پالینولوژی(Palynology)

اصطلاح پالینولوژی نخستین بار توسط هاید و ویلیامز در سال ۱۹۴۴ پیشنهاد شده است و مركب از دو كلمه یونانی paluno وpale می باشد پالینولوژی دانش مطالعه اشكال فعلی و فسیل پالینومورف هاست. پالینومورف ها شامل ساختارهای گیاهی و جانوری هستند كه دارای ابعاد میكروسكوپی اند و مركب از تركیباتی هستند كه به میزان زیادی در برابر تخریب و فساد مقاومند. از جمله این مواد، می توان به اسپوروپولنین دانه های گرده و كیتین اشاره كرد. پالینومورف ها شامل اسپورها، دانه های گرده، سیست های دینوفلاژله ها، آكریتارشها، كیتینوزوآهاو گروههای دیگر است. در معنای وسیع، پالینومورف ها عبارت از میكروفسیلهای با دیواره آلی با اندازه های ۵۰۰-۵۰ میكرون هستند كه از صخره ها و رسوبات به كمك روشهای فیزیكی، با غربال خیس واغلب پس از اعمال روشهای اولتراسونیك و همینطور به وسیله روشهای شیمیایی نظیر هضم شیمیایی جهت جابجایی بخشهای غیر آلی استخراج می شوند. به عنوان مثال می توان از هیدروكلریك اسید جهت هضم تركیب معدنی كربنات و از هیدروفلوریك اسید جهت هضم تركیب سیلیكات استفاده نمود. پس از انجام این مراحل، نمونه ها بر روی لامهای میكروسكوپی قرار داده می شوند وبا استفاده از میكروسكوپ نوری یا میكروسكوپ الكترونی اسكنینگ(SEM) بررسی می گردند. پس از شناسایی دانه های گرده، می توان آنها را بر روی یك نمودار جهت تفسیر ترسیم نمود. نمودارهای گرده منابع مفیدی را برای بررسی فعالیت گذشته بشر، تاریخ رویش های گیاهی و اقلیم گذشته فراهم می نمایند.. پالینولوژی یك دانش بین رشته ای بین رشته های زمین شناسی، زیست شناسی، به ویژه علوم گیاهی، دیرین بوم شناسی، خاك شناسی و... است. كاربردهای پالینولوژی در زمینه های زمین شناسی،تعیین همبستگی لایه های زمین شناسی، لایه بندی و توالی لایه ها و تعیین سن بستر، بررسی تغییرات اقلیمی و دیرین بوم شناسی، باز سازی رویشهای گذشته زمین و اجتماعات موجودات در یایی و آبهای شیرین، مطالعه سطح دریاچه ها در گذشته، بررسیهای تاكسونومیكی و تكاملی، مطالعه پراكنش جغرافیایی و تولید فصلی دانه های گرده و... می باشد.
● گروههای پالینومورف ها
۱) Cryptarchs :
یك اصطلاح قدیمی است كه به گروهی از اشكال كروی پركامبرین با منشا و موقعیت نامعلوم اطلاق می شود.
۲) Acritarchs :
گروهی مصنوعی است كه شامل هر نوع میكروفسیل كوچك با دیواره آلی است. این گروه منسوب به گروه خاصی نیست. تصور می شود كه به جلبكها نزدیك باشند و شاید هم سیستهای جلبكهای پلانكتونی یوكاریوت باشند. دارای تزئینات متنوع به اشكال خاردار و صاف می باشند. این گروه از نظر بررسی وضعیت زیست محیطی دورانهای گذشته و بیواستراتیگرافی(بررسی عمر صخره ها و رسوبات با استفاده از فسیلهای موجود در آنها) پالئوزوئیك حائز اهمیت می باشند.
۳) Chitinizoa :
این گروه دارای ابعاد بزرگند(۲۰۰-۵۰ میكرون طول دارند) و از میكروفسیلهای ارزشمند دوران پالئوزوئیك می باشند. پالینومورف های بطری شكلی هستند كه اغلب در هنگام مطالعه میكروسكوپی تیره به نظر می رسند.
۴) Scolecodonts :
بخش دهانی كرمهایannelid هستند كه از كیتین و سیلیكا تشكیل شده اند. كیتین در طول دوره فسیلی شدن كربونیزه می شود و سیاه می گردد.
۵) Green and blue-green algae : گروه جلبكهای سبز و آبی – سبز دو گروه مهم از جلبكهای آب شیرین می باشند.
۶Pollen and spores :
دانه های گرده و اسپورها توسط گیاهان تولید می شوند و احتمالا وسیعترین و مهم ترین پالینومورف ها می باشند. این گروه به وسیله باد و آب منتقل می شوند و تقریبا در همه محیطهای زیست و رسوبات یافت می شوند و دارای ارزش فراوان هستند.
۶) Pollen and spores :
دانه های گرده و اسپورها توسط گیاهان تولید می شوند و احتمالا وسیعترین و مهم ترین پالینومورف ها می باشند. این گروه به وسیله باد و آب منتقل می شوند و تقریبا در همه محیطهای زیست و رسوبات یافت می شوند و دارای ارزش فراوان هستند.
۷) Dinoflagellates :
میكروپلانكتونهای تك سلولی هستند. عموما اتوتروفند اما اشكال هتروتروف نیز دارند. سیكل زندگی آنها پیچیده است و شامل یك مرحله سیست استراحتی است. این همان سیستی است كه حفاظت شده است وبه عنوان پالینومورف مطرح است. این گروه از نظر برسیهای بیواستراتیگرافی و تعیین آب و هوای دورانهای گذشته بسیار حائز می باشند.
۸) Fungal bodies :
اجسام قارچی از پركامبرین تا كنون وجود دارند اما دارای كاربردهای محدودی هستند.
۹) Foraminiferal test linings : نمونه های دریایی هستند، اما از آنجایی كه به جنسهای ویژه ای تعلق ندارند دارای كاربردهای كمی از نظر تفسیر آب و هوای دورانهای گذشته می باشند.

منبع : گیاه شناسی