اقتصاد آذربایجان شرقی مزیت های سنتی خود را حفظ کرده است

نتایج یک طرح پژوهشی در دانشگاه تبریز نشان می دهد اقتصاد استان آذربایجان شرقی همچنان مزیتهای سنتی خود در امر تجارت و کشاورزی را حفظ کرده و زیربخش های بخش صنعت نیز به صورت نسبتا کمرنگ در بین بخش های کلیدی قرار گرفته است.
نتایج این طرح پژوهشی که تحت عنوان شناسایی فعالیت های کلیدی استان آذربایجان شرقی با استفاده از جدول داده - ستانده توسط پژوهشگران این دانشگاه انجام شده همچنین نشانگر آن است که بخش های عمده فروشی، خرده فروشی و تعمیر وسایل نقلیه و کالاها و همچنین بخش زراعت و باغداری و ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی ها به عنوان بخشهای برتر این استان بشمار می روند.
این طرح پژوهشی به منظور شناسایی بخشهای کلیدی آذربایجان شرقی با استفاده از جدول داده و ستانده سال ۱۳۷۹ استان انجام شده است.
به گفته داود بهبودی مجری این طرح پژوهشی جدول داده و ستانده منبع آماری بسیار غنی می باشد که حاوی اطلاعات مربوط به نحوه تعامل بین بخشها در فرایند تولید است. عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز شناسایی بخش های کلیدی اقتصاد و هدایت سرمایه های دولتی و خصوصی به سمت این بخش ها را برای کشور و استان آذربایجان شرقی بسیار مهم خواند و افزود: در ادبیات اقتصادی امروز در میان برنامه ریزان کشورها با توجه به محدودیت های مربوط به منابع تولید به ویژه در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه و همچنین با توجه به گسترش جهانی شدن و تجارت آزاد که موجب تخصص یافتن هر کشور در تعداد محدودی کالا و خدمات می گردد شناسایی بخش های کلیدی اقتصاد بسیار مورد توجه است.
وی با اشاره به وجود آمدن عدم تعادل ها و نواقص ناشی از برنامه ریزی به صورت ملی در ایران انجام تحقیقات منطقه ای به منظور شناسایی استعدادها و توانایی های هر منطقه را ضروری توصیف کرد و اظهار داشت: در این طرح پژوهشی برای اولین بار با استفاده از روش کششهای داده، ستانده و روش هزاری به بررسی و شناسایی بخش های کلیدی اقتصاد استان پرداخته شده است که از این جهت با مطالعات قبلی کاملا متمایز است.
وی گفت: نتایج محاسبات انجام گرفته در این طرح پژوهشی به خوبی نشان می دهد استان آذربایجان شرقی ویژگی های سنتی خود را حفظ کرده و همچنان بخش های بازرگانی و کشاورزی از نظر شاخص ها دارای رتبه بهتری هستند همچنین زیربخش های بخش صنعت نیز به صورت نسبتا کمرنگ در بین بخش های کلیدی قرار گرفته اند.
بهبودی با بیان اینکه براساس این تحقیق در آذربایجان شرقی بخش عمده فروشی، خرده فروشی ،تعمیر وسایل نقلیه و کالاها از نظر اشتغال و ارزش افزوده دارای رتبه اول و از نظر تولید و درآمد دارای رتبه دوم می باشند تصریح کرد: این امر البته با توجه به موقعیت ممتاز شهر تبریز در امر تجارت و نقش آن در ارایه خدمات برتر منطقه ای و فرامنطقه ای قابل توجیه است.
به گفته وی بر این اساس همچنین بخش زراعت و باغداری آذربایجان شرقی هم از نظر کششهای تولید و درآمد دارای رتبه اول و به لحاظ اشتغال و ارزش افزوده دارای رتبه دوم می باشد که نشانگر اهمیت این دو بخش در اقتصاد استان می باشد. بهبودی خاطرنشان کرد: یافته های این تحقیق همچنین نشان می دهد علاوه بر دو بخش یاد شده از نظر کشش تولید بخشهای ساخت محصولات غذائی و انواع آشامیدنی ها دامداری و مرغداری و پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار و خدمات واحدهای مسکونی شخصی حمل و نقل جاده ای ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی نشده در مکان دیگر ساخت منسوجات ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی سایر ساختمانها جزو ۱۰ بخش اول استان می باشند.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز با مقایسه نتایج به دست آمده از روش کششهای داده و ستانده در سطح استان با نتایج مطالعات انجام شده در سطح ملی گفت: این بررسی ها نشانگر متفاوت بودن بخشهای کلیدی استانی و ملی است به گونه ای که در سطح ملی بخشهای ساختمانهای مسکونی وسایل نقلیه موتوری پوشاک(به جز کفش) منسوجات محصولات اساسی فولاد و ذوب آهن دارای کشش تولید بالاتری بودند و از نظر اشتغال هم بخشهای صنعتی ساختمانهای مسکونی وسایل نقلیه موتوری پوشاک ماشین آلات صنعتی دارای رتبه بهتری از نظر کشش اشتغال می باشند و از نظر کشش درآمد بخشهای ساختمانهای مسکونی وسایل نقلیه موتوری پوشاک ماشین آلات صنعتی دارای رتبه بهتری بوده اند.
وی تصریح کرد: این مقایسه در جمع بندی نهایی نشانگر آن است که بخشهای کشاورزی و خدمات در اقتصاد استان در مقایسه با اقتصاد کل کشور از اهمیت بیشتری برخوردار و بخشهای صنعتی استان در مقایسه با اقتصاد کل کشور کمتر توسعه یافته و دارای اولویت کمتری بوده اند.
بهبودی خاطر نشان کرد: مطالعات انجام شده در این تحقیق همچنین نشان می دهد که در بین زیربخشهای بخش صنعت بخش های تولید مواد غذایی و انواع آشامیدنی ها ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی نشده در جای دیگر ساخت منسوجات ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی و سایر ساختمانها دارای موقعیت بهتری هستند همچنین در بین زیربخش های بخش خدمات علاوه بر بخش خرده فروشی و عمده فروشی بخشهای حمل و نقل جاده ای و خدمات واحدهای مسکونی شخصی دارای رتبه های بهتری از نظر شاخص ها و در بین زیربخش های بخش کشاورزی علاوه بر بخش زراعت و باغداری بخش دامداری و مرغداری و پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار نیز دارای رتبه بهتری نسبت به دو زیر بخش دیگر بخش کشاورزی یعنی جنگلداری و ماهیگیری هستند.
بهبودی همچنین با اشاره به اینکه بخش عمده فروشی و خرده فروشی طبق همه معیارها و بر اساس یافته های این تحقیق به عنوان بخش کلیدی استان محسوب می شوند پیشنهاد کرد دولت و نهادهای مدنی تجاری باید از طریق بسترسازی تقویت زیرساختها و سیاستگذاری مناسب تجارت و بازرگانی و ارتباطات این استان را با سایر مناطق داخل کشور و کشورهای همجوار تقویت نموده و موقعیت برتر تجاری و بازرگانی شهر تبریز را بیش از پیش ارتقا دهند. وی ایجاد مراکز تجاری و بازرگانی برتر منطقه ای و فرامنطقه ای و تصریح این نقش در اسناد توسعه استان و برنامه های آمایش و تقسیم کار ملی را ضروری دانست و یادآور شد این امر می تواند موجب توسعه هر چه بیشتر این بخش در استان و منطقه گردد. به گفته بهبودی نتایج این تحقیق بر توسعه و مدرنیزه کردن هر چه بیشتر بخش کشاورزی استان ایجاد شاخه های صنعتی ویژه برای بخشهای کلیدی بخش صنعت همانند بخش صنایع غذایی و آشامیدنی تولید منسوجات ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی نشده در جای دیگر و ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی ایجاد زمینه لازم را برای سرمایه گذاری در برخی بخشهای مهم همانند ساخت فلزات اساسی و سایر معادن تاکید ویژه ای دارد و می تواند زمینه تحول در این بخشها را فراهم سازد.

منبع : روزنامه جوان