بی دفاع در برابر آینده

چند روز پیش در جایی بودم و شخصی مکررا درباره مشکلات خود صحبت می کرد. خیلی تاکید داشت که به دیگران بقبولاند وضعیت اش اصلا معلوم نیست. او در واقع نگران بود که تکلیف برخی از متغیرهای مهم زندگی اش چه خواهد شد. به نظرم این نگرانی طبیعی بود و بین همه ما مشترک است اما آنچه که غیر طبیعی و غیر موجه بود باور او به خاص بودن یا منحصر به فرد بودن نامعلومی وضعیت آینده اش بود. من بلافاصله گفتم که دوست عزیز ما همه به یک اندازه در برابر آینده بی دفاع هستیم. در واقع با بیان این جمله می خواستم بر این نکته تاکید کنم که وضعیت آینده تک تک ما صرف نظر از اینکه الان کجا هستیم و چه کار می کنیم تقریبا به یک اندازه نامعلوم است.
البته قاعدتا هر شخصی بسته به قدرت کنترلی اش که تا حد زیادی متاثر از میزان ثروت اش است می تواند نسبت به معلوم بودن وضعیت آینده اش خوش خیال باشد. به این معنی که حتی الامکان اجازه ندهد که محیط اطراف اش آنطور که مطلوب اش نیست حرکت کند. برجسته ترین نمود چنین گرایشی را می توان در اهمیتی که افراد مختلف و بویژه پولدارتر ها به حفظ سلامت خود می دهند شاهد بود. اتفاقا یکی از متغیرهای مهم زندگی هر شخصی هم وضعیت آینده سلامت اوست . شما شاید همیشه مواظب خودتان باشید که مثلا از خانه که بیرون می آیید زیر ماشین نروید. مواظب باشید آنقدر کسی را عصبانی یا حسادت اش را تحریک نکنید که انگیزه قتل شما را پیدا کند. مواظب باشید خانه تان را مقاوم در برابر زلزله بسازید. مواظب باشید دود سیگار بغل دستی وارد ریه تان نشود. مواظب باشید که ایدز نگیرید. مواظب باشید با کسی که بیماری واگیر دارد رو بوسی نکنید. و هزاران مواظب باشید دیگر.
از سوی دیگر یکی از بزرگ ترین خطراتی که سلامت هر شخصی را تهدید می کند نئوپلاسم بدخیم یا همان بیماری معروف سرطان است که به نوبه خود مواظب باشیدهای خاص خود را دارد. به طور کلی اکثر مردم نسبت به اکثر این مواظب باشیدها آگاه هستند و اگر از متغیر میزان ثروت شان صرف نظر کنیم تقریبا همه قادر به یکسان سازی پیاده شدن این آگاهی در عمل هستند. یعنی دست کم هیچ کسی آگاهانه خود را در معرض پرتوهای رادیواکتیو قرار نمی دهد تا سرطان بگیرد. چرا که می دانند چنین پرتوها یا ذارتی قادرند با ایجاد جهش در نرم افزار بافتن سلول های بدن نظم حاکم بر موتور ساخت پروتئن یعنی ریبوزوم را که الگوی ساخت مستمر یک بدن از مولکول های جدید را ثابت نگه می دارد کاملا مختل سازند.
اما نکته جالب این است که همه ما به عنوان ساکنان این کره خاکی به یک اندازه در برابر تهدیدهای فرازمینی آسیب پذیریم. و یکی از این تهدیدهای کاملا نامحسوس بارش ذرات کیهانی از جمله ذرات آلفاست. این ذرات زیر اتمی برخلاف شهاب سنگ های غول پیکر ثانیه به ثانیه به سطح زمین رسیده و اصلا با چشم قابل مشاهده نیستند و توجه کسی را هم به خود جلب نمی کنند. مثلا در اثر چنین بارشی در هر دقیقه تقریبا ده هزار میون به هر متر مربع سطح زمین می رسند. چنین ذرات پر انرژی که از راهی بسیار دور می آیند کافی است پس از عبور از جو ضخیم زمین که تنها سپر دفاعی ساکنان کره خاکی به شمار می آید در لحظه مناسب به مولکول دی ان آ یک شخص برخورد کنند. این لحظه مناسب واقعا باید مناسب باشد چرا که در دمای بالاتر از صفر مطلق همه چیز و بویژه همان مولکول های دی ان آ همیشه در حال جنبش هستند. در واقع کافی است ذره ای که شاید منبع آن جایی فراتر از کهکشان راه شیری باشد با انرژی بسیار فوق العاده درست در زمان مناسب به این مولکول متحرک برخورد کرده، موتور ساخت و حفظ مستمر الگوی ثابت جسم را از کار انداخته و شخص را دچار سرطان کند. در واقع بعید نیست که تپش، تولد و مرگ ستاره ای در جایی از این کیهان اول منجر به ایجاد ذرات زیر اتمی پرانرژی و سپس منجر به مرگ یک شخص خاص یا تولد یک یا چند نوزاد معیوب شود.
من بعید می دانم کسی بتواند ادعا کند که حفاظت در برابر چنین تهدیدهای روزمره و لحظه به لحظه ای مواظب باشیدهای خاص خودش را داشته باشد. در ضمن این آگاهی در برابر هزاران متغیری که هنوز عقل بشر به آن دست نیافته است و احتمالا بر سلامت شخص و شاید متغیرهای بیشتری از وضعیت آینده اش تاثیر می گذارند اصلا به شمار نیامده و قابل ذکر نیست. با این وجود مهم این است که توجه کنید شما هر چقدر هم زر و زور داشته باشید نمی توانید تحت هیچ شرایطی نسبت به وضعیت آینده خود که شاید در دست یک ذره زیر اتمی سرگردان در کیهان باشد کاملا مطمئن باشید. و مهم تر اینکه بسیاری از علت هایی که موجب نامعلومی وضعیت آینده افراد می شوند علی رغم توزیع غیر یکنواخت آگاهی و ثروت بین مردم دارای اثرات مخرب غیر قابل دفاع با توزیع یکنواخت هستند. به بیان دیگر مهم ترین متغیر زندگی یعنی وضعیت سلامت ما صرف نظر از اینکه الان کجا هستیم، چقدر پول داریم، چقدر مواظب خود هستیم و چه کار می کنیم تقریبا به یک اندازه نامعلوم است.

وحید وحیدی مطلق

منبع : بنیاد آینده نگر ایران