مبانی رفتاری مصرف، دانش و اطلاعات و مدل‌سازی تابع مصرف ایران

هدف این مقاله تبیین رفتار مصرفی افراد در چارچوب تابع مصرف خصوصی سرانة ایران است. برای مدل‌سازی تابع مصرف در ادبیات اقتصادی دو روش وجود دارد. روش اول مبتنی بر استخراج و تخمین معادلة اولر است و روش دوم براساس شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف، استوار است. این مقاله با تأکید بر نقش دانش و اطلاعات نشان می‌دهد که روش اول برای مطالعات تجربی با نارسایی‌های جدی مواجه است، لذا روش دوم برای تحلیل رفتار مصرفی کشور انتخاب می‌گردد. در این روش عوامل تعیین‌کنندة مصرف کشور شناسایی و تابع مصرف خصوصی سرانه با استفاده از داده‌های سالانة دورة ۱۳۸۲ – ۱۳۳۸ برآورد می‌شود. ابتدا مدل خطی مصرف، تخمین و سپس به دلیل غیرخطی بودن مدل مصرف ایران، مدل غیرخطی پویای مصرف در چارچوب روش غیرخطی استار (STAR)، مدل‌سازی و با استفاده از روش تخمین غیر‌خطی، تخمین زده می‌شود.
نتایج برآوردها مؤید این است که متغیرهای درآمد قابل تصرف سرانه و ثروت سرانه بر مصرف سرانه کشور تأثیر مثبت دارند. در حالی‌که نرخ تورم بر مصرف سرانه تأثیر منفی دارد. همچنین نتایج مدل‌های حطی و غیر‌خطی نشان می‌دهند رفتار مصرفی افراد در کشور از چسبندگی برخوردار ‌است که فقدان دانش و اطلاعات به عنوان یکی از عوامل تأثیر‌گذار در شکل‌گیری این نوع رفتار می‌باشد. مقایسة نتایج مدل غیرخطی با مدل خطی تایید می‌کند که مدل غیرخطی توانسته ‌است در ابعاد مختلف بهتر از مدل خطی رفتار مصرفی کشور را تبیین کند.

دکتر محمد علی مرادی

منبع : فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین