گلخانه بسازیم

یک گلخانه، وسیله‌ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان، جهت بهبود شرایط رشد فراهم می‌کند. گلخانه‌ها در چند مورد قابل استفاده هستند. بعضی از گلخانه‌ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی‌که بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصل‌های بهار و پائیز ساخته می‌شوند.
در بعضی از شرایط آب‌وهوائی، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه‌فرنگی) که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می‌باشد.
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به‌صورت یک واحد جداگانه، در تماس با ساختمان‌های موجود و یا به‌صورت بخشی از ساختمان‌های جدید ساخته شود. گلخانه‌های متصل به‌هم معمولاً هزینه‌های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسان‌تری دارند، اما گیاهان نور کمتری دریافت می‌کنند. گلخانه‌های متصل به‌هم باید رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبیت کمتری دارند. خصوصیات ساختمان‌های موجود ممکن است انتخاب محل را برای گلخانه‌های متصل محدود کند.
یک گلخانه مستقل می‌تواند در محلی زودتر از ساختمان‌های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه‌ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می‌کنند. این گلخانه‌ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه‌های فوق‌العاده‌ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه می‌تواند در هر اندازه‌ای ساخته شود، اما کوچکترین گلخانه‌ای که می‌توان در نظر گرفت، چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸/۴ مترمربع). گلخانه‌های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند.
● ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه به‌طور کلی به اندازه و ماده پوشش‌دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه‌ای و قاب فلزی معمولاً بیشترین هزینه را دارد.
پوشش‌های دیگر مانند فایبرگلاس، اکریلیک و پلی‌کربنات دارای هزینه متوسطی می‌باشند. پوشش پلی‌اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه‌ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه‌های خورشیدی نیز امکان‌پذیر است، اما به مهندسی خاصی نیازمند می‌باشد.
اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می‌شود. فضای بین لایه‌های پوشش را می‌توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا کرد. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می‌شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
● گرمایش
محیط گلخانه معمولاً به‌وسیله هوای داغ، آب داغ یا بخار گرم می‌شود. گاهی اوقات گرما به‌صورت تکمیلی توسط گرمکن‌های الکتریکی تأمین می‌شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد.
گرمکن‌های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته، اما معمولاً هزینه عملیاتی بسیار بالائی دارند. گرمایش به‌وسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است؛ اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش به‌وسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به‌عنوان سوخت به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. ذغال‌سنگ و چوب هم‌ می‌تواند به‌عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هرکدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. باید توجه داشت که هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب، که موجب از بین رفتن گیاهان می‌شود، دریچه‌ای به خارج گلخانه داشته باشد.
بهترین گرمایش در حالتی انجام می‌شود که از کف صورت گیرد؛ چرا که به‌طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می‌رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده‌آل می‌باشند.
دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است؛ با این وجود دمای روزانه بالا می‌تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.● دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه‌ای
محصول دمای شبانه (F) دمای روزانه (F)
گوجه فرنگی ۶۶-۶۰-۸۰-۷۰
کاهو ۵۵-۷۸-۷۰
خیار ۶۵-۸۰
فلفل ۶۲-۸۰-۷۰
گل‌ داوودی ۶۳-۶۲-۸۰-۷۵
گل شمعدانی ۶۰-۵۵-۷۵-۷۰
● تهویه و سرمایش
گرمایش گلخانه کار نسبتاً ساده‌ای است اما سرمایش آن بسیار مشکل‌تر می‌باشد. به‌علاوه در گلخانه‌های کوچکتر کار گرمایش و سرمایش دشوارتر است. یک گلخانه برای کاهش حرارت در تابستان و نیز در روزهای زمستانی آفتابی به تهویه توسط هوای تازه نیازمند است. همچنین کار تهویه برای کاهش رطوبت بیش از حد و نیز تأمین دی‌اکسیدکربن از هوای خارج مورد استفاده قرار می‌گیرد.
● کنترل‌ها
اغلب دارندگان گلخانه‌های کوچک می‌دانند که وسایل کنترل اتوماتیک دارای ارزش زیادی هستند. ترموستات‌ها، رطوبت‌سنج‌ها، زمان‌سنج‌ها و یا کنترل‌های کامپیوتری می‌توانند با هم ترکیب شده تا مدیریت دقیقی از دما و رطوبت (حتی هنگامی‌که مالک حضور ندارد) به‌دست دهند. آبیاری و روشنائی را هم می‌توان به‌صورت اتوماتیک کنترل کرد. سیستم‌های کنترل را می‌توان شخصاً سرهم کرد و یا اینکه به‌صورت پکیج خریداری کرد.
● ساخت گلخانه
قبل از آغاز کار ساخت گلخانه یک برنامه‌ریزی دقیق بسیار مهم است. اصولاً ساخت یک گلخانه به هزینه و زمان زیادی نیازمند نمی‌باشد. انتخاب نهائی برای نوع گلخانه به فضای مورد نیاز رشد، معماری مربوطه، محل‌های موجود و هزینه‌های آن وابسته است. همچنین یک گلخانه باید محیط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نماید.
● موقعیت
موقعیت گلخانه باید به‌صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به‌صورت نمای جنوبی با جنوب‌شرقی می‌باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می‌کند. البته نور امیده شده از جانب شرق، به‌هنگام صبح، برای گیاهان کافی می‌باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را دارا است، زیرا که به گیاهان اجازه داده می‌شود که فرآیند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند؛ و این موضوع منجر به حداکثر رشد می‌شود.
بالطبع انتخاب‌های بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می‌باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می‌گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند، مناسب می‌باشد.
درختان برگ‌ریز مانند افرا و بلوط می‌توانند به‌طور مؤثری از نور شدید بعد از ظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می‌دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پائیز برگ‌های خود را از دست می‌دهند.
● انواع گلخانه
یک گلخانه خانگی می‌تواند در تماس با ساختمان موجود و یا به‌صورت یک سازه ساده ساخته شود. محل انتخابی برای گلخانه و سلیقه شخصی می‌تواند در انخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گیرد. البته هر نوع گلخانه‌ای معایب و مزایای مختص به خود را دارد. نمونه‌ای از گلخانه‌های متداول در ادامه آمده است.
مجموعه خوبی از مواد ساختمانی و اسکلت گلخانه‌های تجاری در دسترس می‌باشد. اسکلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم ساخته می‌شود. لوله‌های پلاستیکی به‌عنوان اسکلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپایدار می‌باشند. اسکلت گلخانه را می‌توان با شیشه، فایبرگلاس سخت، پلاستیک دوجداره محکم و یا ورق پلاستیکی پوشانید.
● انواع پیکربندی
انواع پیکربندی اسکلت‌های گلخانه، از ساده گرفته تا پیچیده به ابتکار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پیکربندی متداول آمده است؛
● فونداسیون و کف‌سازی
در یک گلخانه، فونداسیون دائمی برای مواد ورقه‌ای شیشه‌ای، فایبرگلاس و پلاستیک سخت دوجداره باید فراهم شده باشد. سازنده برای ساخت فونداسیون باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد. اغلب گلخانه‌ها به یک فونداسیون بتون‌ریزی شده، همانند ساختمان‌های مسکونی، نیازمند هستند.
کف دائمی برای گلخانه توصیه نمی‌شود زیرا رطوبت را نگه می‌دارد و به واسطه آمیختگی خاک و شاخ و برگ‌ها منجر به لغزندگی می‌شود.
ساخت یک گردشگاه سیمانی، شنی یا سنگی به عرض ۲۴ تا ۳۶ اینچ برای دسترسی آسان به گیاهان توصیه می‌شود. مابقی کف باید توسط چند اینچ شن، جهت زهکشی آب اضافی پوشانیده شود.● گرمایش
گرمایش مورد نیاز یک گلخانه به دمای مطلوب برای رشد گیاهان، موقعیت و ساختمان گلخانه و کل مساحت خراجی در معرض هوای بیرون وابسته است. با اینکه ۲۵% گرمایش مورد نیاز روزانه می‌تواند به‌وسیله تابش خورشید تأمین شود؛ اما یک گلخانه عایق به مقدار زیادی گرمایش در یک شب زمستانی نیازمند می‌باشد. سیستم گرمایشی باید به‌گونه‌ای باشد که دمای مطلوب روزانه و شبانه را تأمین کند.
گلخانه با گرمکن خورشیدی، در طول دوره بحران انرژی مورد پسند عوام قرار گرفته است. البته استفاده از این سیستم معمولاً اقتصادی نمی‌باشد. به‌علاوه مجموعه‌های خورشیدی اختصاصی و سیستم‌های ذخیره گرما به فضای زیادی نیازمند هستند. با این وجود مالکان گلخانه‌ها می‌توانند روش‌های جمع‌آوری گرما را مورد آزمایش قرار دهند. یک روش این است که تانک‌هائی را برای جذب گرما با رنگ سیاه، رنگ کرده و جهت نگهداری حرارت آنها را پر از آب کرد. از آنجا که دمای هوای گلخانه باید در دمای مناسب رشد گیاهان ثابت بماند، گلخانه به خودی خود نمی‌تواند ذخیره‌کننده خوب گرما باشد.
سیستم‌های حرارتی را می‌توان توسط الکتریسیته، گاز طبیعی، نفت و یا چوب به‌کار گرفت. گرما می‌تواند به‌وسیله جریان اجباری هوای داغ، تشعشع، آب‌داغ و یا بخار در محیط گلخانه توزیع گردد. انتخاب سیستم حرارتی و نوع سوخت مصرفی به مواردی از جمله، دسترسی محلی، احتیاجات گرمائی گیاهان، هزینه و سلیقه شخصی وابسته است.
برای تأمین اهداف ایمنی و جلوگیری از تماس گیاهان با گازهای مضر، تمام محصولات احتراق حاصل از سوزاندن گاز، نفت و چوب را باید به خارج گلخانه هدایت نمود، همچنین برای تأمین اکسیژن مورد نیاز مشعل‌ها جهت احتراق کامل، باید از دریچه‌های واصل به هوای تازه استفاده کرد.
کنترل‌های ایمنی مانند: پیلوت‌های اطمینان و شیر قطع جریان گاز، باید به اندازه نیاز مورد استفاده قرار گیرد. چراغ‌های قابل حمل با سوخت نفت سفید که در خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای گرمایش گلخانه پرخطر است؛ زیرا بعضی از گیاهان به گازهای تشکیل‌شده ناشی از احتراق سوخت‌ها بسیار حساس می‌باشند.
● گردش هوا
نصب فن‌های گردش هوا در گلخانه سرمایه‌گذاری خوبی است. در طول زمستان هنگامی‌که گلخانه باید گرم شود، به گردش هوا نیازمند است تا بدان‌وسیله دمای یکنواختی در داخل گلخانه تأمین گردد. بدون فن‌های اختلاط هوا، هوای گرم به بالای گلخانه رفته و هوای سرد در کف گلخانه و در اطراف گیاهان باقی می‌ماند.
برای گلخانه‌های کوچک (کمتر از ۶۰ فوت درازا)، فن‌ها را به‌صورت قطری در گوشه‌های مقابل هم و کمی خارج از گوشه نصب می‌کنند. هدف از این‌کار ایجاد یک الگوی دایره‌ای (بیضی) برای جابه‌جائی هوا می‌باشد. فن‌ها باید به‌طور مداوم در طول زمستان به‌کار گرفته شوند. اما این فن‌ها را در تابستان هنگامی‌که گلخانه به تجدید هوا (تهویه) نیازمند است، باید خاموش کرد.
● تهویه
تجدید هوا، معاوضه هوای داخل با هوای بیرون برای کنترل دما، بیرون بردن رطوبت و غنی‌سازی دی‌اکسیدکربن می‌باشد. چندین سیستم تهویه متفاوت را می‌توان برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد.
تهویه طبیعی هوا با استفاده از دریچه‌های سقفی که بر روی دیواره‌های کناری گلخانه نصب شده‌اند، ورت می‌گیرد. هوای گرم با استفاده از جریان‌های جابه‌جائی بالا رفته و از طریق دریچه‌ها خارج می‌گردد و به این ترتیب موجب دریافت هوای سرد از همه طرف می‌شود.
تهویه مکانیکی هوا با استفاده از فن‌های خروجی که هوا را از یک گوشه گلخانه به خارج می‌رانند در حالی‌که هوای بیرون از گوشه دیگر گلخانه وارد می‌شود، صورت می‌گیرد. اندازه فن‌های خروجی باید به‌نحوی باشد که کل حجم هوای داخل گلخانه را در یک دقیقه تعویض کند.
کل حجم هوا در یک گلخانه متوسط با بزرگ (برچسب فوت مکعب) را می‌توان با حاصلضرب مساحت کف در عدد ۸ (میانگین ارتفاع) محاسبه کرد.
اندازه فن خروجی یک گلخانه کوچک (حچم آن کمتر از ۵۰۰۰ فوت مکعب) از حاصلضرب مساحت کف در عدد ۱۲ به‌دست می‌آید.
احتیاجات تجدید هوا با شرایط آب و هوائی و فصل‌های مختلف متغیر خواهد بود. در تابستان باید، ۱ تا ۵/۱ برابر حجم هوای گلخانه در هر دقیقه تعویض شود. البته گلخانه‌های کوچکتر به مقدار بیشتری تعویض هوا احتیاج دارند. در زمستان، اختلاط ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم هوای داخل با هوای بیرون در هر دقیقه، بدون سرد شدن محیط گیاهان، کافی خواهد بود.
● سرمایش
معمولاً ممکن است گردش هوا به تنهائی توسط تهویه در اواسط تابستان کافی نباشد. در تابستان اغلب لازم است که دمای هوا با استفاده از سرمایش تبخیری کاهش یابد. همچنین ممکن است در طول تابستان شدت تابش خورشید برای گیاهان خیلی زیاد باشد. لذا در طول این دوره ممکن است سرمایش تبخیری، ایجاد سایه با رنگ‌آمیزی ضروری باشد.
سیستم سرمایش تبخیری شامل یک فن و یک اپراتور برای تبخیر آب می‌باشد. بدین‌وسیله هوا خنک‌شده و رطوبت آن افزایش می‌یابد. طی فرآیند سرمایش تبخیری، گرمای هوا برای تغییر حالت آب از مایع به بخار گرفته می‌شود. به این ترتیب هوای خنک و مرطوب به گلخانه وارد می‌شود، در حالی‌‌که هوای گرم داخل از طریق دریچه‌های سقفی و دیگر منافذ به خارج رانده می‌شود.
سیستم سرمایش تبخیری در حالتی‌ که رطوبت هوای خارج پائین باشد، بهتر و مناسب‌تر عمل می‌کند. این سیستم را می‌توان بدون تبخیر آب برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفیت سیستم سرمایش تبخیری باید ۱ تا ۵/۱ برابر حجم گلخانه باشد.● دی‌اکسیدکربن و نور
دی‌اکسیدکربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می‌باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گیاهان تولید انرژی غذائی (فتوسنتز) را آغاز می‌کنند. میزان دی‌اکسیدکربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گیاهان، کاهش می‌یابد.
با تجدید هوا می‌توان میزان دی‌اکسیدکربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که ‌دی‌اکسیدکربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تأمین روشنائی تکمیلی و تزریق دی‌اکسیدکربن می‌توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی‌اکسیدکربن مایع، یخ خشک و احتراق سوخت‌های بدون سولفور می‌تواند به‌عنوان منابع تأمین دی‌اکسیدکربن مورد استفاده قرار گیرد.
● شرایط محیطی
فعالیت‌های شیمیائی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می‌باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و موادغذائی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می‌باشد. محدوده دمائی توصیه‌شده برای بیشتر گیاهان گلخانه‌ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می‌شود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت می‌باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این‌کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می‌باشد.
● دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می‌شود و در صورتی‌که این انرژی کافی نباشد، دما به‌وسیله حرارت تکمیلی تأمین می‌گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمائی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمائی ۷۰ تا ۸۰ درجه فارنهایت نیازمند می‌باشند.
دمای داخل گلخانه باید در روز ثابت بماند و در شب ۱۰ درجه فارنهایت پائین‌تر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
- جلوگیری از اتلاف حرارت
- ذخیره گرما
- اضافه کردن حرارت
- خارج کردن حرارت اضافی
دما، مهم‌ترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می‌باشد. تنظیم کردن دما، تأثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی‌اکسیدکربن دارد. تهویه می‌تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه‌های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه‌های بزرگتر ممکن است به فن‌های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستم‌های حرارتی برای شب‌های سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده‌آل می‌باشند.
● رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می‌باشد. میزان تنفس گیاهان متأثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می‌باشد، زیرا رطوبت نسبی، اختلاف فشار بخار بین سطح برگ‌ها و هوای اطراف را تعیین می‌کند.
رطوبت نسبی بین ۲۵ تا ۸۰ درصد، تأثیر ناسازگاری بر روی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می‌تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماری‌ها کمک کند. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماری‌های برگی در گلخانه می‌شود.
رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه به‌وسیله دمای سطوح داخلی تعیی نمی‌شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا، منجر به افزایش رطوبت نسبی می‌شود. یک گلخانه‌دار که دارای گلخانه‌ای کاملاً بسته با پوشش دو لایه می‌باشد، باید از وجود امکانات تهویه کافی که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده‌آل برای گلخانه‌ چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.
اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماری‌ها به گیاهان فراهم می‌شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پائین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می‌توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل کرد. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعدازظهر انجام داد.
● نور
شدت، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولاً توسط خورشید تأمین می‌شود مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد. عوامل مؤثر در تعیین مقدار نور عبوری از پوشش گلخانه عبارتند از:
- موقعیت گلخانه
- جهت‌گیری نسبت به خورشید
- زاویه پوشش شفاف گلخانه نسبت به شعاع نور
● خصوصیات فیزیکی پوشش
سطوح منعکس‌کننده نور در داخل گلخانه می‌تواند مقدار نور در دسترس گیاهان را افزایش دهد. رنگ سفید و ورق‌های آلومینیومی برای این‌کار مناسب است.
روشنائی در دو حیطه اندازه‌گیری می‌شود، کمیت و کیفیت. کیفیت مربوط به شدت تابش و کمیت مربوط به طول دوره تابش می‌باشد. می‌دانیم که یک گیاه به مقدار مشخصی از تابش نور نیازمند است. اگر کیفیت نور پائین باشد با اضافه کردن کمیت آن، میزان نور تابیده شده به مقدار کمی اضافه می‌گردد و برعکس.
در هر گلخانه شفافیت لازم برای عبور نور توسط پوشش گلخانه فراهم می‌شود. مثال‌هائی از مواد شفاف جهت پوشش گلخانه عبارتند از: شیشه، پلاستیک، اکریلیک و فایبرگلاس
● دی‌اکسیدکربن
یکی دیگر از فاکتورهای محیطی که برای رشد گیاه لازم است، دی‌اکسیدکربن می‌باشد. دی‌اکسیدکربن یکی از اجزاء اصلی در فرآیند فتوسنتز است اما تاکنون آنگونه که از تأثیرات دما، نور و رطوبت بر روی رشد گیاهان آگاه هستیم، در مورد دی‌اکسیدکربن اطلاعات زیادی نداریم.
در یک گلخانه کاملاً بسته که گیاهان فراوانی دارد، کمبود دی‌اکسیدکربن می‌تواند فاکتورهای رشد را محدود کند. تنظیم میزان این عامل محیطی برای بهبود رشد گیاهان در گلخانه، بخشی از مدیریت موفق گلخانه می‌باشد. البته باید توجه داشت که کمیت و کیفیت مطلوب محصولات گلخانه به‌وسیله مدیریت مناسب فاکتورهای رشد تحقق می‌یابد به‌طوری که این عوامل در زمان درست و به مقدار مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گیرد.
● جریان هوا
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی‌که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگ‌ها تأمین شده و گیاه می‌تواند اکسیژن پس داده و از دی‌اکسیدکربن تازه استفاده کند. جریان هوا همچنین به پائین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می‌نماید.
گلخانه‌های تجاری به همه نیازمندی‌های اشاره‌شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته هستند. در یک گلخانه تجاری، هدف اصلی سوددهی است. برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به‌طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل‌هائی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونواکسیدکربن، اکسید نیتروژن و دی‌اکسیدنیتروژن می‌باشند که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.

منبع: WWW.Persanblog.com

منبع : ماهنامه سرزمین سبز