سیاست‌های ‌مدیریت ‌ریسک ‌در بخش کشاورزی ـ بخش هفتم

▪ خبرنگار:
آیا تاکنون مطالعه‌ای در زمینه‌ی هدفمند کردن یارانه‌های بیمه دربخش کشاورزی انجام گرفته است؟
ـ دکتر جوادیان :
درزمینه‌ی هدفمند کردن یارانه‌های بیمه‌ی محصولات کشاورزی در سال ۱۳۸۴ مطالعه‌ای انجام گرفت، این مطالعه دارای ۳ محور اصلی بود؛
محور اول؛ اولویت بندی محصولات ازنظرمیزان کار و یارانه‌ی‌ دولت بود که به نتیجه نیز رسید. به طوری‌که اگر چه درحال حاضر در حدود ۹۶ محصول و فعالیت تحت پوشش بیمه قرار دارند،اما براساس برنامه‌ی سال زارعی ۸۷-۸۶ میزان کمک دولت به محصولات مختلف، کاملا متفاوت از یکدیگر است. به طوری که هریک از زیر بخش‌ها ی« زراعت ، دام وطیور » از لحاظ اولویت‌ بندی به ۳ گروه تقسیم شدند؛ گروه اول از محصولات بالای ۵۰ درصد، گروه دوم بین ۵۰-۴۰ درصد و از گروه سوم نیز زیر ۴۰ درصد تحت پوشش قرارگرفتند. در سال زراعی جاری برای اولین بار تعدادی از محصولات(گیلاس،آلبالو، گلابی) از یارانه‌ی دولت به طور کامل حذف شدند.
دومین محوری که در چارچوب طرح هدفمند کردن یارانه‌های بیمه‌ی کشاورزی در دستورکار مطالعات صندوق بیمه قرار گرفت. به این موضوع اشاره دارد که مناطق محروم و برخوردار از نظر میزان یارانه‌ی دولت از یکدیگر متمایز گردند.
محور سوم به موضوع تفکیک بیمه گزاران می پردازد. تفکیک، شامل جدا سازی مشتریان پرخطرو کم خطر و تفاوت‌ قائل شدن میان این افراد ازنظر میزان یارانه‌ی دولت است. براین اساس بیمه گزاران از نظر رعایت استانداردهای تولیدی یا عدم رعایت آن تفکیک می شوند.
دراین جا دو سیاست را ‌می‌توان مد نظر قرار داد. بطوری که اگر موضوع، حفظ و پایداری تولید یا موضوع اشتغال و مصالح اجتماعی درمناطق پررسیک مطرح باشد. دولت باید دراین مناطق یارانه‌ای را در زمینه‌ی بیمه‌ی کشاورزی تعیین کند.
اما اگرسیاست‌ حمایت از مناطق پرخطر در دستورکار دولت نباشد. دراین صورت یارانه کشاورزی باید درمناطق پرخطر کاهش یابد. با تغییر درالگوی کشت می‌توان، مناطق را از لحاظ پرخطر بودن نسبت به محصول خاصی به مناطق متوسط خطر یا کم‌خطر تبدیل کرد. اقداماتی در این زمینه‌ی درحال انجام است به طوری‌که تا حدودی نظام نرخ‌گذاری ریسک‌ها را باتوجه به تفکیک‌ مناطق وپرداخت خسارت‌ها واقعی‌ترمی‌کند .
درواقع یارانه‌ها باید به کسانی داده شود که دارای مدیریت تولید بالایی هستند. براین اساس اگر کشاورزی، استانداردهای تولید را رعایت و مدیریت تولیدی بالایی داشته باشد خود به خود ریسک آن‌ها کاهش می‌یابد، ‌درنتیجه نرخ تعرفه‌ی کمتری نیز پرداخت می‌کند. البته بخشی از یارانه‌های نرخ‌های بیمه‌ای باید توسط دولت تا مین شود.
این درحالی‌ست که در کشورما درماموریت بیمه تا حدی انحراف وجود دارد. چرا که ماموریت بیمه صرفا پرداخت خسارت نیست، بلکه درکنارجبران و پرداخت خسارت، انتقال علائم ایجاد کننده خسارت به عنوان هشداری برای دولت از دیگر ماموریت‌های نظام بیمه‌ی‌ کشاورزی درکشورهای مختلف است. در واقع بیمه ابزاری است، که به وسیله آن باید مدیریت بحران را به سوی مدیریت ریسک برد.
این دستآورد نمی‌تواند به تنهایی نتیجه‌ی خروجی‌ حاصل ازعملیات بیمه‌گری باشد، بلکه هنگامی‌که کشاورزان با ریسک بالاتری مواجه شده و هرساله غرامت‌ دریافت می‌کنند، این کشاورزان به بخش معرفی می شوند، تا تحلیلی نسبت به مراحل مختلف تولید آن‌ها انجام گیرد. چرا که ممکن است که برخی از بیمه‌گذاران تمام استانداردهای تولید را رعایت نکنند، شاخص‌هایی که عدم رعایت آن‌ها باعث افزایش ریسک می‌شوند، توسط بیمه مشخص و تجزیه شده تا به عنوان یک اطلاعات پایه( daeta baes ) مهم در امر سیاست‌گذاری کشاورزی از آن‌ها استفاده شود.
آن‌چه که گفته شد مجموعه‌ی راهبرد‌هایی‌ست که خوشبختانه دربرنامه‌های استراتژیکی سال زراعی ۸۷-۸۶ صندوق بیمه محصولات کشاورزی توسط شورای راهبردی وزارت جهاد کشاورزی به تصویب رسیده است. همچنین صندوق بیمه با تمام معاونت‌های تولیدی وزارت جهاد کشاورزی نیز تفاهم نامه‌هایی منعقد کرده است. اتخاذ این سیاست‌ها با مشارکت وزارت جهاد کشاورزی و مراقبت‌های تولیدی دردستورکار صندوق بیمه‌ی کشاورزی گرفته است. تا سیاست‌های راهبردی مورد نظر را درطول سال زارعی اجرا کند.
امید است، که ماموریت اصلی بیمه‌ی کشاورزی در کنار جبران غرامت و پیشگیری خسارت، افزایش مدیریت مزرعه به عنوان نقش اصلی درترویج استانداردها باشد.
به نظر می‌رسد که پایداری بیمه و حل مشکل ناپایداری آن، در گرو اتخاذ سیاست‌های استراتژیک اعلام شده است، البته این سیاست‌ها تنها تجربه‌ی بیمه درکشورما نیست بلکه پیش از ورود به این عرصه‌، مطالعات تطبیقی نیز انجام گرفته است. روشن است که با مطالعات انجام گرفته ما به دنبال تقلید محض از کشورهای دیگرنیستیم، بلکه صرفا درپی استفاده از تجربیات کشورها ی دیگری هستیم که زیرساخت‌های کشاورزی آن‌ها شباهت زیادی به کشاورزی ما دارد.
در این زمینه مولفه‌های بیمه‌ای درکشورهایی مانند فیلیپین، هند، ژاپن مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها نشان می دهد ، که در برخی از مواقع بسیاری از چالش‌هایی که درزمینه‌ی بیمه کشاورزی درکشورما مطرح است در کشورهای مورد بررسی با اتخاذ راهکارهایی رفع شده است. این شیوه‌ها مستند سازی شده اند. درحال حاضر صندوق بیمه درحال بومی کردن این الگوها است. بنابراین امیدواریم که با پیاده سازی این تجارب چالش‌های موجود را برطرف کنیم.

گفت و گو:
زهرا شعبان زاده ـ خبرنگار اقتصاد کشاورزی سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران

منبع : خبرگزاری ایسنا