سبد سلامت در اروپا

با وجود گذشت سال‌ها از تأسیس اتحادیه اروپا با هدف انسجام کشورهای اروپایی و سیاستگذاری‌های مشترک و کلان برای حضور در عرضه جهانی، هنوز نقش این اتحادیه در ارتباط با دولت‌ها کاملا مشخص نیست...
در مواردی تصمیم‌های فرامرزی اتحادیه اروپا در تعارض با منافع ملت‌ها و دولت‌های خاص و یا هم‌سویی با منافع ملت‌ها و دولت‌های دیگر قرار می‌گیرد. یکدست نبودن کشورهای اروپایی از نظر توان اقتصادی، تکنولوژیک، نظامی و حتی میزان جمعیت و مساحت و درخواست روزافزون عضویت کشورهایی که سابقا عضو بلوک شرق بوده‌اند و ناهماهنگی ساختار مدیریتی و اداری این کشورها باعث شده اتحادیه در بسیاری مسایل مشترک کشورهای اروپایی وارد نشود و یا در صورت ورود و اتخاذ تصمیم‌هایی، اجرای این تصمیمات در عمل پیشرفت مورد نظر را نداشته باشد.
به عنوان مثال، نظام بهداشت و درمان در کشورهای بلوک شرق سابق صددرصد دولتی و با کمک یارانه‌های دولت و سازمان‌های دولتی سامان یافته بود و تسری فرهنگ بازار آزاد به این کشورها در زمینه بهداشت و درمان با توجه به اینکه به طور مستقیم با سطح سلامت مردم در ارتباط بوده، امری حساس و نیازمند طی روندی به نسبت درازمدت‌تر است. علاوه بر آن، تفاوت دانش پزشکی این کشورها و محدودیت تبادلات فرهنگی و علمی که تا زمان فروپاشی اتحاد شوروی وجود داشته است در زمینه علمی هم ناهماهنگی‌هایی ایجاد کرده یا با وجود همه ابهاماتی که در نقش اتحادیه اروپا وجود دارد و رویکردهای متفاوت کشورهای مختلف به حضور این اتحادیه در تصمیم‌گیری‌های مسایل جاری، اتحادیه اروپا آرام‌آرام راه خود را برای تحقق بخشیدن به اهداف اولیه، یعنی ایجاد اروپای متحد باز می‌کند (از جمله قبول آهسته و محافظه‌کارانه مردم انگلیس در مورد پذیرش نقش اتحادیه در کشوری که یکی از مقتدرترین کشورهای اروپا و جهان است). این قبول با تردید حتی در آخرین انتخابات پارلمان اروپا که بین ۴ تا ۷ ژوئن ۲۰۰۹ انجام گرفت و طی آن ۵۰۰ میلیون اروپایی ۷۳۶ نماینده خود در پارلمان را انتخاب می‌کردند، دیده شد. به خصوص به دلیلی نقش روزافزون اتحادیه اروپا در امر سیاستگذاری بهداشت و سلامت و قانون‌گذاری در مورد سیاست‌های سلامت، قانون کار و تبادلات مرزی دارای اهمیت بود. برخی به طعنه می‌گفتند شاید رسانه‌های بریتانیا فراموش کرده بودند که باید در مورد انتخابات هم حرفی بزنند. هر چند پزشکان و پرسنل پزشکی کم‌کم به این نتیجه می‌رسند که برای شنیده شدن صدایشان بهتر است بیشتر بر نقش اتحادیه تکیه کنند.
● سلامت در اتحادیه اروپا
در زمینه سلامت با توجه به اینکه کشورهای عضو، معتقد به بازار آزاد هستند اتحادیه در بسیاری از مسایل بهداشت و درمان مثل صنایع داروسازی و یا تصمیماتی که به عقیده اتحادیه اروپا نقض روح اعتقادی آن یعنی بازار آزاد است وارد نشده است. با این حال کشورهای عضو اتحادیه با تاکید بر آزادی و استقلال دولت‌ها در اتخاذ سیاست‌های ملی توانسته‌اند در مواردی مانند تصویب برنامه عمل مشترک بهداشت و سلامت و یا ایجاد ارتباط در حقوق بیماران با دیوان عدالت اروپایی
(European Court of justice) به پیشرفت‌های بزرگی برسند. در ابتدای تاسیس اتحادیه اروپا طبق سند ماستریخ «اتحادیه کشورهای عضو را به همکاری متقابل دعوت و از اقدامات این کشورها در مورد بهداشت عموم حمایت می‌کند.» و در جای دیگر «اتحادیه می‌تواند بودجه طرح‌های بهداشت در قاره اروپا را تامین کند، مجاز به وضع قوانین فراگیر و یکدست در کشورهای عضو نیست.» پس از آن طی گذشت چند سال اتحادیه اروپا در آمستردام قدمی به جلو گذاشت و اختیارات آن به نحو چشم‌گیری گسترده‌ شدند.
اتحادیه ملزم به حفاظت از بیمه سلامت در کلیه کشورهای عضو در سطح برنامه‌ریزی و اجرایی و کار با این کشورها برای ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلوگیری از شیوع بیماری و گسترش سلامت انسان‌ها شد. با وجود تمام اقدامات انجام شده، ممنوعیت وضع قوانین یکدست و فراگیر در کشورهای عضو به جز دو مورد استثنا همچنان به قوت خود باقی است و به حق حاکمیت دولت‌ها در وضع قوانین و ایجاد نهادهای مرتبط با خدمات بهداشتی و درمان کاملا احترام گذاشته می‌شود. دو مورد استثنا یکی دستورالعمل‌‌های مربوط به پزشکان و دیگر ساعات کار تمام شاغلان به کار از جمله پزشکان و سایر کادر پزشکی مثل پرستاران بود که در طول مقاله به آن اشاره خواهد شد. از مصادیق دیگر مداخله مستقیم اتحادیه اروپا در مورد بهداشت عمومی بحران جنون‌گاوی و به طور کل آلودگی‌های غذایی بوده است که هر چند گاه یکبار در سطح کشورهای عضو یا حتی غیرعضو اتحادیه نمود پیدا کرده‌اند و پس از ایجاد این بحران‌ها با توجه به آزادی مبادلات مرزی اتحادیه مجبور به نظارت و وضع برخی راهکارها شد. به احتمال قوی این وظایف نظارتی در آینده بیشتر هم خواهد شد.
● دستورالعمل‌های پیشنهادی
از جمله دستورالعمل‌های پیشنهادی اتحادیه اروپا در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰، دستورالعمل‌های پزشکان
(The doctor’s directive) برای بالا بردن انعطاف در نظام‌های تحصیل پزشکی به خصوص زمان کارآموزی بود. در این دستورالعمل حق شناسایی دوجانبه پزشکانی که دوره‌های کارآموزی کوتاه‌مدت را طی کرده بودند پیش‌بینی شده است. در سال ۱۹۹۳ دولت انگلستان با هدف تسهیل ورود پزشکان به بازار کار تصمیم گرفت دوره‌های کارآموزی پس از فارغ‌التحصیلی را کوتاه کند که می‌توان آن را تحولی بزرگ در نظام آموزش پزشکی در این کشور در دهه ۱۹۹۰ دانست. این نظام بعدها بیشتر به کار بیمارستان های کوچک در نقاط کم‌جمعیت‌تر آمد.
در سال ۱۹۹۳ وضع دستورالعمل‌ ساعات کار با نگاه تامین حداقل حقوق کارگران و کارکنان در کشورهای اتحادیه اروپا انجام شد. در مهم‌ترین بند این دستورالعمل تصریح شده است که هیچ کارفرمایی حق ندارد کارگر خود را ملزم به کار بیش از ۴۸ ساعت در هفته کند. توافق اجرایی دولت‌های عضو برای ساعت کار پزشکانی که تازه فارغ‌التحصیل شده بودند تا‌ آوریل سال ۲۰۰۰ طول کشید و از سال ۲۰۰۴ مرحله به مرحله به اجرا گذاشته شد. قبول این توافق به معنی تغییرات پردامنه و چشم‌گیر در برنامه و جداول کاری پرسنل کادر پزشکی بود، به طوری که انگلیسی‌ها اعلام کردند برای حمل به این توافق باید بسیاری از برنامه‌های استخدامی پزشکان را تغییر دهند. در هر صورت دخالت اتحادیه در مورد ساعات کار به طور اعم و ساعات کار پزشکان به طور اخص یکی از نکاتی بود که کشورهای غربی، مرکزی و شرق اروپا را به هم نزدیک تر کرد. برای اینکه سیاستگذاری‌ها درست و تا حد امکان به دور از بی‌برنامگی و آزمون و خطا انجام گیرد ساز و کارهای آماری و مدیریتی پیش‌بینی شده است. در رأس دستگاه‌های مدیریتی اتحادیه کمیسیون، پارلمان و شورای اروپا است که درنهایت اعمال سیاست‌ها یا وضع قوانین را تایید می‌کنند.

منبع: BMJ

منبع : هفته نامه سپید