زندگی به سبک قسطی

در جامعه امروز ما، رواج مصرف گرایی بستر ساز آسیب‌های اجتماعی دیگر از جمله شکاف طبقاتی ، تجمل گرایی، ایجاد چشم وهم چشمی در میان خانواده ها، گسترش روحیه مادی گرایی و افت توان مالی خانواده ها بر اثر خرید لوازم غیر ضروری می‌شود که اگر به خانواده ها و به ویژه فرزندان آموزش های مورد نیاز داده نشود، در آینده جامعه با چالش های جدی اقتصادی روبه رو خواهد شد. همچنین بعضی از افرادی که از توان مالی بالا‌یی برای تهیه کالا‌های لوکس برخوردار نیستند، گاهی ممکن است برای تهیه این کالا‌ها دست به کارهای عجیب و غریب و حتی سرقت بزنند که هر روز خبر نمونه‌ای از این کارها را می توان در صفحه حوادث روزنامه ها دید به علا‌وه، این خود مقدمه برخی بزه های اجتماعی از جمله دزدی وسرقت مسلحانه است که در نهایت به ناامنی در جامعه می انجامد.
در سال های اخیر با پیشرفت تکنولوژی و ساخت لوازم رفاهی پیشرفته، خرید کالا‌های لوکس و غیر ضروری به هدف و آرزوهای زندگی افراد بسیاری به ویژه در قشر جوان تبدیل شده است. همین امر، گاه سبب از هم پاشیدگی خانواده ها به خاطر فقر مالی که یکی از عوامل ایجاد اختلا‌ف زناشویی‌ است، می شود.در حقیقت، با بالا‌ رفتن معیارهای زندگی و افزایش رقابت های کاذب و چشم و هم چشمی، افراد دیگر هیچ توجهی به قدرت خرید خود نکرده و در نتیجه، نداشتن توان مالی برای برطرف کردن نیازهای ابتدایی زندگی روزمره و کاهش تمایل جوانان به ازدواج و تشکیل خانواده و به وجود آمدن زندگی قسطی را سبب می شود. متاسفانه الگوی مصرف نادرست در جامعه که بیشتر در زندگی های شهری رایج است، در این امر تاثیر به سزایی دارد. به ویژه آن دسته از خانواده ها که از نظر مادی مرفه تر هم هستند، بیشترین سهم از خرید کالاهای لوکس را به خود اختصاص می دهند. بدین ترتیب، حتی افرادی که نتوانسته اند به ثروت مناسبی هم دست یابند از خریدهای اسراف گونه استقبال می کنند.
از آنجا که هر خانواده دارای درآمد محدودی بوده و نخستین پایگاه فرد برای زندگی ومهم ترین مبنای تشکیل دهنده جامعه است، برگزیدن الگوی مصرف نادرست، به نان آورخانه فشار بسیاری وارد آورده و این به نوبه خود می‌تواند مشکلا‌ت اجتماعی و خانوادگی بسیاری را برای آنها ایجاد کند.
در این میان، نقش رسانه ها و به ویژه تلویزیون و سینما را نیز نباید نادیده گرفت. پخش فیلم ها و سریال‌هایی که بازیگران آنها ملبس به انواع لباس های گرانقیمت هستند و خانه های بزرگ و ماشین های مدل بالا‌ دارند همواره حسرت بیننده‌ای که توان داشتن چنین امکاناتی را ندارد، بر می انگیزد و او را گاه وادار به کارهایی از قبیل قرض کردن پول، گرفتن انواع وام های بانکی و حتی پیگیری راههای غیرمشروع و غیرقانونی برای تهیه آنچه می خواهد، می‌کند.علا‌وه بر اینها ولخرجی های متظاهرانه سبب تضعیف روابط اجتماعی شده و در سایه آن، مردم تمایل به داشتن شیوه زندگی مرفه خانواده های ثروتمند که در تلویزیون می بینند، پیدا می کنند.نکته مهم در اینجاست که بهره مندی از امکانات اینچنینی حق مسلم تک تک افراد یک جامعه است، اما این در شرایطی میسر خواهد بود که آنان توانسته باشند امکانات و نیازمندی های روزمره و ابتدایی خود را مانند خوراک، پوشاک، بهداشت، تحصیل و مسکن در حداقل ممکن تهیه کرده و سپس برای تبدیل کردن آن به احسن، اقدام کنند.
بسیاری از خانواده‌ها عادت دارندکه در مدت کوتاهی کالاهای تازه به بازار آمده را جایگزین قدیمی‌ها کنند و این در حالی است که این کالاها، هنوز نو و قابل استفاده یا حتی دست نخورده هستند.مساله‌ای که امروز در جامعه ما بسیار به چشم می‌خورد، دوی ماراتن )!( عجیبی است که برای خرید کالاهای گوناگون در میان مردم ایجاد شده است. کالاهایی که اگر کمی با دقت درباره آنها تامل کنیم، به سادگی در می‌یابیم که نبودشان تاثیر چندانی در بنیان زندگی نمی‌گذارد. جالب اینجاست که برخی از همین کالاها پس از خرید، حتی یکبار هم به صورت جدی و مفید مورد استفاده صاحب آن قرار نمی گیرد. این کالاها از کفش، لباس و لوازم خانگی گرفته تا گوشی موبایل- که بسیاری از مردم در سال‌های اخیر دائما درصدد تعویض گوشی خود بوده و تمایل دارند که آخرین مدل گوشی را بخرند که حتما هم باید گران‌تر از مال دیگران باشد- می‌شود. پیامد این چشم و هم چشمی ها، کاهش توان مالی مردم و نداشتن هرگونه پس‌اندازی برای مخارج ضروری و پیش بینی نشده در زندگی است.
این مساله نه تنها به افراد ضرر می رساند، بلکه دولت نیز از پیامدهای منفی آن بی بهره نخواهد ماند. از جمله نداشتن پس انداز سبب می شود تا دولت در زیر ساخت‌های خرد و کلان اقتصادی تنها مانده و کم‌کم چرخه اقتصاد کشور به کندی حرکت کند.اگر اسراف را از مصرف فعلی جامعه حذف کنیم، آن جامعه بدون کاهش سطح رفاه واقعی خود، به همان میزان بر اوقات فراغت افرادش افزوده خواهد شد و شاید برای دیدار یکدیگر وقت بیشتری پیدا کنند.
برای نمونه اگر ۳۰ درصد از اسراف و خرید کالاهای غیر ضروری خودداری شود، با حفظ همان رفاه پیشین افراد خانواده ۳۰ درصد کمتر کار خواهند کرد که این از نظر مسائل روحی و فکری در جامعه بسیار حائز اهمیت است.بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران امور اجتماعی بر این باورند که تاثیر محیط اجتماعی و نقش جامعه در تکوین شخصیت و هویت یابی هر فرد و تشویق وی به امر صرفه‌جویی و استفاده درست از آنچه در اختیار دارد، بسیار مهم و موثر است.مدرسه، خانواده، شهروندان و همسالان در جهان امروز که در حقیقت عصر ارتباطات الکترونیکی به شمار میآید، به عنوان نقش‌های فردی و اجتماعی بر افراد تاثیر می گذارد.از سویی ریشه‌های مصرف زدگی و تجمل‌پرستی در برخی خانواده‌های شهری و روستایی نهفته است که باید توسط کارشناسان مربوطه آسیب شناسی و راهکاری برای این پیشنهاد شود. آنچه را می توان به عنوان راهکارهای کاربردی برای پیشگیری از گسترش پدیده مصرف زندگی مطرح کرد، در واقع از بین بردن عوامل همین مصرف گرایی و آموزش قشر جوان در این‌باره است. بنابراین مهم ترین عامل جلوگیری از این پدیده، ترویج فرهنگ ساده زیستی و قانع بودن به آنچه که در دسترس داریم به ویژه در میان قشر جوان و پرهیز از فخر فروشی به دیگران است.

منبع : روزنامه آفتاب یزد