قول می دهیم بار آخرش باشه!

منظور از مشكلات مدرسه در بحث حاضر، مسائلی غیر از درس و یادگیری است. گاهی مواردی از قبیل: دعوا با دانش آموزان دیگر، اختلاف با معلم، بی انضباطی، اخراج از كلاس و مدرسه و غیره پیش می آیند كه به نوعی والدین نیز مجبورند درگیر ماجرا شوند. در این موارد چه باید كرد؟
مدرسه، محیطی اجتماعی است و به مانند محیط های اجتماعی دیگر، تنش ها و تعارض هایی را بین افراد به وجود می آورد. ممكن است فرزند شما با همكلاسی خودش و یا دانش آموزی از كلاس دیگر و حتی مدرسه ای دیگر دعوا كند، احتمال دارد بین او و معلمش سوءتفاهم یا اختلافی به وجود بیاید و یا شاید رفتاری انجام دهد كه از نظر اولیای مدرسه بی انضباطی و رفتاری مغایر با مقررات مدرسه تلقی شود. اگر فرزند شما مشكلی در مدرسه پیدا كرد، قبل از پرداختن به موضوع باید به چند نكته توجه كنید.
▪اول: آمادگی برای پذیرش مشكل
منظور آن نیست كه بلافاصله بعد از آن كه نوع مشكل فرزندتان را گفتند آن را قبول كنید، منظور آن است كه آمادگی شنیدن هر مسأله ای را داشته باشید. بسیار اتفاق می افتد كه پدر یا مادری را به دلیل مشكلی كه فرزندش ایجاد كرده، به مدرسه دعوت می كنند. با طرح موضوع، گاهی والدین شوكه می شوند و حتی بدون توجه به احتمال صحت و سقم موضوع، رفتارهای غیرعادی از خود نشان می دهند. مثلاً به پدری می گویند كه فرزندش مشكل اخلاقی به وجود آورده است. پدر آرامش خود را از دست داده و بلافاصله علیه مدرسه و یا علیه فرزندش موضع گیری می كند. در موارد زیادی خود این رفتارهای اولیه والدین و احساسات و هیجانی كه به خرج می دهند، موضوع را پیچیده تر كرده و بر ابعاد آن می افزاید. بنابر این اولین اصل در برخورد با مشكلات مدرسه ای فرزندتان آن است كه با آرامش و دقت، خود را برای شنیدن مسأله آماده كنید.
▪دوم: آمادگی برای همه شرایط
ما انسان ها مثل هم نیستیم و همیشه هم یكسان رفتار نمی كنیم. مدیر، معاون و یا معلمی كه در مدرسه كار می كند، مثل ما انسان است و ممكن است رفتاری منطقی یا غیرمنطقی داشته باشد. نگویید كه از یك فرهنگی، توقع رفتار منطقی می رود، حتی اگر این انتظار شما درست باشد، چندان عملی نیست، چرا كه كاركنان همه ادارات از جمله آموزش و پرورش، در خصوص روابط انسانی آموزش های خاصی نمی بینند. وقتی شما با این توقع به مدرسه می روید كه همه رفتارها منطقی باشند، دچار مشكل خواهید شد. پس، از همه توقع رفتار منطقی نداشته باشید و خود را برای مواجهه با هر شرایطی آماده سازید.
▪سوم: داشتن نگرش اصلاحی
یكی از مواردی كه بر شدت و ابعاد مشكلات مدرسه ای می افزاید، نگاه بدبینانه و گاهی حتی با تلقی جرم و انحراف است. مثلاً دانش آموزی در مدرسه احتمالاً سیگار كشیده است. بدترین رفتار آن است كه والدین یا اولیای مدرسه، او را فردی منحرف و بزهكار بنامند و یا چنین تلقی كنند. وقتی یكی از دو طرف- مدرسه یا والدین- با نگرشی این چنین وارد موضوع می شود معمولاً حل مسأله دشوارتر خواهد شد. اگر طرفین با دیدی اصلاحی به تبادل نظر بپردازند به نتیجه ای منطقی تر دست خواهند یافت.
▪چهارم: رفتار منصفانه
هنوز هم هستند والدینی كه از مدرسه فقط توقع پوست و استخوان فرزندشان را دارند و چیز دیگری نمی خواهند؛ والدینی كه هر نوع تصمیم گیری درباره فرزندشان را به مدرسه می سپارند. در مقابل، طیفی از والدین هستند كه به بهانه علاقه به فرزند و در واقع به دلیل مشكلات خاص خودشان، به مدرسه اجازه نمی دهند كه كوچك ترین تندی در حق فرزندشان اعمال كند. نه آن رفتار درست است و نه این رفتار؛ بهترین و منطقی ترین روش، عدالت و انصاف است. شما اگر با این پیش داوری وارد شوید كه همیشه حق با مدرسه است یك اشتباه مرتكب شده اید و اگر با این پیش داوری وارد شوید كه همیشه حق با فرزندتان است ، اشتباهی دیگر. ممكن است اولیای مدرسه رفتار اشتباهی در پیش بگیرند و احتمال هم دارد كه فرزند شما موقعیتی به وجود بیاورد كه عوامل مدرسه را به اعمال رفتاری تند حتی تنبیه وابدارد. بنابر این، قبل از هر نوع پیش داوری، به خود تذكر دهید كه منصفانه و بدون غرض رفتار خواهید كرد.
●یك اتفاق واقعی
در یكی از مدارس ابتدایی پسرانه، بعد از پایان ساعات كار مدرسه تعدادی از معلمان مشغول بازی فوتبال می شوند. تعدادی از دانش آموزان هم كه منتظر والدین خود بودند به بازی با هم می پردازند. دو نفر از دانش آموزان كلاس های چهارم با پر كردن كیسه های نایلونی از آب و دنبال كردن هم، به یكدیگر و اطرافیان آب می پاشند. یكی از معلمان كلاس پنجم، از بچه ها می خواهد كه این كار را نكنند، به خصوص آن كه دیگران هم اذیت می شوند. تذكرهای چند باره معلم كارگر نمی افتد و دانش آموزان به كار خود ادامه می دهند. بالاخره معلم عصبانی می شود و به صورت یكی از دانش آموزان سیلی می زند. این موضوع تبدیل به یك دردسری بزرگ می شود. پدر دانش آموز با مراجعه به مدرسه اعلام می كند كه معلم را به او نشان دهند كه حسابش را برسد. بعد از صحبت های مدیر و رئیس انجمن اولیا و مربیان، پدر راضی نمی شود. از او می خواهند كه روز دیگر برای مواجهه حضوری با معلم به مدرسه بیاید. پدر به مدرسه می آید، ولی به محض روبه رویی با معلم از اتاق خارج شده و حتی حاضر به بررسی موضوع نمی شود. در نهایت پدر دانش آموز به بازرسی اداره شكایت می كند و بالاخره بعد از ده ها ساعت گفت وگو در مدرسه و اداره و عذرخواهی چند باره معلم و وساطت مدیر و انجمن اولیا و مربیان و سایرین، موضوع فیصله پیدا می كند. جالب آن كه در سال تحصیلی بعد، دانش آموز به كلاس همان معلم می افتد. حسن رفتار معلم با این دانش آموز و سایر دانش آموزان، اسباب شرمندگی آن پدر را فراهم می سازد.
هدف از بیان ماجرای بالا این بود كه بگویم در مواجهه با یك مشكل، منطق حكم می كند كه به شرایط نیز توجه كنیم. رفتارهای عجولانه، یكطرفه و تند، تنها بر شدت مشكلات می افزاید و چیزی را حل نمی كند.
با در نظر گرفتن چهار نكته یاد شده، می توان در مورد انواع مشكلات مدرسه ای راحت تر صحبت كرد. اگرچه مشكلات مدرسه ای می توانند بسیار متفاوت و متنوع باشند آنها را در ۴ دسته جای می دهم.
۱ - مشكل با دانش آموزان دیگر
این دسته از مشكلات مدرسه عمومیت و فراوانی بیشتری دارند. دانش آموزان با همكلاسی یا دانش آموزان كلاس های دیگر دعوا می كنند، بین دانش آموزان فحش و حرف های ركیك رد و بدل می شود، دانش آموزان با هم مشكلات اخلاقی پیدا می كنند، دانش آموزی دوستش را به دزدی متهم می سازد، دانش آموزی به خاطر قد و قواره اش به دیگران زور می گوید، اینها و موارد زیاد دیگری نمونه هایی از مشكلات رایج بین دانش آموزان مدارس هستند. اگر شما را به خاطر مشكلات اینچنینی فرزندتان به مدرسه فرا خواندند:
▪ بر اساس دوره تحصیلی فرزندتان باید مراقب رفتارهای تان در مواجهه با مشكل باشید: مشكلات دانش آموزان با همدیگر در دوره ابتدایی بیشتر شامل مسائل ساده و پیش پا افتاده است و به ندرت به جاهای باریك كشیده می شود. در دوره ابتدایی آن چه مشكل را پیچیده تر می كند دستپاچگی والدین است. در دوره های متوسطه و راهنمایی، باید دقت زیادتری اعمال نمود. والدین باید توجه كنند كه مشكلات دانش آموزان با همدیگر معمولاً زمینه های قبلی دارد و برای ریشه یابی این زمینه ها باید اندكی صبر و حوصله به خرج بدهند. علاوه بر آن، اگر والدین حساسیت زیادی به خرج بدهند.- به خصوص در مورد دعواهای بین دانش آموزان- احساسات فرزندشان را تحریك كرده و شرایط را برای مشكلات شدیدتر بعدی به وجود خواهند آورد.
▪ فرزندتان را برای بیان آن چه اتفاق افتاده و یا آن چه كه شما فكر می كنید واقعی است تحت فشار قرار ندهید. وقتی مشكلی بین بچه ها به وجود می آید موقعیت آن قدر برای شان غیرعادی است كه تحت فشار قرار دادن آنها وضعیت را بدتر می كند. بنابر این، پیش از هر كاری باید به آرامش اوضاع فكر كنید حتی اگر این، كار سختی باشد.
▪ به رفتار عوامل مدرسه در خصوص مشكل به وجود آمده توجه داشته باشید. گاهی ممكن است خود مدیر، معاون یا معلم، رفتاری منطقی در مواجهه با مشكل نداشته باشند و این شرایط، شما را تحت تأثیر قرار دهد. تهدید دانش آموز به تنبیه، اخراج از كلاس و مدرسه و پرخاش و تندی از طرف عوامل مدرسه شاید شما را وادار به طرفداری از فرزندتان و یا برعكس جبهه گیری علیه او كند. رفتاری منطقی و مستقل داشته باشید.
۲ - مشكل با معلم
تنوع مشكلات دانش آموزان با معلمان زیاد است و از سوءتفاهم شروع شده تا درگیری های لفظی و گاه جسمی- البته بیشتر در دوره دبیرستان- پیش می رود. در این جا هم چیزی كه مشكل را شدیدتر می كند موضع گیری یك طرفه است. اگر شما طرف معلم را بگیرید به این دلیل كه احترام معلم لازم است، احتمالاً احساس ناخوشایندی را در فرزندتان به وجود خواهید آورد و اگر هم صرفاً طرف فرزندتان را بگیرید، توقعات نامعقول او را افزایش خواهید داد. در این گونه موارد لازم است با آرامش با معلم و سایر عوامل مسئول صحبت كنید. ممكن است لازم باشد تصمیم های متفاوتی بگیرید؛ گاهی واقعاً فرزند شما مشكل ساز است و باید رفتار او را كنترل كنید، گاهی مشكل ناشی از سوءتفاهم است و به یك وساطت دوستانه نیاز دارد، گاهی جو كلاس نامطلوب است و عوامل مدرسه باید اقدامی بكنند و گاهی هم مصلحت آن است كه كلاس و یا حتی مدرسه فرزندتان را عوض كنید. اول مشكل را ارزیابی كنید و سپس تصمیم بگیرید.
۳ - مشكل با عوامل مدرسه
این مورد بیشتر در رابطه با معاون (ناظم) مدرسه پیش می آید. مداخله در این باره سخت تر از مورد قبلی است. ناظم های مدرسه معمولاً به دلیل جایگاه خود، آدم های سخت گیری هستند و یا سعی می كنند كه این گونه خود را نشان دهند. گاهی كنار آمدن با معاون بسیار دشوارتر از كنار آمدن با مدیر یا معلم است. تنها می توان امیدوار بود كه صبر و حوصله تان سر نرود!
۴ - مشكل با قوانین انضباطی مدرسه
اگرچه این مورد را می توان در قالب موارد قبلی عنوان نمود ولی گاهی خود آن مشكلی خاص محسوب می شود، مثلاً تأخیرهای مكرر دانش آموز، آوردن وسایل غیر لازم، اصلاح سر، نوع لباس، پوشش و غیره، از مواردی هستند كه مشكلات فردی محسوب می شوند و اگر چه عوامل مدرسه با آنها برخورد می كنند ولی در هر حال، زمینه های ایجادكننده مشكلات به خود دانش آموز و یا والدین باز می گردد.
این گونه مسائل هم، راه حل مشخصی ندارند چرا كه اولاً نوع رفتار مدارس در این موارد با یكدیگر متفاوت است و ثانیاً گاهی تضادها و تناقض های آشكاری بین روش های تربیتی مدرسه و خانواده وجود دارد.
آن چه مهم است دخالت به موقع والدین به منظور جلوگیری از گسترش موضوع است. مثلاً اگر فرزند شما بیشتر مواقع دیر به مدرسه می رسد یا لباس هایی خارج از عرف مدرسه می پوشد سعی كنید با مداخله منطقی و علت یابی به موقع مشكل را حل كنید. گاهی مواردی از این دست آن قدر كش پیدا می كنند كه به راه حلی غیر از بن بست نمی رسند. بسیار دیده شده كه مدرسه به دلیل مشكلات اینچنینی نمره انضباط زیادی از دانش آموز كم كرده و دلیل آن را بی توجهی دانش آموز و والدین به قوانین مدرسه عنوان نموده است. به عنوان مثال یكی از مدارس برای هر تأخیر ورود دانش آموز ۲۵/۰ نمره كم می كرد. در نهایت در پایان نوبت اول مدرسه ۴ نمره از انضباط دانش آموز كسر كرد و این عاملی برای جر و بحث ها و درگیری های بعدی شد.
به این ترتیب، توصیه می شود در مورد مشكلات مدرسه ای فرزندتان:
- آنها را شناسایی كنید
- به آنها توجه كنید
- به دنبال راه حل های منطقی باشید
- عجولانه و آشفته رفتار نكنید.

سیما جعفریان

منبع : روزنامه همشهری