابراین نوری به بخش‌های حسی چشم نمی‌رسد كه فرد از طریق آن بتواند ببیند. به این بیماری كاتاراكت یا همان آب‌مروارید می‌گویند كه باعث می‌شود دید چشم‌ها بسیار ضعیف شود و یا حتی در موارد پیشرفته بیمار تقریبا نابینا شود.
● تعویض قطعه
در این موارد كاری كه پزشكان می‌كنند تقریبا شبیه همان كاری است كه مكانیك‌ها انجام می‌دهند با این تفاوت كه ظرافت و دقت عملكرد آنها به مراتب بیشتر است. معمولا زمانی كه شدت افت عملكرد بینایی بسیار زیاد شد پزشكان عدسی كدر شده چشمان بیمار را خارج می‌كنند و به جای آن یك عدسی شیشه‌ای یا پلاستیكی انعطاف‌پذیر و شفاف می‌گذارند.
این قطعات یدكی در اصطلاح پزشكی لنزهای داخل چشمی یا )Intraocular Lens( IOL‌ نام دارند. یعنی برعكس لنزهای طبی معمولی كه مردم روی چشم خود قرار می‌دهند، این لنزها طی یك عمل جراحی ظریف در داخل چشم كار گذاشته می‌شوند.
لنزهای داخل چشمی شاید یكی از مهمترین پیشرفت‌هایی باشند كه طی ۳۰ سال گذشته در عرصه چشم پزشكی رخ داده‌اند. پیش از ابداع این لنزها، بیماران مجبور بودند پس از انجام جراحی و خارج سازی عدسی كدر شده طبیعی چشم، از عینك‌های سنگین و بسیار ضخیمی استفاده كنند كه مسلما برای آنها بسیار نامطلوب بود اما طی سال‌های اخیر با به روی كار آمدن این لنزها، دیگر پس از انجام جراحی بیماران نیازی به استفاده از عینك یا لنز طبی ندارند و دیدی نسبتا در حد طبیعی به دست می‌آورند.
● نرم یا سخت
همانند لنزهای تماسی كه در حال حاضر استفاده از آنها به ویژه در بین جوانان برای تصحیح اختلالات انكساری چشم‌ها ( نظیر دوربینی، نزدیك بینی و آستیگماتیسم) بسیار شایع شده است، لنزهای داخل چشمی هم به دو گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند:
لنزهای داخل چشمی انعطاف‌پذیر یا تاشو (foldable) و لنزهای داخل چشمی سخت (hard)‌. لنزهای تاشو از سیلیكون یا آكریلیك ساخته می‌شوند و حتی می‌توان آنها را به راحتی تا یا لوله كرد. سپس این لوله از طریق یك برش كوچك (كمتر از ۲/۵ میلی‌متر) به درون چشم فرستاده می‌شود تا در فضای طبیعی عدسی چشم قرار گیرد. پس از رسیدن به محل اصلی، لنز از حالت لوله شده باز می‌شود و شكل عدسی معمولی چشم را به خود می‌گیرد. برعكس، لنزهای سخت قابلیت تا شدن ندارند. پس برای فرو كردن آنها به داخل چشم نیاز به برش‌های بزرگ‌تری است. به همین دلیل معمولا جراح‌ها تمایل ندارند كه از این لنزها استفاده كنند با این حال گاهی به علت شرایط خاص جراحی مجبورمی‌شود كه این لنزها را استفاده كند.
● پیشرفت‌های جدید
در عرصه لنزهای داخل چشمی هم مثل دیگر شاخه‌های پزشكی پیشرفت‌های جالب و قابل توجهی صورت گرفته است. به طور مثال در حال حاضر از لنزهای خاصی تحت عنوان لنزهای فاكیك (phakic) هم گاهی استفاده می‌شود. این لنزها بیشتر برای افراد جوان مورد استفاده قرار می‌گیرند و مزیت آنها در این است كه برای كار گذاشتن آنها در داخل چشم نیازی به خارج كردن عدسی طبیعی چشم نیست.
علاوه بر این در حال حاضر انواع پیشرفته‌ای از IOL ها به بازار آمده‌اند كه قادرند جلوی اشعه‌های مضری مثل ماوراء‌بنفش به داخل چشم را بگیرند. به این لنزهای داخل چشمی معمولا IOL های فیلتر كننده نور آبی filtering IoL(ً)Slue light‌ می‌گویند.
یكی دیگر از مهم‌ترین پیشرفت‌ها تولید انواع از لنزهای داخل چشمی با نام لنزهای توریك(Toric IOL) است كه قادرند ضمن تصحیح كاتاراكت، آستیگماتیسم بیمار را نیز در عین حال درمان كنند. در ضمن طی یكی دو سال اخیر لنزهای جدیدی به بازار آمده‌اند كه برخلاف لنزهای قدیمی دیگر حالت كروی ندارند و به اصطلاح علمی Aspheric هستند.
● معیار انتخاب: قیمت؟
معمولا بهتر است انتخاب نوع لنز را به پزشك خود واگذار كنید اما به طور معمول پزشك شما در مورد برخی مسائل با شما مشورت می‌كند. همان‌طور كه پیش از این گفته شد، در حال حاضر انواع مختلفی از لنزهای داخل چشمی وجود دارد كه هر كدام از آنها قابلیت‌های خاص دارند. مسلما برحسب نوع لنز قیمت آن نیز متفاوت است .
در اكثر موارد این پزشك شماست كه تصمیم می‌گیرد شما از چه نوع لنز داخل چشمی استفاده كنید. در این موارد سعی نكنید كه تنها به علت جوانب اقتصادی او را مجبور به استفاده از لنز ارزان‌تری بكنید اما گاهی پزشك اجازه انتخاب نوع لنز را به شما می‌دهد. در این موارد سعی كنید در مورد ویژگی‌ها و مزایای لنزهای داخل چشمی مختلف اطلاعات كافی از پزشك خود بگیرید و سپس اقدام به انتخاب كنید. قیمت تنها معیار انتخاب نیست و شاید كم‌اهمیت‌ترین معیار انتخاب باشد. در نظر داشته باشید كه این لنزها مثل لنزهای معمولی قابل تعویض نیستند و احتمالا برای مدت‌های طولانی در چشم شما باقی خواهند ماند. پس در انتخاب دقت كنید.

دكتر غلامرضا نژاد

منبع : روزنامه سلامت