بیماری هوچکین

- بیماری هوچکین چیست؟
هوچکین یک نوع خاص از لنفوم با رشد غیرطبیعی سلول‌ها در دستگاه لنفاوی است. پیشرفت‌های جدید در زمینه تشخیص و درمان این بیماری شده است که تعداد زیادی از بیماران بهبود یابند. در این بیماران با تشخیص زودرس و درمان مناسب میزان بهبود افزایش خواهد یافت. گرچه بیماری هوچکین ممکن است در تمامی سنین دیده شود، شایع‌ترین سن شیوع آن بین ۲۰ تا ۵۰ سالگی است.
بیماری هوچکین چیست؟ چگونه این بیماری کشف و درمان می‌شود؟ چگونه می‌توان زودتر به تشخیص این بیماری رسید؟
در سال ۱۸۳۲ میلادی آقای توماس هوچکین برای اولین بار یک نوع بیماری را شرح داد که به بیماری هوچکین معروف شد. این بماری در دسته لنفوم‌ها که سرطان دستگاه لنفاوی هستند، تقسیم‌بندی می‌شود.
بیماری هوچکین در یک منطقهٔ دستگاه لنفاوی و معمولاً در گره لنفی ایجاد می‌شود. اگر این بیماری به‌موقع کشف و درمان نشود، ممکن است در تمام دستگاه لنفاوی پخش گردد. هوچکین می‌تواند باعث درگیری ریه، اعضاء داخل شکم و استخوان‌ها شود. با گسترش بیماری، گویچه‌های سفید طبیعی کاهش یافته، در مقابله با عفونت‌ها اختلال ایجاد می‌شود. بنابراین بیماران مبتلا به هوچکین ممکن است مستعد ابتلا به عفونت‌های گوناگون گردند.

- دستگاه لنفاوی در کجا یافت می‌شود؟
بیماری هوچکین در دستگاه لنفاوی ایجاد می‌شود. دستگاه لنفاوی از شبکه عروقی کوچکی که به آنها عروق لنفاتیک می‌گویند، به‌همراه بافت‌های لنفاوی که محل تجمع لنفوسیت‌ها بوده و شامل گره‌های لنفاوی و بافت‌های دیگر می‌باشند، تشکیل شده است. عروق لنفاتیک مسئول بازگرداندن مایعات میان بافتی به گردش خون سیستمیک هستند. دستگاه لنفاوی جزئی از سیستم دفاعی بدن در مقابل عفونت‌ها است. بافت‌های لنفاوی در بیشتر بافت‌های بدن به‌ویژه طحال، کبد، مغز استخوان و روده یافت می‌شوند.
در طی مسیر عروق لنفاوی، تجمع‌های دانه‌ای شکل کوچک از لنفوسیت‌ها یافت می‌شود که به آنها غدد لنفاوی می‌گویند. عمل این غدد، حذف ناخالصی‌ها و باکتری‌های موجود در لنف است. گره‌های لنفاوی در همه نقاط بدن پراکنده‌اند. در گردن، زیر بغل و کشاله ران به‌راحتی یافت و لمس می‌‌شوند. این غدد معمولاً از دانه تسبیح بزرگتر نیستند ولی در صورت ایجاد عفونت یا بیماری‌های دیگر بزرگ می‌شوند. با مشاهده یک گره لنفاوی بدون درد بزرگ شده که بیشتر از یک ماه باقی بماند باید به پزشک مراجعه کرد.

- علل بیماری هوچکین
برخی از محققان عقیده دارند که بیماری هوچکین در اثر مقابله دستگاه دفاعی بدن در برابر یک تحریک خارجی مثل یک ویروس ایجاد می‌شود. این بیماری در کشورهای در حال توسعه که در آنها افراد جامعه تا زمان بلوغ تماس فراوانی با عوامل عفونت‌زا داشته‌اند، کمتر دیده می‌شود. این بیماری در کشورهای توسعه یافته صنعتی که در آنها کودکان تا سن ۱۰ سالگی با بیماری‌های شایع اطفال تماس نداشته‌‌اند، بیشتر دیده می‌شود. با این حال دانش ما راجع‌به علت بیماری هنوز ناکافی است.

- تسخیص
چون علت بیماری هوچکین نامعلوم است، در حال حاضر پیشگیری از آن امکان‌پذیر نیست ولی تشخیص زود هنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به‌همراه دارد.
معمولاً اولین علامت، پیدا شدن یک غده لنفاوی بزرگ و بدون درد است که معمولاً در گردن و گاه در زیر بغل یا کشاله ران دیده می‌شود. این غدد لنفاوی گاه در هنگام استحمام یا اصلاح کردن موهای بدن کشف می‌شوند. غدد لنفاوی که بیش از یک ماه بزرگ بماند چه دردناک باشد چه نباشد باید توسط پزشک معاینه گردد. غده لنفاوی عفونی معمولاً دردناک است.
گاه علائم دیگری نیز در بیمار مبتلا به هوچکین دیده می‌شود که عبارتند از:
- تب طول کشیده‌ای که علت آن مشخص نیست.
- عرق شبانه توجیه‌ناپذیر. گاه این تعریق آن‌قدر زیاد است که بیمار مجبور به تعویض ملحفه می‌گردد.
- خارش
- دردهای غیرطبیعی پشت یا شکم
- کاهش وزن غیرطبیعی
- تنگی نفس
این علائم در بیماری‌های دیگری غیر از هوچکین نیز شایع است ولی در صورت بروز این علائم برای از دست ندادن شانس تشخیص زود هنگام این بیماری، باید به پزشک مراجعه کرد.
پس از مراجعه به پزشک، وی تاریخچه کاملی از وضعیت پزشکی فرد تهیه می‌کند. آن‌گاه معاینه پزشکی به‌عمل خواهد آمد. اگر حالت غیرطبیعی در گره لنفاوی مشاهده نماید، آن گره لنفاوی برداشته می‌شود و در زیر میکروسکوپ مطالعه می‌گردد. این آزمایش مشخص خواهد کرد که ضایعه خوش‌خیم یا بدخیم است.
اگر نتیجه نمونه‌برداری مشخص کند بیماری هوچکین است، آزمایش‌های تکمیلی زیر انجام می‌شود:
- پرتونگاری قفسه سینه
- آزمایش خون
- لنفانژیوگرافی: به‌معنی تزریق ماده حاجب به داخل سیستم لنفاوی و سپس تهیه رادیو‌گرافی از آن که نشان‌دهنده وضعیت سیستم لنفاوی و میزان گسترش بیماری در آن است.
- سی‌تی‌اسکن شکم
- آزمایش مغز استخوان
- نمونه‌برداری از اعضاء داخل شکم برای نشان دادن گسترش بیماری به این اعضاء
ممکن است انجام تمام این بررسی‌ها در یک فرد لازم نباشد. تصمیم‌گیری دربارهٔ بررسی‌های لازم توسط پزشک معالج خواهد پذیرفت.

- درمان
بیماری هوچکین به‌خوبی به درمان پاسخ می‌‌دهد. در بیشتر موارد بیماران به‌طور سرپائی درمان می‌شون. درمان بیمار می‌تواند با پرتو درمانی یا شیمی درمانی یا ترکیبی از هر دو صورت پذیرد.
در پرتو درمانی سعی می‌شود با استفاده از پرتوهای پرانرژی X یا اشعه‌های ناشی از کبالت در منطقه درگیر شده توسط بیماری، سلول‌های سرطانی با حفظ بافت‌های سالم از بین برده شوند. خوشبختانه در مراحل اولیه، بیماری به دستگاه لنفاوی محدود می‌باشد و از این رو درمان مناسب با پرتودهی به قسمتی یا تماما دستگاه لنفاوی باعث بهبود بیماران خواهد شد.
شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در تمام بدن استفاده می‌شود. پزشکان مقادیری از داروهای شیمی درمانی را استفاده می‌کنند که با حداقل صدمه به بافت‌های سالم بدن بتوان سلول‌های سرطانی را از بین برد. داروهای شیمی درمانی در تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی اثر گذاشته و باعث تأخیر رشد و یا ریشه‌کن شدن بیماری می‌شوند. گاه بیماران ترکیبی از شیمی درمان و پرتو درمانی را دریافت می‌کنند.
هر دو روش درمانی ذکر شده می‌تواند عوارض نامطلوبی را ایجاد نماید. پرتو درمانی ممکن است باعث واکنش پوستی، تهوع، استفراع و احساس خستگی شود. تمامی این عوارض را با استراحت مناسب و تغذیه خوب می‌توان تخفیف داد. بعد از قطع پرتو درمانی، این عوارض از بین خواهد رفت.
شیمی درمانی ممکن است باعث تهوع، استفراع، اسهال، ریزش مو، کم‌خونی، خونریزی خودبه‌خود، افزایش بروز عفونت و همچنین زخم‌های دهانی شود. این عوارض در تمام بیماران دیده نمی‌شود؛ در تمام آنها نیز به یک شدت ظاهر نمی‌گردد و بعد از درمان از بین خواهد رفت.
بیشتر موارد هوچکین به‌ویژه اگر در مراحل اولیه شناسائی گردد، قابل درمان است. بنابراین کشف احتمالی غدد لنفاوی بزرگ شده، گردن، زیر بغل و کشاله ران خود را به‌طور منظم معاینه کنید.