اندیشیدن ذیل سرمشق اقتصاد رقابتی

۱) ارزش افزوده صادرات نفت خام ایران چه میزان است؟
۲) سازمان جهانی تجارت، ارزش افزوده صادرات دنیا (به استثنای مواد خام) در سال ۲۰۰۷ را ۵‌درصد اعلام کرده است.
وزیر نفت ارزش صادرات نفت خام ایران در سال ۱۳۸۶ را ۷۰‌میلیارد دلار اعلام کرد. دبیرخانه اوپک هزینه استخراج یک بشکه نفت ایران را در سال ۱۳۸۶حدود ۶‌درصد قیمت روز نفت اعلام کرد. بر این اساس سود خالص صادرات نفت ایران ۸/۶۵‌میلیارد دلار بوده است.
۳) صادرات دنیا در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۲هزارمیلیارد دلار بوده است. ارزش افزوده این صادرات با ملاک ۵‌درصد، ۶۰۰‌میلیارد دلار است.
۴) آشکارا سود خالص صادرات نفت ایران معادل ۹/۱۰‌درصد سود خالص صادرات دنیا است. سود خالص صادرات ایران مساوی با سود خالص ۱۳۱۶‌میلیارد دلار صادرات کالا است.
۵) صادرات آمریکا در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۶۰۰‌میلیارد دلار بوده است (اعم از کالا و خدمات). سود خالص صادرات آمریکا با ملاک سازمان جهانی تجارت ۸۰‌میلیارد دلار است. سود خالص صادرات نفت ایران از سود خالص صادرات آمریکا فقط ۱۵‌میلیارد دلار کمتر است.
۶) ترکیه ماهانه ۹‌میلیارد دلار صادرات دارد که از آن به یک معجزه اقتصادی یاد می‌کنند؛ اما سود خالص صادرات ۱۰۸‌میلیارد دلاری ترکیه در سال تنها ۴/۵‌میلیارد دلار است. جمعیت ایران و ترکیه تقریبا مساوی است، اما سود خالص صادرات ایران ۱۲ برابر ترکیه است.
۷) ماحصل کلام یک جمله است؛ ۸/۶۵‌میلیارد دلار سود خالص در سال یک عدد نجومی است که به اقتصاد ایران قدرت خرید عجیبی می‌بخشد.
● ۷۰‌میلیارد دلار صادرات نفت ایران معادل
۷۰‌میلیارد دلار صادرات کشورهای دیگر نیست. ۷۰‌میلیارد دلار صادرات نفت خام ایران از صادرات ۹۴۶‌میلیارد دلاری چین در سال ۲۰۰۶، ۳۷۰ میلیارد دلار بیشتر است. از چین به عنوان یک غول اقتصادی یاد می‌شود. این غول در مقایسه با توان صادراتی ایران نحیف می‌نماید.
● ذخایر ارزی
۱) در پایان دی ماه۱۳۸۶، ذخایر ارزی ایران ۷۸‌میلیارد دلار ایران اعلام شد و تنها در دی‌ماه ذخایر ارزی ایران ۲‌میلیارد دلار افزایش یافت، اقتدار ایران در ۳ سال آینده چشم‌انداز ویژه‌ای خواهد یافت.
۲) در وضع موجود ذخایر ارزی ایران در رتبه سیزدهم سیاره زمین قرار دارد؛ ایران پس از چین، ژاپن، روسیه، تایوان، کره، هند، سنگاپور، هنگ‌کنگ، فرانسه، برزیل، مکزیک و مالزی در رتبه بعدی قرار دارد.
۳) توجه داشته باشیم که روسیه سومین کشور دنیا از نظر ذخایر ارزی با ۳۱۴‌میلیارد دلار است. اگر ذخایر ارزی ایران ماهانه مثل دی ماه ۲‌میلیارد دلار افزایش یابد، در چشم‌انداز ۳ ساله و در صورتی که مولفه‌های دیگر ثابت باشد، ایران به هفتمین کشور دارای بالاترین ذخایر ارزی تبدیل می‌‌شود.
۴) اگر هر خانواده ایرانی ۲۰۰ گرم طلا داشته باشد ذخایر طلای خانواده‌های ایرانی ۳۵۰۰ تن خواهد بود که ارزش روز آن ۸۵‌میلیارد دلار خواهد بود؛ در صورت صحت این گزاره، ارزش طلا و ارز کشور ۱۶۳‌میلیارد دلار خواهد بود و در این صورت ایران از نظر ذخایر ارز و طلا ششمین کشور دنیا است.
۵) ذخایر طلای صندوق بین‌المللی پول ۳۵۲۰ تن است که سومین ذخایر طلای دنیا را دارد. آشکارا ذخایر طلای ایران در صورت صحت این گزاره، فقط۲۰ تن از صندوق بین‌المللی پول کمتر است. حتی اگر ذخایر طلای هر خانواده ۳۰‌درصد کمتر باشد، اعداد نجومی می‌شود.
۶) هجوم این حجم از ثروت به جامعه به عدم تعادل‌های بزرگی منجر شده است؛ قیمت مسکن فقط طی ۳ سال اخیر در ایران۵/۲ برابر شده است. به عبارت دیگر ثروت خانواده‌ها طی ۳ سال ۵/۲ برابر شده است. ۵/۲ برابرشدن ثروت خانواده‌ها از منظر خانواده‌ها پدیده مثبتی است اما از منظر جوانانی که می‌خواهند ازدواج کنند، منفی ارزیابی می‌شود.
▪ راه‌حل
۱) ما نیاز به ارزیابی مجدد امکانات خود داریم؛ در میان خویشتن جست‌وجویی لازم است.
۲) ایران در ارتباط با این حجم از سرمایه ذخایر تجربی‌اندکی دارد. ریزش چنین حجمی از سرمایه در یک کشور موانع، مشکلات و مسائل خاص خود را دارد. باید جامعه را آماده کنار آمدن با تحولات ناشی از ریزش این حجم از سرمایه کرد.
۳) آنچه که مخاطره‌آفرین است، سد کردن راه تحولات است و نه خود تحولات.
۴) موانع راه، جزو راه هستند.
۵) تعداد و حجم مشکلات پیش رو مهم نیست، مهم نحوه برخورد با آن است.
۶) ساخت اجتماعی ایران برای کنار آمدن با چنین حجمی از سرمایه نیاز به تعادل روان شناختی جدیدی دارد و در اقتصاد کلان، مدیریت چنین هجومی از سرمایه جز با حاکم کردن اقتصاد رقابتی به عدم تعادل‌های شدید شبیه وضع مسکن- منجر می‌شود.
۷) اندیشیدن در ذیل سرمشق رقابتی، باید هدف راهبردی اقتصاد کلان باشد؛ اقتصاد باید در درون گفتمان رقابتی تنفس کند.
۸) برای ایجاد فرهنگ رقابتی به آغاز نزدیک‌تریم تا به پایان.
۹) باید به پیام‌هایی حساسیت نشان دهیم که به زبان قیمت نوشته شده باشد.
۱۰) نظام اداری ایران به مرور باید به جای زبان قدرت به زبان قیمت حساسیت نشان دهد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد