تداخلات مواد مغذی در برنامه غذایی ورزشکاران

یکی از مهمترین نکاتی که متخصص تغذیه ورزشی باید به آن توجه کند، وجود برهم کنش مواد مغذی با یکدیگر است. در بسیاری از موارد حتی توصیه های اثبات شده تغذیه ای، اگر بدون توجه به برهم کنش مواد مغذی صورت گیرد می تواند مشکلات زیادی را به خصوص برای ورزشکاران به وجود آورد. ورزشکاران عموما به دلیل دریافت انرژی بیشتر نسبت به سایرین و کاهش وعده های غذایی به جهت تخصیص بخشی از زمان به ورزش و محدودیت های زمانی دریافت غذا قبل و پس از ورزش در هر وعده غذایی مقدار بیشتری غذا مصرف می کنند که علاوه بر تأمین انرژی، موجب دریافت همزمان گروه زیادی از ریز مغذی ها (ویتامین ها و مواد معدنی)، می شود. استفاده غیر اصولی و بیش از حد مکمل های ویتامین و مواد معدنی نیز امکان تداخل را دوچندان کرده است. بنابراین به طور مختصر به مواردی از این دست اشاره خواهد شد.
▪ مولیبدن
این ماده مغذی در صورتی که با منابع غذایی غنی از مس مصرف شود می تواند با متابولیسم مولیبدن تداخل کند.
▪ نیاسین
تریپتوفان پیش ساز سنتز آن است،کمبود ریبوفلاوین می تواند موجب شود تا سنتز نیاسین مختل شود. کمبود ویتامین B۶ نیز تأثیری مشابه با کمبود ریبوفلاوین دارد زیرا هردو ویتامین به عنوان کوفاکتور ضروری در سنتز آن هستند.
▪ ویتامین B۱۲
مصرف قرص های کلرید پتاسیم که به آرامی در طول دستگاه گوارش باز می شوند جذب ویتامین B۱۲ را کم می کند. اگر همزمان با وجود بیماری کم خونی هماتولوژیک ناشی از کمبود B۱۲، مقدار زیادی فولات مصرف شود موجب می شود علایم آن باوجود بیماری مخفی بماند.
▪ ویتامین B۶
وجود نیاسین در فعال کردن آن بسیار مؤثر است ریبوفلاوین نیز اثر مشابهی دارد. کمبود ویتامین C دفع ادراری آن را افزایش می دهد. روی نیز در تبدیل آن به شکل های فعال B۶ نیز نقش دارد.
▪ ویتامین A
با ویتامین C، E و روی برهم کنش دارد. ویتامین C احتمالاً می تواند در کاهش علایم مسمومیت با ویتامین A مؤثر باشد. ویتامین E جذب و ذخیره کردن ویتامین A را افزایش می دهد و از سمیت مقادیر بالای ویتامین A را می کاهد. کمبود روی نیز باعث اختلال در متابولیسم این ویتامین می شود.
▪ ویتامین C
مقدار زیاد آهن، ویتامین C خون را از طریق افزایش اکسیداسیون و ازدیاد دفع ادراری آن کاهش می دهد.روی نیز متابولیسم و به کارگیری ویتامین A را مختل می کند.
▪ ویتامین D
با ویتامین های E، منیزیم، کلسیم و فسفر اثر تداخلی دارد
▪ ویتامین E
مصرف زیاد آهن، مس و اسیدهای چرب ضروری نیاز به ویتامین E را افزایش می دهد. کمبود روی مقدار این ویتامین را در خون کاهش می دهد، در صورت بروز کمبود سلنیوم نیاز به مصرف مکمل ویتامین E زیاد می شود، ویتامین C توکوفرول اکسید شده را احیا کرده و به شکل فعال توکوفرول برمی گرداند، در نتیجه این فرآیند ذخایر ویتامین E را بهبود می بخشد.
▪ ویتامین K
با کلسیم، ویتامین K و A برهم کنش دارند. مقادیر زیاد کلسیم یا افزایش نسبت دریافت آن در برنامه غذایی از ۱ به ۲ می تواند وضعیت ویتامین K را مختل کند. اگر مکمل ویتامین E در روز بیشتر از ۱۲۰۰ میلی گرم مصرف شود جذب و فعالیت ویتامین K را مختل کند. ویتامین A اگر به مقدار زیاد مصرف شود جذب ویتامین K را کاهش خواهد داد.

دکتر کاوه خبیری

منبع : روزنامه ایران ورزشی