فـرایـنـد تـولیـد فـکر

طوفان مغزی (بارش افکار) یک تولید نظرات جدید در شرایط آزاد است. طوفان مغزی یک تکنیک در کنفرانس و جلسه است که افراد فرصت پیدا می‏کنند ایده‏ها و نظرات خودشان را به راحتی مطرح کنند.
طوفان مغزی به زبانی ساده به معنای تشویق ابتکار است. قدرمسلم، جهت به حرکت درآوردن قوه خلاقیت، به کارگیری چند فکر به مراتب مؤثرتر از یک فکر است.
لذا افراد یک گروه در یک نشست به بحث و تفحص پرداخته و افکار خویش را بازگو کرده و پیرامون آن به گفتگو می‏نشینند. این امر تا زمانی که تمامی افکار بیان شود، ادامه داشته و قبول یا رد پیشنهادها بعد از ارائه دلیل‏های کافی با رأی‏گیری نهایی انجام می‏پذیرد.
عموماً بعد از هر نشست طوفان مغزی یک دوره تفکر آغاز می‏شود و افراد در پی یافتن جواب شش سؤال چه چیز، چرا، کجا، چگونه، چه زمان و چه کسی برمی‏آیند. طوفان اندیشه‏ها یا به بیان دیگر طوفان فکری، یکی از روشهای مؤثر حل مساله در گروه است. این روش افراد را قادر می‏سازد که موانع ذهنی را برطرف و در فاصله زمانی کوتاه نظرات بی‌شماری ارائه کنند.
زمانی طوفان مغزی (بارش افکار) مورد استفاده قرار می‏گیرد که: - قصد تعیین علل یا راه‏حل‏های احتمالی مسئله‏ای را داشته باشیم.
▪ تصمیم داشته باشیم گامهای اجرایی یک طرح را تعیین کنیم.
▪ تصمیم به انتخاب مسئله‏ای گرفته‏ایم که باید در مورد آن، اقدامی عملی صورت پذیرد. (در شرایطی که باید طی یک مدت کوتاه بیشتر نظرات جمع‏آوری شود، از این روش می‏توان استفاده کرد)
▪ قصد دریافت تمام عقاید را داشته باشیم.
● چگونه جلسه طوفان مغزی را طراحی، برنامه‏ریزی و اداره کنیم؟
برای طراحی، برنامه‏ریزی و اداره موفق جلسه طوفان اندیشه‏ها رعایت موارد زیر ضروری است:
▪ جلسه طوفان مغزی با انتخاب یک موضوع مشخص شروع می‏شود.
▪ برای اطمینان از شرکت تمام افراد، رهبر گروه از همه اعضا به نوبت نظرخواهی می‏کند.
▪ به کسی اجازه خرده‏گیری و سرزنش کردن داده نمی‏شود.
▪ چنانچه نظرات افراد به پایان رسید، سؤالاتی مانند چه کسی، چه وقت، کجا، چرا و چگونه برای به جریان افتادن دوباره گفتگو مطرح می‏شود.
▪ نظرات باید به دقت روی یک نمودار جریان یا تخته نوشته یا یادداشت شود تا همه به آن توجه داشته باشند.
▪ اعضا باید نظرات مختلف را جدا کرده، چند نظر کلیدی را انتخاب کنند و به تفصیل مورد گفتگو قرار دهند و آنها را به ترتیب اهمیت، یادداشت کنند. موارد یادداشت شده برای استفاده در جلسات آینده نگهداری شود.
▪ سپس اعضا یک یا دو نفر را برای بررسی عمیق انتخاب می‏کنند.
▪ طوفان مغزی ممکن است مقدم یا به دنبال و یا همزمان با استفاده از سایر ابزارها و تکنیک‏های بهبود مورد استفاده قرار گیرد. در مراحل اولیه طوفان مغزی رهبر باید مسائل زیر را پیش‏بینی کند:
▪ عضوی که نظرات را روی تخته می‏نویسد به قدری آهسته این کار را انجام دهد که برخی از اظهارنظرهای مهم را از قلم نیندازد.
▪ برخی از اعضاء نمی‏توانند در مقابل جمع صحبت کنند (در گروه‏هایی بیش از ۷ نفر) - اعضاء می‏خواهند در همان لحظه‏ای که نظرات اظهار می‏شود در مورد آن گفتگو کنند، به جای این که بگذارند در موقع مناسب این کار صورت گیرد.
▪ معطوف شدن نظرات روی اشخاص به جای فرایندها.
▪ اعضاء در مورد چند نظر باهم گفتگو می‏کنند به جای این که در مورد نظرات به طور مجزا صحبت کنند.
▪ قبل از این که مسأله به طور کامل درک شود، اعضاء ناگهان به نتایجی می‏رسند و گمان می‏کنند به راه‏حل‏هایی دست یافته‏اند.
▪ عضوی ممکن است تمایل داشته باشد که بر اعضاء دیگر مسلط شود.
▪ رهبر باید برای غلبه بر این مشکلات آموزش ببیند.
● چگونه نظرات را در معرض تکوین قرار دهیم؟ جلسه طوفان مغزی یک نشست کوتاه‌مدت است که هدف آن صرفاً جمع‏آوری نظرات متعدد است.
پس از اتمام جلسه با توجه به ضرورت و سرعت برخورد با مسئله، نظرات ثبت شده به مدت معینی (چند ساعت تا چند روز) در معرض دید مجدد افراد گروه قرار داده می‏شوند.
این عمل با نصب نظرات مذکور در محل کار یا محل قرارداد آنها انجام‏پذیر است. افراد گروه می‏توانند نظرات دیگری را که در فکر آنها پدید می‏آید، در فاصله زمانی تعیین شده، در زیر نظرات ثبت شده بنویسند.
● بررسی نظرات ارائه شده در جلسه طوفان مغزی چگونه انجام می‏شود؟
بررسی و تحلیل نظرات مذکور در جلسه دیگری صورت خواهد گرفت به این منظور، رهبر گروه افراد را به جلسه دیگری دعوت می‌کند و در آنجا نظرات نقد و بررسی می‏شوند و کاراترین آنها برای رفع مشکل انتخاب خواهد شد.
فاصله بین دو جلسه بستگی به اهمیت موضوع و سرعت برخورد با آن دارد و می‏تواند از چند ساعت تا چند روز متفاوت باشد.
● جمع‏بندی
طوفان مغزی یک فرایند تولید نظرات، پیشنهادها و ایده‏های جدید در شرایط آزاد است.
افراد بدون هیچ مانعی مجاز هستند ایده‏ها و راه‏حل‏های خود را آزادانه مطرح کنند. تمام نظرات و پیشنهادها مورد توجه قرار می‏گیرد و هیچکس مجاز به انتقاد کردن نیست.

منبع : روزنامه اطلاعات